epirus net

Θέματα στην κατηγορία ‘Αξιοθέατα’

Στη θέση του σημερινού Δημαρχείου Ιωαννίνων, υπήρχε το τούρκικο διοικητήριο Ιωαννίνων που πυρπολήθηκε το 1928 και το 1930. Η Εθνική Τράπεζα έκτισε το σημερινό κτίριο το 1936 σε ρυθμό «μεταβυζαντινό» με σχέδια του αρχιτέκτονα Ζουμπουλίδη. Χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1950 ως υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης.

Το 1960 η τράπεζα αποχωρεί και στον πρώτο όροφο φιλοξενούνται οι βασιλείς όταν έρχονται στα Γιάννενα, ενώ στο ισόγειο στεγάστηκε η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη. Τώρα το ισόγειο χρησιμοποιείται για εκθέσεις και εκδηλώσεις και ο πρώτος όροφος στεγάζει το Δημαρχείο Ιωαννίνων.

Τηλ.: 26510 79921

Στο μέγαρο της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών στην οδό Παρασκευοπούλου (πάροδος της οδού Αβέρωφ), στεγάζεται η πινακοθήκη. Εκεί εκτίθενται έργα σύγχρονων ελλήνων ζωγράφων.

Η Eταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών ιδρύθηκε το 1955. Είναι σωματείο πνευματικής, κοινωνικής και πολιτιστικής αποστολής, με έδρα τα Ιωάννινα. Διοικείται από 11μελές Δ.Σ. το οποίο εκλέγεται κάθε 3 χρόνια.

Κατά το διάστημα των ετών που λειτουργεί μέχρι σήμερα, ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα, κυρίως πολιτιστική, και αναδείχθηκε ως ένα από τα πιο αξιόλογα και επωφελή πνευματικά Ιδρύματα της χώρας μας.

Το μουσείο – πινακοθήκη Ευ. Αβέρωφ – Τοσίτσα βρίσκεται στο Μέτσοβο Ιωαννίνων. Είναι έργο του Ιδρύματος Ευάγγελου Αβέρωφ – Τοσίτσα και λειτουργεί σαν μουσείο νεοελληνικής τέχνης με 250 έργα που τα περισσότερα είναι από την προσωπική συλλογή του Ευάγγελου Αβέρωφ.

Στεγάζεται πλάι από τον Αβερώφειο κήπο στην κεντρική πλατεία του Μετσόβου, είναι δωρεά του ιδρυτή της πινακοθήκης Ευ. Αβέρωφ , σε τριώροφο κτίριο με θαυμάσια διαρρύθμιση πέντε κύριων εκθεσιακών χώρων. Κτίριο και εκθέματα, και εγκαινιάσθηκε στις 27 Αυγούστου του 1988.

Εκτίθενται κυρίως πίνακες φημισμένων ζωγράφων του 19ου και 20ου αιώνα (Γύζη, Λύτρα, Μαλέα, Χατζηκυριάκου – Γκίκα, Τσαρούχη, Φασιανού, Παρθένη, Μόραλη και άλλων σύγχρονων δημιουργών). Η συλλογή αυτή θεωρείται από τις πληρέστερες της περιόδου αυτής. Τα έργα αυτά χαρακτηρίζουν την πορεία της Νεοελληνικής ζωγραφικής.

Στην Αίθουσα Σχεδίων και Χαρακτικών εκτίθενται έργα Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών της ίδιας περιόδου, δωρεά του Δημητρίου Τσάμη. Στην Αίθουσα Σύγχρονων Καλλιτεχνών φιλοξενούνται έργα σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών.

Από τα σπουδαιότερα εκθέματα είναι «Η ανατίναξη της Τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη» του Νικηφόρου Λύτρα. Στην πινακοθήκη γίνονται επίσης διάφορες περιοδικές εκθέσεις, εκδηλώσεις, συνέδρια, προβολές κ.ά.

Τηλ.: 26560 41210

Η Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων στεγάζεται κοντά στην Πλατεία Δημοκρατίας στο κτίριο των παλαιών λουτρών. Έχει μεγάλη συλλογή τοπικών εκδόσεων, παλαιά χειρόγραφα, βιβλία του Αλεξάνδρου Πάλλη, καθώς και κληροδοτήματα του βυζαντινολόγου Σπύρου Λάμπρου.

Στο χώρο της γίνονται και εκθέσεις. Λειτουργεί με αναγνωστήριο και ως δανειστική βιβλιοθήκη. Έχει επίσης τμήμα με μεγάλο αριθμό παλαιών εντύπων και χειρογράφων που είναι ιδιοκτησία της Ε.Η.Μ. Το τμήμα αυτό, λειτουργεί κάθε απόγευμα 05:00 – 08:00.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Πρέβεζας ιδρύθηκε το 1966, αλλά άρχισε να λειτουργεί το έτος 1985. Σήμερα η βιβλιοθήκη διαθέτει on-line σύνδεση με βιβλιογραφικά δίκτυα και χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες και το Internet. Υπάρχουν διαθέσιμοι περίπου 20.000 τίτλοι βιβλίων, 600 σπάνια βιβλία, περίπου 150 συλλογές CD-ROM, κ.λ.π. Παράλληλα η βιβλιοθήκη Πρέβεζας έχει και εκδοτική δραστηριότητα σε βιβλία με θέματα σχετικά με την Πρέβεζα.

Τηλ.: 26820 29899
Fax: 26820 29917

Τόσο η Δημοτική Βιβλιοθήκη όσο και η Δημοτική Πινακοθήκη της Ηγουμενίτσας, ιδρύθηκαν από το Πνευματικό Κέντρο Ηγουμενίτσας. Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει αξιόλογη συλλογή βιβλίων ενώ στο χώρο της Πινακοθήκης εκτίθενται σημαντικά έργα τέχνης και γίνονται περιοδικές εκθέσεις. Στο Πνευματικό Κέντρο Ηγουμενίτσας λειτουργεί ακόμη χώρος εκθέσεων έργων τέχνης, λαογραφικό μουσείο και κινηματογραφική λέσχη.

Πνευματικό Κέντρο Ηγουμενίτσας:
Τηλ. 26650.23616 & 26650.24427

Η βιβλιοθήκη του Συλλόγου Σκουφά στεγάζεται στο κτίριο του ιστορικού μουσείου Σκουφά, στην ομώνυμη πλατεία της πόλης της Άρτας. Περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό από σπάνια βιβλία.

Στην κεντρική πλατεία του Δελβινακίου, στο κτίριο του Δημαρχείου, στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη Δελβινακίου. Στην πινακοθήκη εκτίθενται 20 πίνακες του ζωγράφου Γεωργίου Δουρδούρη, αλλά και φωτογραφίες ευεργετών και προσωπικοτήτων του Πωγωνίου. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται και η Δημοτική δανειστική Βιβλιοθήκη του Δελβινακίου.

Τηλ. επικοινωνίας: 26570.22204

Το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας του Παύλου Βρέλλη είναι μουσείο κέρινων ομοιωμάτων. Στεγάζεται σε ένα κτίριο παραδοσιακής Ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής και περιλαμβάνει 36 γλυπτικές συνθέσεις, με 150 συνολικά κέρινα ομοιώματα σε φυσικό μέγεθος, μέσα σε όγκο 2.500 κυβικών μέτρων. Τα ομοιώματα και οι συνθέσεις του μουσείου καλύπτουν 2.500 χρόνια ελληνικής ιστορίας. Υπάρχουν συνθέσεις με θέματα από την αρχαία ελλάδα, το Βυζάντιο, την επανάσταση του 1821, το Μακεδονικό αγώνα, τον πόλεμο του 1940, κ.α.
Δείτε περισσότερα για το μουσείο, τον Π. Βρέλλη και την ιστορία του μουσείου στο web site: www.vrellis.org.

Τηλ.: 26510 92128

Το μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σκουφά βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του γεφυριού της Άρτας και απέχει 1 χιλιόμετρο από την πόλη. Στεγάζεται σε ιδιόκτητο νεοκλασικό οίκημα του 1864 που χτίστηκε από Αυστριακό αρχιτέκτονα. Στην αρχή λειτούργησε σαν στρατώνας, αργότερα σαν φυλάκιο του γεφυριού και τουρκικό τελωνείο όταν τα σύνορα της Ελλάδος ήταν στον Άραχθο. Τελικά παραχωρήθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών στο σύλλογο «Σκουφά». Ανακαινίσθηκε και από το 1983 λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο με πάρα πολλά εκθέματα (από έλλειψη χώρου, πολλά είναι αποθηκευμένα).

Τηλ.: 26810 22192

Το μουσείο Λαζαρίδη βρίσκεται στο όμορφο παραδοσιακό χωριό Κουκούλι του Ζαγορίου. Στεγάζεται στο σπίτι του δημιουργού του Κώστα Λαζαρίδη, που με μεράκι συγκέντρωσε όλη τη σπάνια χλωρίδα του Βίκου.

Πρόκειται για συλλογή από σπάνια φυτά που ευδοκιμούν στα βράχια και φαράγγια του Βίκου. Τα φυτά αυτά συγκέντρωσαν το μεγάλο ενδιαφέρον πολλών ξένων πανεπιστημίων και βοτανολόγων. Βέβαια για τα φυτά αυτά ενδιαφέρθηκαν και οι «Βικογιατροί», που τα πουλούσαν για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες.

Το λαογραφικό μουσείο της Ε.Η.Μ. στεγάζεται σε κτίριο στην οδό Μιχαήλ Αγγέλου, στην πόλη των Ιωαννίνων. Το κτίριο αυτό, χτισμένο κατά το 1800, στέγασε μέχρι το 1976 σχολές (λειτούργησε και ως Τουρκικό διδασκαλείο). Από το δημόσιο το αγόρασε η Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών.

Το κτίριο διασκευάστηκε με στόχο να στεγασθούν τα σπάνια αντικείμενα Ηπειρώτικης λαϊκής τέχνης, όπως ενδυμασίες, κοσμήματα, εργαλεία, κ.λ.π. που με μεγάλο μεράκι, υπομονή και κόπο επί δεκαετίες συγκέντρωνε ο αείμνηστος πρόεδρος της Ε.Η.Μ., δικηγόρος Κώστας Φρόντζος.

Τηλ.: 26510 20515
Fax: 26510 21203

Εδώ στο κτίριο που σώζεται μέχρι σήμερα το μικρό μοναστήρι του Αγ. Παντελεήμονα στο νησί της Λίμνης Παμβώτιδας κατέφυγε ο Αλή πασάς με λίγους αφοσιωμένους και με την κυρά Βασιλική. Kατά την παράδοση, το κάστρο των Ιωαννίνων συνδεόταν με υπόγεια σήραγγα με το Νησί.

Εκεί εγράφη ο επίλογος της ταραχώδους ζωής του όταν ένα καίκι γεμάτο με στρατιώτες του Χουρσίτ πασά ήλθαν τάχα για διαπραγματεύσεις με φιρμάνι – συγχωροχάρτι, αλλά όταν έφθασαν κάτω από το πάτωμα του οντά, πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.

Μετά από σκληρή μάχη στις 17 Γενάρη του 1822, ακολούθησε γενική σφαγή. Το κεφάλι του Αλή στάλθηκε στο σουλτάνο. Στο σουλτάνο στάλθηκε και η κυρά – Βασιλική η οποία αργότερα αφέθηκε ελεύθερη και τελικά απεβίωσε στο Αιτωλικό Μεσολογγίου.

Στο πάτωμα του μουσείου διακρίνονται οι τρύπες από τις σφαίρεςπου σκότωσαν τον Αλή . Ο επισκέπτης θα δει ακόμη στο μουσείο αρκετά αντικείμενα της τότε εποχής.

Το ιστορικό μουσείο Σκουφά βρίσκεται στην πλατεία Σκουφά της Άρτας, δίπλα από την Παναγία την Παρηγορήτισσα. Στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο του Συλλόγου Σκουφά που το δώρισε ο Πέτρος Γαρουφαλιάς (Γαρουφάλειος στέγη).

Στο μουσείο υπάρχει πλούσια συλλογή από λαογραφικά εκθέματα:

• Στολές της περιόδου 1940 – 1943
• Σπαθιά
• Λάβαρα
• Όπλα
• Χάρτες
• Φωτογραφίες, κ.α.

Επίσης στο μουσείο υπάρχει και βιβλιοθήκη με σπάνια βιβλία.

Τηλ.: 26810 22795

Βρίσκεται μέσα στο κάστρο στη Β. Δυτική ακρόπολη και στεγάζεται στο Ασλάν Τζαμί, που χτίστηκε το 1618 από τον Ασλάν πασά. Πρόκειται για τον Τουρκογιαννιώτη Ζουλφικάρ, τον περίφημο «Καλό Πασά» που το έχτισε όταν ως διοικητής των Ιωαννίνων κατέστειλε το 1611 την επανάσταση του Διονυσίου φιλοσόφου.

Τον ίδιο χρόνο (1618), πέθανε ευχαριστημένος που είδε το έργο του τελειωμένο. Πίσω από το τζαμί βρίσκεται ο τάφος του (τουρμπές) από τους ομοθρήσκους του κηρύχθηκε άγιος. Στο βόρειο τείχος σώζεται το ερειπωμένο αρχοντικό του.

Τα αντικείμενα που εκτίθενται είναι:τοπικές ενδυμασίες, υφαντά, ξυλόγλυπτα, είδη αργυροχοϊας και άλλα. Αξιόλογο έκθεμα είναι το Δαμασκηνό σπαθί του Καραϊσκάκη. Έγινε μουσείο το 1933 και ανασυγκροτήθηκε το 1957.

Σημείωση: Πριν ανεβούμε στο Μουσείο, αριστερά μας, τούρκικοι στρατώνες (Σουφαρί Σαράϊ) και δεξιά μας, ερειπωμένα λουτρά (χαμάμ) και ανακαινισμένη βιβλιοθήκη.

Στον περίβολο του μουσείου σώζονται τάφοι επιφανών Τούρκων και ο τάφος του Ασλάν πασά . Επίσης μονώροφο κτίριο που ήταν ιερατική σχολή των Τούρκων. Κανόνια και μπάλες της εποχής εκείνης είναι σωριασμένα στο έδαφος.

Τηλ.: 26510 26356

Η Ήπειρος με τα θαυμάσια μνημεία της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, είχε απόλυτη ανάγκη να αποκτήσει το ανάλογο μουσείο για να στεγασθούν, προβληθούν και να διαφυλαχθούν τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά ευρήματα, εικόνες, σκεύη αργυροχοϊας, ξυλόγλυπτα, βιβλία, κεραμικά και άλλα.

Έτσι το κτίριο που κατασκευάστηκε στην εσωτερική νότια ακρόπολη του κάστρου των Ιωαννίνων το 1958 από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Μπαλτατζή, για την διαμονή των βασιλέων, μετετράπη σε μουσείο το 1995.

Δικαιώθηκαν οι Ηπειρώτες αγιογράφοι, μάστοροι, ξυλογλύπτες και ασημουργοί που με το μεράκι τους παρουσίασαν τα έργα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου.

Πλάι από το μουσείο λειτουργεί παράρτημα με εκθέματα αργυροχοϊας και βυζαντινής τέχνης.

Σπουδαιότερα Εκθέματα:

• Τοιχογραφία από την Κόκκινη εκκλησιά που βρίσκεται στο Βουργαρέλι Άρτας.
• Πήλινες εφυαλωμένες εικόνες από τον Άγιο Βασίλειο Άρτας.
• Βημόθυρο ξυλόγλυπτο
• Παλαιότυπο βιβλίο και ευαγγέλια.
• Σταυροί ευλογίας, τοιχογραφίες και πολλά άλλα.

Τηλ.: 26510 39580
Fax: 26510 39349

Βρίσκεται στο χώρο της αρχαίας Νικόπολης, 8 χλμ. Βορειοανατολικά της Πρέβεζας. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται: Αγάλματα, Σαρκοφάγοι και διάφορα σκεύη. Τα ευρήματα ανήκουν στην Αρχαϊκή, Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο.

Ευρήματα της Νικόπολης εκτίθενται και στο Aρχαιολογικό Mουσείο Ιωαννίνων. Κοντά στο μουσείο υπάρχουν τα θαυμάσια ψηφιδωτά των προχριστιανικών χρόνων.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων είναι κτίριο του 1970 και έγινε για να στεγάσει ευρήματα από αρχαιολογικούς χώρους της Ηπείρου. Βρίσκεται πίσω από το κεντρικό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας στο πάρκο Λιθαρίτσια και είναι έργο του μεγάλου δημιουργού αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη.

Οι αίθουσες Α,Β,Γ, περιέχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα:

Παλαιολιθικών χρόνων όπως από το Ασπροχάλικο, την Καστρίτσα και το Κοκκινόπηλο. Ευρήματα από τη Δωδώνη, το νεκρομαντείο του Αχέροντα ποταμού, τη Βίτσα Ζαγορίου, το Βοτονόσι, την Καταμάχη, τη Στεφάνη, τη Δουρούτη, το Πωγώνι, το Μιχαλίτσι Πρεβέζης, και από άλλες περιοχές της Ηπείρου.

Αξιόλογη είναι και η συλλογή νομισμάτων από την Ήπειρο, διαφόρων χρονικών περιόδων.

Η Δ΄ αίθουσα είναι αφιερωμένη σε αντικείμενα Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής λαϊκής τέχνης (μικροτεχνία, αργυροχοία, όπλα κ.λ.π.). Τεμάχια και επιγραφές από αρχαιολογικούς χώρους εκτίθενται στα δυο αίθρια. Η τελευταία αίθουσα φιλοξενεί έργα ελλήνων καλλιτεχνών.

Περιοδικές εκθέσεις και οργανώσεις διαλέξεων φιλοξενούνται επίσης από το μουσείο που λειτουργεί και ως πινακοθήκη.

Από τα πιο σημαντικά εκθέματα είναι τα παρακάτω :

• Το λίθινο αμφίπλευρο (πέλεκυς) που βρέθηκε στο Κοκκινόπηλο Πρεβέζης
• Κανθαρόσχημος σκύφος από τάφο της Μερόπης Πωγωνίου(11ος – 12ος αιώνας)
• Χάλκινη ραμφόστομη πρόχους, από νεκροταφείο Βίτσας Ζαγορίου, 540 – 520 π.X.
• Χρυσό δακτυλίδι, επάργυρο, του 5ου π.Χ. αιώνα
• Μαρμάρινο επιτύμβιο άγαλμα του 4ου π.Χ. αιώνα
• Χάλκινο σφυρήλατο κράνος του 4ου π.Χ. αιώνα
• Χάλκινο άγαλμα αγοριού
• Πήλινη φιάλη από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα (3ος π.Χ. αιώνας)
• Επιτύμβια στήλη ενεπίγραφη (βρέθηκε στα Πλαίσια Ιωαννίνων), αρχές του 2ου π.Χ. αιώνα
• Μαρμάρινη σαρκοφάγος (βρέθηκε στο Λαδοχώρι Θεσπρωτίας), του 2ου μ.Χ. αιώνα

Τηλ.: 26510 33357
Fax: 26510 71835

Από το έτος 1973 λειτουργεί η Aρχαιολογική συλλογή Άρτας. Στεγάζεται στην πρώην τράπεζα (=τραπεζαρία) της μονής Παρηγορήτισσας που κτίστηκε το 13ο αιώνα.

Εδώ μπορεί κανείς να δει επιτύμβιες στήλες, κτερίσματα τάφων, ευρήματα από την αρχαία Αμβρακία, ευρήματα από το σπήλαιο Κουδουνότρυπα Καστανιάς και από άλλα σημεία του νομού Άρτας.

Αξιόλογα εκθέματα:

• Η επιτύμβια στήλη του Δάμωνος
• Αμφορέας από την αρχαία Αμβρακία
• Μαρμάρινα αγαλμάτια της Νίκης και της Αφροδίτης προελεύσεως αρχαίας Αμβρακίας
• Αετωματική στήλη από τον αρχαίο ναό του Απόλλωνα

Τηλ.: 26810 28692

Bρίσκεται στο κέντρο της πόλης των Ιωαννίνων κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων. Χτίστηκε το 1805 από τον Αλή πασά, ο οποίος μετέφερε την έδρα του κράτους του και τα ανάκτορά του εδώ. Ο χώρος ήταν μεγαλύτερος τότε και χτίστηκαν και άλλα δύο ανάκτορα των παιδιών του, Μουχτάρ και Βελή (στη σημερινή θέση της 8ης Μεραρχίας και του Αρχαιολογικού Μουσείου).

Τα τρία ανάκτορα περιέγραψαν οι Άγγλοι περιηγητές της εποχής, Λήκ (Leak) και Χόλαντ (Holland). Τα ανάκτορα καταστράφηκαν το 1820 κατά την πολιορκία του Αλή πασά από τον Χουρσίτ.

Σήμερα σώζονται τα τείχη του φρουρίου και τα υπόγειά του. Ο ιδρυτής της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών Κ. Φρόντζος προέβη σε αναστήλωση του συγκροτήματος που λειτουργεί σήμερα σαν κέντρο αναψυχής. Από το παλαιό κτίριο σήμερα σώζεται μόνο η βάση του και μέρος από τα τείχη.

Κοντά στο χωριό Ριζά του νομού Πρεβέζης σε ύψωμα φύσει οχυρό, σώζεται το περίφημο κάστρο της Ρινιάσας που προστάτευε την μεσαιωνική ομώνυμη ακρόπολη. Κατά το Μεσαίωνα είχε αναπτυχθεί καστροπολιτεία. Το κάστρο πιθανολογείται ότι κτίστηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Θωμά τον Α’ στα τέλη του 13ου αιώνα για προστασία της Ηπείρου, για αυτό λεγόταν και Θωμόκαστρο.

Το 1338 στην επανάσταση κατά της Βυζαντινής επικυριαρχίας, το κάστρο διοικούσε ο Νικηφόρος, γιος του τελευταίου Δεσπότη της Ηπείρου, Ορσίνι. Ο Ιωάννης Καντακουζηνός μετά την κατάληψη του κάστρου της Άρτας και του κάστρου των Ρωγών, έπεισε τον Νικηφόρο να παραδώσει το κάστρο.

Οι Βυζαντινοί το διατήρησαν μέχρι το 1350 οπότε κατελήφθη από τους Σέρβους και στη συνέχεια από τους Αλβανούς που το ονόμασαν Ρινιάσα. Αργότερα έγιναν βελτιώσεις στην οχύρωση και έγινε επίκεντρο στον πόλεμο μεταξύ Σουλιωτών και Αλή πασά.

Πριν γίνει το ισχυρό κάστρο της Πάργας που σώζεται μέχρι σήμερα, οι κάτοικοι της Πάργας διατηρούσαν οχυρωμένη την πόλη τους για να αντιμετωπίζουν τους επιδρομείς. Το 1452 καταλαμβάνει την οχυρωμένη θέση ο Χατζή Μπέης και το ανακαταλαμβάνουν το 1454. Ο Χαιρεντίν Μπαρμπαρόσα το 1537 κατεδαφίζει φρούριο και πόλη.

Πριν ακόμη το κάστρο ολοκληρωθεί εκ νέου με την βοήθεια των Ενετών, κατεδαφίζεται ξανά από τους Τούρκους. Οι Ενετοί το 1792 ξαναχτίζουν για τρίτη και τελευταία φορά ένα τέλειο δυνατό φρούριο. Μένει απόρθητο μέχρι το 1819, παρά τις επιθέσεις κυρίως του Αλή πασά των Ιωαννίνων.

Οι Ενετοί δημιούργησαν αρτιότητα σχεδίου άμυνας που μαζί με την φυσική οχύρωση το καθιστούσαν φρούριο ανίκητο. Έξω από το κάστρο οκτώ πύργοι σε διάφορες θέσεις, συμπλήρωναν την άμυνα. Μέσα στο στενό χώρο της ακρόπολης ήταν στοιβαγμένα 400 σπίτια, με τρόπο που να καταλαμβάνουν μικρό χώρο, απυρόβλητα από τη θάλασσα. Στο κάστρο αυτό, ελεύθεροι πολιορκημένοι Παργινοί και Σουλιώτες έδωσαν ηρωικές μάχες και κράτησαν την ελευθερία τους επί αιώνες.

Από τη βρύση «Κρέμασμα» εφοδιάζονταν με νερό οι δεξαμενές του κάστρου και τα σπίτια. Το κάστρο για τον εφοδιασμό του, χρησιμοποιούσε τους δύο όρμους: Βάλτου και Πωγωνιάς. Όταν η Πάργα πουλήθηκε στους Τούρκους, ο Αλή πασάς το ενίσχυσε ακόμη περισσότερο και εγκατέστησε στην κορυφή του το χαρέμι του, τα χαμάμ και αναμόρφωσε ριζικά τους χώρους του κάστρου.

Σήμερα το κάστρο φωτίζεται και το επισκέπτεται πλήθος κόσμού.

Το Κάστρο των Ιωαννίνων είναι από τα παλαιότερα κάστρα που έγιναν επί Ιουστινιανού το 528 μ.Χ. , σύγχρονο των κάστρων Διδυμοτείχου και Μονεμβασιάς. Από την αρχική αυτή Βυζαντινή οχύρωση σήμερα σώζεται ο πύργος του Δεσπότη Θωμά και μικρό τμήμα στη βορειοδυτική ακρόπολη.

Στα ερείπια των Βυζαντινών οχυρώσεων, ο Νορμανδός Βοημούνδος Δεσποτάτου της Ηπείρου του Τάραντος το 1082 συμπληρώνει τις δύο ακροπόλεις και δημιουργεί οχυρωματική τάφρο που άρχιζε από τον Αγ. Νικόλαο Κοπάνων (η τάφρος αυτή διασώθηκε μέχρι το 1913). Ακολουθούν οχυρώσεις νέες από τους άρχοντες του και από τους μέχρι το 1430 ηγεμόνες, οπότε παραδόθηκε στους Τούρκους.

Μέχρι το 1788 που ανέλαβε τη διοίκηση ο Αλή πασάς, οι Φράγκοι Δεσπότες το άφησαν ερείπιο. Ο Αλής ανακατασκευάζει τα τείχη και χτίζει δεύτερο εσωτερικό τείχος για προστασία του ανακτόρου του και του Διοικητικού Κέντρου του.

Η διάταξη των τειχών μήκους 2.000 μέτρων περιέκλειε έκταση 10 στρεμμάτων και περιελάμβανε : εξωτερικό περίβολο, τη Βορειοδυτική ακρόπολη με το Ασλάν τζαμί και την Βορειοανατολική ακρόπολη με την καστροπολιτεία.

Με το πάχος των τειχών που έφθαναν μέχρι δέκα μέτρα, τα 250 κανόνια που έβαλε, τους πολυγωνικούς πύργους που έφτιαξε και την ανανέωση της τάφρου το κατέστησε απόρθητο.

Τα κάστρα των Ιωαννίνων και της Ρόδου είναι τα ωραιότερα που περικλείουν καστροπολιτείες.

Οι κάτοικοι στο Τετραχώρι του Σουλίου, όταν ήταν σε κίνδυνο, κατέφευγαν σαν τελευταίο καταφύγιο στο ύψωμα της Τρύπας, όπου υπήρχε πρώτα ένας πύργος (Κούλια) στη θέση Κιάφα και είχε και νερό (πόλεμος του 1792). Στον πόλεμο του 1800 με τον Αλή πασά, οι Σουλιώτες οχύρωσαν και το Κούγκι με δύο πυροβόλα. Το 1803 το Κούγκι ανατινάχθηκε από τον καλόγερο Σαμουήλ και οι Σουλιώτες είχαν την περιπετειώδη έξοδο τους προς την Πάργα, το Ζάλογγο και τη μονή Σέλτσου.

Τότε ο Αλή πασάς πάνω στην Κιάφα έχτισε δυνατό κάστρο με ανάκτορο – φρούριο για να μην ξαναπατήσουν οι ατρόμητοι Σουλιώτες εχθροί του την περιοχή του Σουλίου. Το κάστρο χτίστηκε στο ύψωμα Μπίρα ή Τρύπα, σε ένα άγριο τόπο, που μόνο από τα Ανατολικά είχε πρόσβαση.

Τείχη και πολυγωνικοί προμαχώνες, δύο πύλες εισόδου, ζεματίστρα, θυρίδες ελαφρών όπλων, το σεράι του Αλή, αθέατοι διάδρομοι επικοινωνίας, αποθήκες, δύο στέρνες, ενδιάμεσοι προμαχώνες και ότι άλλο συντελεί σε αποτελεσματική άμυνα, καθιστούσαν το κάστρο δυνατό και αξιόμαχο.

Η Μονή Βελλάς βρίσκεται στο Καλπάκι Ιωαννίνων και ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Βρίσκεται πολύ κοντά στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης «Παλιοβελλά», που γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ως το 1713 αποτελούσε έδρα της Επισκοπής. Διαθέτει υπέροχη θέα και σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η πηγή Βελλάς του ποταμού Καλαμά.

Η Μονή Βελλάς είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το 1863 έγινε Σταυροπηγιακή και το 1885 μετατράπηκε σε ενοριακή. Είχε δε μετόχι τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Ρουμανία. Το 1936 ενώθηκε με τη Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως και Πωγωνιανής και σήμερα είναι ενταγμένη στη Μητρόπολη Ιωαννίνων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μονή απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια περίπου μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία. Ερημώθηκε το 1817, αφού οι μοναχοί αρνούμενοι να δώσουν την περιουσία τους στον Αλή πασά των Ιωαννίνων, μετέβησαν στην Κέρκυρα.

Στη Μονή Βελλάς από το 1911 ως το 1989 λειτούργησε Ιεροδιδασκαλείο, όπου σπούδαζαν όσοι ήθελαν να γίνουν δάσκαλοι ή ιερείς, με φροντίδα του τότε Μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπ. Βλάχου. Σήμερα λειτουργεί σε άλλο κτίριο Εκκλησιαστικό λύκειο με οικοτροφείο.

Το καθολικό της μονής είναι χτισμένο σε μορφή τρίκλιτης βασιλικής και όπως μας πληροφορεί σχετική επιγραφή χτίστηκε το 1745 και οι αγιογραφίες του είναι έργα των Κωνσταντίνου, Ιωάννη και Αναστασίου.

Αξιόλογες είναι οι αγιογραφίες των Ελλήνων φιλοσόφων που απεικονίζονται εδώ. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και επίχρυσο δεμένα με αριστουργηματική τεχνική. Η μονή πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Βρίσκεται στην πόλη της Άρτας και είναι από τα καλύτερα αξιοθέαταΒυζαντινό κάστρο του 13ου της περιοχής. Πρόκειται για αιώνα που χτίστηκε πάνω στο πανάρχαιο περίτεχνο κάστρο της Αμβρακίας. Οι αρχαίοι Κορίνθιοι αποίκησαν την Αμβρακία το 625 π.Χ. και την περιτείχισαν. Στις βάσεις του Βυζαντινού τείχους, διακρίνονται τμήματα του παλαιού τείχους της Αμβρακίας που χαρακτηρίζεται από την χρησιμοποίηση αρχαίων ογκολίθων με πολύ καλή κατασκευή.

Το κάστρο έχει σχήμα μη κανονικού πολυγώνου με μήκος 280 μέτρα, πλάτος 175. Τα τείχη του έχουν ύψος 10 μέτρα και πάχος 2,5 μέτρων. Tο κάστρο αναστηλώθηκε και επεκτάθηκε επί Μιχαήλ Β’ της Ηπείρου (1230-1268). Είναι από τα ωραιότερα ελληνικά κάστραεπάλξεις και διατηρείται σε αρίστη κατάσταση με , πύργους και πυλώνες με πολύ λίγες μεταγενέστερες προσθήκες.

Ήταν πολύ ισχυρό κάστρο και χρησιμοποιήθηκε από τους επαναστατήσαντες κατά της Βυζαντινής επικυριαρχίας. Έτσι, μόνο με τη διπλωματία ο Ιωάννης Καντακουζηνός έπεισε τον επαναστάτη Βασιλίτζη να το παραδώσει. Κατά το 1204, όταν κατελήφθη η Πόλη από τους σταυροφόρους, εδώ βρήκαν καταφύγιο οι Άρχοντες Άγγελοι Κομνηνοί και ίδρυσαν το Δεσποτάτο της Ηπείρου.

Στο εσωτερικό του κάστρου λειτούργησαν φυλακές όπου φυλακίστηκε ο αγωνιστής του 1821 Μακρυγιάννης. Σήμερα στο εσωτερικό του κάστρου στεγάζεται το Δημοτικό Θέατρο της πόλης της Άρτας.

Ανάμεσα από την Ανθούσα και την Αγιά σε ύψωμα που δεσπόζει όλης της περιοχής της Πάργας, είναι χτισμένο ένα ογκώδες επιβλητικό φρούριο. Πρόκειται για το φρούριο που έχτισε ο Αλή πασάς για να επιτηρεί και πολιορκεί την ατίθαση Πάργα.

Στις 17 Φλεβάρη του 1814 έσπειρε το θάνατο αιφνιδιαστικά στους κατοίκους της περιοχής και ειδικά στην Αγιά. Εκδικήθηκε με αυτόν τον τρόπο τους αυτόνομους αυτούς κατοίκους που είχαν συμμαχήσει με τους Παργινούς.

Την ίδια χρονιά ξεγελώντας τον Γάλλο διοικητή Επτανήσου Danzelot με έξυπνη επιστολή, χτίζει και το κάστρο. Ο ευρωπαίος αρχιτέκτονας το έκτισε πολυγωνικό με μεγάλο ύψος τειχών και γενικά σχεδιασμένο για αποτελεσματική άμυνα με μεγάλο πύργο για πυροβόλα.

Στη βόρεια πλευρά δύο προμαχώνες και ζεματίστρα προστατεύουν την είσοδο. Στο εσωτερικό υπάρχει θολωτός περιφερειακός διάδρομος στον μεγάλο πύργο με εσωτερικές καμάρες και τόξα. Δύο ρωσικά πυροβόλα που αγόρασε ο Αλής κείτονται στο χώμα.

Το κάστρο είναι σήμερα σε καλή κατάσταση αν και έχει ρήγματα που είναι επισκευάσιμα. Φαντασμαγορική η θέα του τη νύχτα όταν φωτίζεται σε περίοδο εκδηλώσεων.

Η Μονή Τσούκας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ελληνικό Ιωαννίνων. Τη μονή έκτισε ο Αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος το 1190 και είναι αφιερωμένη στη γέννηση της Θεοτόκου. Καταστράφηκε το 1736 και ανακαινίσθηκε το 1779.

Η Μονή εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Κατά την παράδοση, βρέθηκε στο βράχο (Τσούκα) που είναι χτισμένο το μοναστήρι η εικόνα της Παναγίας. Οι κάτοικοι την έβαλαν σε εξωκλήσι που έχτισαν. Όμως η εικόνα πήγαινε στο βράχο. Αυτό θεωρήθηκε θαύμα και χτίστηκε το μοναστήρι.

Είναι περιτειχισμένο και έχει μια καμαρωτή είσοδο. Τα κελιά και το ολόκληρο το συγκρότημα των κτισμάτων είναι με πέτρα. Η εκκλησία είναι μέτρια σε μέγεθος, με τόξα και κολόνες στο νάρθηκα. Το καθολικό είναι θολωτό και τοιχογραφημένο.

Είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα του νομού Ιωαννίνων. Γνώρισε μεγάλη ακμή την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου και έγινε κέντρο θρησκευτικό και εθνικό (το 1821 και σε όλους τους εθνικούς αγώνες, ήταν καταφύγιο των επαναστατημένων ραγιάδων).

Βρίσκεται στο χωριό Ρωμανό της Λάκας Σουλίου και είναι αφιερωμένη στη μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ιδρύθηκε το 1113 από τον Ηγούμενο Ιωάσαφ και καταστράφηκε πολλές φορές με τελευταία καταστροφή το 1611. Ο Παρθένιος ο Α’ από την Μουκοβίνα το ανακαίνισε το 1866 και το κατέστησε κέντρο δραστηριοτήτων όπως : συντήρηση σχολείων, συσσίτιο για φτωχούς, φιλοξενία διδασκάλων, κ.λ.π.

Ήταν γενναίος και τολμηρός και έσωσε πολλές φορές το μοναστήρι και την περιουσία από τους Τούρκους. Είναι από τις μονές της Ηπείρου και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες ακόμη από την εποχή των αγώνων των Σουλιωτών για την ελευθερία.

Σήμερα είναι καλοδιατηρημένο. Έχει ηγουμενείο, κελιά, αποθήκες και την ωραία λιθόκτιστη εκκλησία. Υπόστεγα σκεπάζουν το νάρθηκα και το καθολικό. Το ψηλό καμπαναριό ξεχωρίζει από την εκκλησία. Το έχτισε το 1900 ο μάστορας από την Κόνιτσα Καραβέλλας.

Στο νάρθηκα υπάρχει γυναικωνίτης. Το καθολικό έχει θόλους και τοιχογραφήθηκε το 1907 από τον Παρθένιο Β’. Έχει ένα από τα θαυμάσια ξυλόγλυπτα τέμπλα. Στην κατοχή ήταν κέντρο αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Σε μια όμορφη θέση έξω από το χωριό Τσεπέλοβο Ζαγορίου, 51 χλμ. από τα Ιωάννινα, βρίσκεται το μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Ιωάννη του Προδρόμου. Μετά από τα κτίρια του ξενώνα και των βοηθητικών χώρων, βρίσκεται ο ναός που χτίστηκε από την Πουλχερία τον 11ο αιώνα.

Ο αρχικός ναός καταστράφηκε και πάνω στα θεμέλια του το 1749 καθώς αναγράφεται στο υπέρθυρο της εισόδου, έγινε ο σημερινός ναός (νάρθηκας, τρίκλιτο καθολικό, οκτάπλευρος τρούλος). Το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι τοιχογραφίες έγιναν το 1765 από Kαπεσοβίτες τεχνίτες.

Η μονή Ραγίου βρίσκεται στο Ράγιο Θεσπρωτίας, πάνω σε δασωμένο λόφο. Είναι περιτειχισμένη και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Κατά την παράδοση μάλλον ανήκει στον 11ο αιώνα. Μια ημερομηνία 1703 σε χειρόγραφο αναφέρεται στα σύνορα του μοναστηριού.

Η Μονή υπέστη πολλές επιδρομές και καταστροφές. Αναφέρεται ότι το 1864 ο καλόγερος Ναθαναήλ την ανοικοδόμησε. Ήταν πλούσια μονή, με εκατόν πενήντα μοναχούς στην ακμή της και συντηρούσε πολλά σχολεία της περιοχής. Έγινε σταυροπηγιακή το 1909 και διαλύθηκε το 1924.

Ο ναός της μονής αποτελείται από νάρθηκα, καθολικό και ιερό. Είναι θολωτός με καμάρα και ασυνήθιστο τρούλο. Ο τρούλος είναι πολύπλευρος με ανοίγματα για φωτισμό στο εσωτερικό.

Η μονή Πατέρων βρίσκεται κοντά στο χωριό Λίθινο του Δήμου Ζίτσας, μέσα σε κατάφυτη περιοχή. Υπάρχει εξωτερικό τείχος και μεγαλοπρεπή ερείπια κελιών. Ο ψηλός τρούλος σε προσελκύει στο ναό που διατηρείται σώος.

Χτίστηκε το 1590 (επιγραφή στο Νότιο τοίχο). Το καθολικό και ο νάρθηκας είναι γεμάτα με τοιχογραφίες χρονολογίας 1631. Ήταν πλούσιο μοναστήρι, και είχε μετόχια στη Ρωσία και στη Ρουμανία.

Οι πολύτιμες εικόνες του καθώς και το βημόθυρο βρίσκονται για ασφάλεια στη Μητρόπολη Ιωαννίνων.

Ανάμεσα από τα χωριά Αρίστη και Πάπιγκο του Ζαγορίου, 48 χλμ. από τα Ιωάννινα, δίπλα από τον ποταμό Βοϊδομάτη, είναι χτισμένο πάνω σε βράχο το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιώτισσας που γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.

Εδώ κατέφευγαν οι κάτοικοι και κρύβονταν στη χαράδρα όταν κινδύνευαν από τους Τούρκους. Χτίστηκε το 1579 κατά τον Ι. Λαμπρίδη. Επιγραφές όμως που σώζονται αναφέρουν ότι κτίστηκε το 1665 από τους μοναχούς Ιωακείμ και Σωφρόνιο και το αγιογράφησε ο μοναχός Παρθένιος το έτος 1673.

Η θεμελίωση των κτiρίων στο βράχο έγινε με εξαιρετική επιτυχία και τέχνη. Το καθολικό του ναού ανατολικά είναι μονοκάμαρο με τρούλο, ενώ το δυτικό είναι σταυρεπίστεγο. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι τοιχογραφίες είναι του 17ου αιώνα και είναι άριστης τέχνης.

Το ηγουμενείο έχει διακόσμηση με φυτικές παραστάσεις, έργο του Χιοναδίτη ζωγράφου Γ. Αναστασίου που το ζωγράφισε το Μάρτιο του 1874. Στην τουρκοκρατία συντηρούσε πολλά σχολεία των γύρω χωριών.

Η Μονή Παναγίας Παραμυθιάς βρίσκεται μέσα στην πόλη της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας. Πρόκειται για ναό σταυρεπίστεγο με τρούλο και με εξωτερική κεραμική διακόσμηση. Η μονή χτίστηκε τον 14ο αιώνα.

Έγιναν προσθήκες στον αρχικό ναό με νεώτερη το τετράζωνο καμπαναριό. Αυλόπορτα με δύο βρύσες πλάι και κελιά με ιδιαίτερη είσοδο. Κατέφευγαν εδώ πολλοί ασθενείς για παρηγοριά και γι’ αυτό «Παναγία η Παραμυθία». Υπάρχει εδώ παλαιό ευαγγέλιο και επιτάφιος χρυσοκέντητος που τον έφεραν από τα Μετέωρα το 1588. Μέχρι το 1960 ήταν μητροπολιτικός ναός.

Η Κόκκινη Εκκλησιά βρίσκεται στη θέση Παλαιοχώρι, κοντά στη Δροσοπηγή (Βουργαρέλι) του νομού Άρτας, σε απόσταση 56 χλμ. από την πόλη της Άρτας. Η ανέγερση της τοποθετείται στα τέλη του 13ου αι. επί Δεσπότου Άρτας Νικηφόρου του Α’ (υπάρχει επιγραφή εντός του Ναού). Η Κόκκινη Εκκλησιά λέγεται ότι πήρε το όνομα της από το χρώμα των τούβλων που είναι χτισμένοι οι εξωτερικοί τοίχοι. Λέγεται και «Βασιλομονάστηρο» αλλά και Παναγία Βελλάς, ίσως γιατί εκεί κοντά υπήρχε αρχαία πόλη με το όνομα Βελλά ή από το ότι έγινε Μετόχι της Μονής Βελλάς Ιωαννίνων.

Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα Ναοδομίας Βυζαντινής τέχνης, αφιερωμένος στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και διατηρείται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Είναι χτισμένη στον τύπο του δικιόνιου σταυρειδούς εγγεγραμμένου ναού και έχει γύψινο τέμπλο. Η εξωτερική διακόσμηση είναι παρόμοια με αυτή του ναού του Αγ. Βασιλείου που βρίσκεται στην πόλη της Άρτας. Φωτίζεται από μεγάλα τοξωτά παράθυρα.

Επιγραφή μας πληροφορεί ότι η αγιογράφηση του κυρίως ναού έγινε τα έτη 1295 και 1296. Σήμερα σώζονται λιγοστές αγιογραφίες. Στο νάρθηκα διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση, και μάλιστα σώζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα τοιχογραφία που εικονίζει την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα να πλαισιώνεται από δύο ζεύγη κτητόρων του ναού, του ζεύγους Θεοδώρου Τζιμισκή και της συζύγου του Μαρίας που χρηματοδότησαν την αγιογράφηση και του ζεύγους Ιωάννη Τζιμισκή και της συζύγου του Άννας. Οι προσωπογραφίες αυτές μάλιστα θεωρούνται από τις αρχαιότερες στα Βαλκάνια. Η Βυζαντινή πόρτα του νάρθηκα είναι ξυλόγλυπτη και σώζεται μέχρι σήμερα.

Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καλλιθέα σε δεσπόζουσα θέση, σε κατάφυτη περιοχή. Πρωτοκτήτωρ ήταν ο ιερομόναχος Ιωακείμ (1652) όπως αναγράφεται στη θύρα του καθολικού. Λέγεται ότι η μονή ήταν μετόχι του μεγάλου σπηλαίου Καλαβρύτων. Ήταν πλούσιο μοναστήρι και έδωσε μεγάλο παρόν στους Εθνικούς Αγώνες. Η ιστορία της δεν είναι γνωστή γιατί τα κειμήλια και ντοκουμέντα που έκρυψε το 1944 (στην κατοχή) ο Παπα Xρήστος, χάθηκαν.

Ο ρυθμός του ναού αρχικά ήταν βασιλική με τρούλο (που κατέρρευσε). Οι αγιογραφίες είναι διαφόρων εποχών, 17ου και 19ου αιώνα, αρίστης τεχνοτροπίας. Παλαιότερες είναι στο ιερό βήμα (16ος – 17ος αιώνας). Κορυφαία είναι η σκηνή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το ιερό βήμα φαίνεται ότι διατηρήθηκε από την παλαιότερη εκκλησία που υπήρχε κατά την ανακαίνιση του 1652. Πίσω από το καθολικό είναι το κοιμητήριο των ηγουμένων Ιωσήφ και Αμβροσίου. Ήταν ανδρικό μοναστήρι που διαλύθηκε το 1944, και ήταν εγκαταλειμμένο μέχρι το 1962 οπότε και έγινε ανακαίνιση. Επίσης, πρόσφατα έγινε ξανά ανακαίνιση. Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Κοντά στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο της περιοχής Κόνιτσας, στα σύνορα με την Αλβανία και σε απόσταση 72 χλμ. από τα Ιωάννινα, βρίσκεται το περιτειχισμένο μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και που γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Η ονομασία της, οφείλεται στο ότι παλαιότερα η σκεπή της μονής είχε μολυβένιες πλάκες. Σήμερα έχει γκρίζες πέτρινες πλάκες.

Το χαγιάτι της εκκλησίας είναι τοιχογραφημένο. Η ξυλόγλυπτη, ανάγλυφη πόρτα, είναι πραγματικό έργο τέχνης. Υπάρχουν ωραίες τοιχογραφίες, ξύλινο προσκυνητάρι σκαλιστό, τοξωτά παράθυρα με διακόσμηση κεραμική. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης, είναι του 16ου αιώνα.

Το καθολικό είναι σταυρεπίστεγο με θόλους και ψηλό τρούλο και το δάπεδο του ναού είναι πλακόστρωτο. Πιθανολογείται ότι η μονή χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Πωγωνάτο.

Η κτητορική επιγραφή της εκκλησίας αναφέρει το έτος 1521. Στον περίβολο της εκκλησίας βρίσκεται και ο απλός τάφος του Δεσπότη Κονίτσης – Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανού.

Η μονή Λεκατσά βρίσκεται 2-3 χιλιόμετρα μετά το χωριό Μυρσίνη της Πρέβεζας. Είναι χτισμένη μέσα σε καταπράσινο περιβάλλον. Είναι αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Χτίστηκε πιθανόν κατά τον 8ο αιώνα και ανακαινίστηκε το 1600 και το 1774.

Σήμερα σώζονται η εκκλησία, το καμπαναριό και ο ξενώνας, ανακαινισμένα. Ο τρούλος της εκκλησίας έπεσε το 1870. Οι τοιχογραφίες του ναού είναι ασβεστωμένες. Έχει τέμπλο ξυλόγλυπτο και εικόνες του 1916 του Αθανασίου Τσούκα από τη Σαμαρίνα.

Η Μονή Κηπίνας βρίσκεται κοντά στο χωριό Χριστοί Πραμάντων . Το όνομα της λέγεται ότι οφείλεται στους κήπους που καλλιεργούσαν κοντά στη μονή οι μοναχοί. Κατά τον Σεραφείμ Βυζάντιο το μοναστήρι χτίστηκε το 1212 από κάποιον αρχιεπίσκοπο Γρηγόριο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια της Ηπείρου καθώς είναι σκαρφαλωμένο στο κοίλωμα ενός ψηλού κατακόρυφου βράχου. Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος φθάνει ως τη βάση του βράχου και από εκεί ένα μονοπάτι σκαλισμένο στο βράχο και μια ξύλινη γέφυρα, οδηγούν στο μοναστήρι. Κατά την τουρκοκρατία η ξύλινη γέφυρα ήταν κινητή. Οι μοναχοί την ανέβαζαν με μοχλό ώστε να προστατεύονται από επιδρομές.

Ο μικρός ναός της μονής είναι κατάγραφος με αγιογραφίες πιθανόν του 17ου αιώνα. Το ρόλο της στέγης παίζει ο συμπαγής βράχος που έχει λαξευτεί με τέχνη ώστε να σχηματίζει ένα τέλειο θόλο. Δυστυχώς πολλές φορές κλέφτες ξεγύμνωσαν το μοναστήρι από τα ιερά του κειμήλια.

Στον πρόναο του καθολικού αριστερά βρίσκεται μια βαθιά σκοτεινή σπηλιά. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, κατέφευγαν εκεί για ασφάλεια οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών. Το σπήλαιο έχει μήκος 240 μ. και εξερευνήθηκε το 1956 από τη σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου, δεν είναι όμως επισκέψιμο.

Η μονή Γηρομερίου βρίσκεται σε απόσταση 23 χλμ. από τους Φιλιάτες Θεσπρωτίας, κοντά στο χωριό Γηρομέρι, σε ωραία τοποθεσία και είναι περιτειχισμένη. Είναι αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου. Οι χώροι της είναι επιβλητικοί, με κελιά, ξενώνες κ.λ.π.

Είχε πολύτιμη βιβλιοθήκη που κάηκε το 1835. Στις 16 Απριλίου του 1775 μίλησε εδώ ο εθνεγέρτης Πατροκοσμάς, σε συγκέντρωση 11.000 ατόμων. Η μονή υπήρξε εθνικό κέντρο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και σώζεται μέχρι σήμερα η αίθουσα του «κρυφού σχολειού».

Η Μονή Βουτσάς βρίσκεται κοντά στο χωριό Γρεβενίτι (44 χλμ. από τα Ιωάννινα) στο Ανατολικό Ζαγόρι. Από το χωριό ένας χωματόδρομος 5 χλμ. οδηγεί προς τη μονή. Είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο Μαρία και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Ιδρυτής της Μονής Βουτσά φέρεται ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ’ ο Πωγωνάτος.

Η Μονή καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους το 15ο αιώνα και χτίστηκε ξανά το 1680 (σχετική κτητορική επιγραφή). Οι Γερμανοί την έκαψαν το 1943 κατά τη διάρκεια της κατοχής και σώθηκε μόνο η εκκλησία. Το 1950 ξαναχτίστηκαν οι χώροι.

Το εσωτερικό του ναού, με καμάρες και σταυροθόλιο, είναι τοιχογραφημένο από τον ιερέα Αθανάσιο και τους μοναχούς Αντώνιο και Νικόδημο (1680 – 1769).

Βρίσκεται στο νησί της λίμνης Παμβώτιδας και ιδρύθηκε το 15ο αιώνα. Είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Εδώ γράφτηκε το τέλος της ζωής του Αλή πασά των Ιωαννίνων, όταν πολιορκημένος από δυνάμεις του Χουρσίτ πασά και ύστερα από εντολή του Σουλτάνου, που τον χαρακτήρισε ως φιρμανλή, κατέφυγε εδώ και στο τέλος τον αποκεφάλισαν το 1822.

Στο μεσαίο κελί όπου βρισκόταν πυροβολήθηκε από το υπόγειο και η σφαίρα τον τραυμάτισε στην κοιλιά. Φαίνεται μάλιστα και το σημείο που η σφαίρα διαπέρασε το πάτωμα. Η Κυρά Βασιλική που ήταν μαζί του εκδιώχθηκε και έζησε ως το θάνατό της στο Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας. Ο τάφος της σώζεται πίσω από το ιερό του Ναού Ταξιαρχών Αιτωλικού.

Από τη μονή σώζονται το καθολικό, το ανακαινισμένο κτίριο της βιβλιοθήκης και τρία κελιά που σήμερα έχουν μετατραπεί σε μουσείο της προεπαναστατικής περιόδου (με πλήθος από υφαντά, κοσμήματα, σκεύη κλπ).

Η μονή κάηκε το 1822 αλλά ξαναχτίστηκε το 1925. Το καθολικό της είναι ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική με υπέροχο ξύλινο τέμπλο και χαγιάτι εξωτερικά. Ο κυρίως ναός χωρίζεται με κολόνες σε τρία μέρη.

Στο εξωτερικό μέρος βρίσκονται υπέροχες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα. Επίσης πολλές είναι και οι φορητές αξιόλογες εικόνες του 15ου ως και του 19ου αιώνα.

Η μονή Αγ. Νικολάου Φιλανθρωπινών βρίσκεται στο νησί της λίμνης Παμβώτιδας. Δίπλα στην είσοδο διακρίνουμε κελιά σε πολύ καλή κατάσταση και ερείπια από άλλα κτίσματα. Ο ναός είναι μονόκλιτος με καμαροσκεπή.

Χτίστηκε από τον Μιχ. Φιλανθρωπινό το έτος 1272. Είναι τοιχογραφημένη με εξαίρετες τοιχογραφίες του 1542 με φροντίδα του Ιωάσαφ του Φιλανθρωπινού.

Σε σχήμα «Π» γύρω από το ναό υπάρχουν νάρθηκες του 1560 με τοιχογραφίες. Ξεχωρίζει για τη σπουδαιότητά της η τοιχογραφία των 7 σοφών της Ελλάδος, που είναι φαινόμενο για χριστιανική εκκλησία (στην εποχή που λειτουργούσε, διδάσκονταν τα Αρχαία Ελληνικά).

Λέγεται και μονή Σπανού γιατί δίδαξε ο Διδάσκαλος Σπανός. Κατά την περίοδο του δεσποτάτου της Ηπείρου και μετέπειτα του Αλή πασά, ήταν το σπουδαιότερο Εθνικοθρησκευτικό Πνευματικό Κέντρο.

Είναι το μοναστήρι του Αϊ Νικόλα που αγάπησε και φρόντισε ιδιαίτερα ο ευπατρίδης Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας. Βρίσκεται χαμηλά, στη ρεματιά κάτω από το Μέτσοβο (στο δρόμο προς το Ανήλιο).

Είναι άγνωστο το πότε χτίστηκε η Μονή. Η χρονολογία 1700 σε ένα αγκωνάρι μάλλον αναφέρεται σε ανακαίνιση. Ήταν πολύ πλούσιο μοναστήρι (βρέθηκε ξύλινη καρούτα που χωρούσε 12.000 οκάδες κρασί).

Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο συγκρότημα με χαγιάτια, κελιά, αποθήκες, υπόγεια και έχει και έναν «οντά» όπου ο συγγραφέας Ευάγγελος Αβέρωφ έγραψε πολλά από τα βιβλία του.

Το καμπαναριό είναι ξύλινο, ο ναός είναι μονόχωρος θολωτός, με ωραίες τοιχογραφίες που αποκαλύφθηκαν. Υπάρχουν εικόνες δεσποτικές με χρονολογίες 1698 και 1703.

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο (από κομμάτια του παλαιού τέμπλου). Ο γυναικωνίτης έχει καφασωτά παράθυρα. Είναι ένα από τα σημαντικά μοναστήρια της περιοχής και είναι πολύ καλά διατηρημένο.

Η μονή Αγίου Δημητρίου βρίσκεται κάτω από τον περίφημο βράχο του Ζαλόγγου με το επιβλητικό μνημείο των Σουλιωτισσών που χορεύουν. Ιδρύθηκε προς τα μέσα του 18ου αιώνα από τον ηγούμενο της Μονής Ταξιαρχών Διονύσιο και από μετόχι της μετατράπηκε σε μονή. Αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Ιστορήθηκε από τους Χριστόδουλο και Ιωάννη, αγιογράφους από την Κορίτιανη, το 1816. Το μοναστήρι λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους αρκετές φορές, αλλά και από το σεισμό του 1924, όμως ανακαινίσθηκε.

Λειτούργησε πότε ως ανδρικό αλλά και πότε ως γυναικείο μοναστήρι. Διέθετε μεγάλη περιουσία και έκανε πολλές αγαθοεργίες και κοινωφελή έργα. Επίσης διέθετε και διαθέτει πολλά μετόχια.

Σήμερα σώζεται το καθολικό (μονόκλιτη βασιλική με τρούλο) της μονής με ωραίες αγιογραφίες, εσωτερικά και εξωτερικά του ναού, αλλά και τα κελιά της.

Η Μονή Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε μια δασώδη περιοχή, πολύ κοντά στο χωριό Δροσοπηγή (Βουργαρέλι) του νομού Άρτας. Είναι περιτειχισμένη μονή και σύμφωνα με επιγραφή το καθολικό της χτίστηκε το 1690. Ο ναός και τα κελιά (τα κελιά είναι νεότερα) σώζονται σε άριστη κατάσταση.

Ο Ναός είναι μονόκλιτη σταυρεπίστεγη Βασιλική με μεγάλο οκταγωνικό τρούλο και στηρίζεται εξωτερικά με μεγάλα αντερείσματα. Το καθολικό έχει τοιχογραφίες του 1714 από Καλαρρυτινούς Ζωγράφους, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή (κατά μια άποψη το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1714, όταν δηλαδή έγινε και η αγιογράφηση).

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και κατασκευάστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. Οι φορητές εικόνες του ναού είναι επίσης του 18ου αιώνα, ηπειρωτικής τέχνης. Το πιο αξιόλογο κειμήλιο που υπάρχει είναι μια ασημένια λειψανοθήκη του 1859, σκαλισμένη από Καλαρρυτιώτη ασημουργό.

Είναι από τα ιστορικά μοναστήρια που ήταν κέντρα επαναστατικά και πνευματικά κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Εδώ ο Ηγούμενος Χριστόφορος μπροστά σε οπλαρχηγούς (Γ. Καραϊσκάκης, Γώγος Μπακόλας, Κουτελίδας, Ίσκος, Ράγγος, Κουτσονίκας) και παλικάρια, ύψωσε τη σημαία της επανάστασης κατά των Τούρκων.

Στη θέση Ντομπρίτσι Ριαχόβου, η οποία ανήκει στην περιοχή Πωγωνίου του νομού Ιωαννίνων, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Ριαχόβου, μέσα σε μαγευτικό φυσικό περιβάλλον.

Η μονή θεμελιώθηκε και άρχισε να κτίζεται το Μάρτιο του 1998 και ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2004, με τη φροντίδα και την επίβλεψη του Ιερέα Ιωάννη Στ. Μπέσιου, εφημερίου Ριαχόβου.

Η μονή Ριαχόβου υπάγεται στη Μητρόπολη Ιωαννίνων και μέσα στο σύντομο διάστημα της λειτουργίας της έχει να επιδείξει αξιόλογo πραγματικά έργο.

Υπάρχουν στη μονή εκτός του ιερού ναού, διαθέσιμοι χώροι για πολλές δραστηριότητες, όπως: Αμφιθέατρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις, χώροι αναψυχής, γήπεδο μπάσκετ, παιδική χαρά, κ.λ.π.

Στη μονή λειτουργεί ξενώνας για τη φιλοξενία εγκαταλειμένων γερόντων της περιοχής ο οποίος μπορεί να φιλοξενήσει συνολικά 20 άτομα. Ο ξενώνας διαθέτει 8 δίκλινα δωμάτια και ένα τρίκλινο.

Η περιοχή είναι πολύ ενδιαφέρουσα για τον επισκέπτη, καθώς μπορεί να απολαύσει τη φύση με τα ωραία δάση της περιοχής, την ησυχία του χώρου, το νερό από τις πηγές της περιοχής, κ.λ.π. Προσφέρεται ιδιαίτερα για σχολικές εκδρομές.

Για πληροφορίες, Τηλ. 26510.61315 & 6946 148308

Στο χωριό Καστροσυκιά Πρέβεζας, κοντά στο δημόσιο δρόμο, μια πινακίδα μας οδηγεί προς τη μονή Αγίας Πελαγίας. Πρόκειται για ένα Μοναστήρι περιποιημένο, μια και είναι επανδρωμένο. Έχει παλαιά και καινούρια κελιά, με την εκκλησία στο κέντρο. Είναι από τα μοναστήρια που βοηθούσαν οικονομικά τα σχολεία της περιοχής.

Η μονή ανακαινίσθηκε το έτος 1613 και το έτος 1795. Διακρίνονται διάφορα Ρωμαϊκά ερείπια. Από τα ερείπια αυτά πάρθηκαν διάφορα ανάγλυφα που εντοιχίστηκαν στο Ναό, όπως τα δύο λιοντάρια στην είσοδο. Ο Ναός είναι ασοβάτιστος, χτισμένος με πυρόλιθο σε σχήμα τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και θόλους. Η Αγία Τράπεζα στηρίζεται σε παλαιό βάθρο και στις κολώνες του τρούλου διακρίνονται κορινθιακά κιονόκρανα και ιωνική βάση.

Στο γνωστό για τις ομορφιές του χωριό του Ζαγορίου Μονοδένδρι, στο γκρεμό της χαράδρας του Βίκου, βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, που είναι από τα αρχαιότερα της Ηπείρου.

Ένα όμορφο λιθόστρωτο μας φέρνει στην είσοδο της μονής που χτίστηκε το 1412 από τον Μιχαήλ, Βοεβόδα του Θερεανού. Πρόκειται για πραγματικό μοναστήρι – φρούριο: Καμαρωτή πύλη, κτίσματα πέτρινα, καλοχτισμένα κελιά, πηγάδι, καταπακτή, κ.λ.π. που σε όλα κυριαρχεί το περίτεχνο χτίσιμο της πέτρας.

Η μικρή εκκλησία έχει νάρθηκα με λίγες παλιές τοιχογραφίες, μονόχωρο καθολικό με ξύλινο ζωγραφισμένο τέμπλο και τοιχογραφίες. Στην αριστερή πλευρά είναι ζωγραφισμένοι ο κτήτορας Βοεβόδας, η γυναίκα του και η κόρη του Παρασκευή, που κατά την παράδοση, μόνασε εδώ.

Το μοναστήρι με τις παράπλευρες σπηλιές ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Η άγρια ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου και του μοναστηριού, με κορύφωμα τη χαράδρα του Βίκου στην περιοχή Μονοδενδρίου, προσελκύει πάρα πολλούς επισκέπτες.

Η μονή Άβελ βρίσκεται κοντά στο χωριό Βήσσανη σε μια όμορφη τοποθεσία. Πιθανολογείται ότι ονομάστηκε Μονή Άβελ από κάποιον γαιοκτήμονα Άβελη ή Αβελή που έχτισε ή ανακαίνισε την μονή την τελευταία περίοδο των βυζαντινών χρόνων, το 1770 σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή.

Το καθολικό της μονής είναι μονόχωρη βασιλική, με νάρθηκα και ψηλό τρούλο. Καταστράφηκε από τουρκαλβανούς, χτίστηκε και αγιογραφήθηκε ξανά το 1779, από τους ζωγράφους Κωνσταντίνο και Μιχαήλ από τους Χιονιάδες της Κόνιτσας.

Ο τοιχογραφίες της μονής σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ αξιόλογο είναι το εξαιρετικής τέχνης επιχρυσωμένο τέμπλο από καρυδιά των αρχών του 19ου αι. Από τα γύρω κτίσματα σήμερα δεν σώζεται τίποτα. Η μονή Άβελ είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται κοντά στο Μητροπολιτικό Μέγαρο στην οδό Μητροπόλεως μέσα στα Γιάννενα. Γνωρίζουμε ότι προϋπήρχε του 1611 και γλίτωσε με το κίνημα του Δ. Φιλοσόφου. Κάηκε το 1820 στις 25 Αυγούστου.

Ο σημερινός ναός εγκαινιάστηκε το 1833 και είναι έργο των μαστόρων από τη Βούρμπιανη Κονίτσης Λιόλη και Δόση. Λευκή και μαύρη πέτρα κυριαρχούν στο κτίριο.

Ο ρυθμός του ναού είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με τρούλους και θόλους. Χαρακτηριστικό του ναού είναι ότι το δάπεδό του είναι χαμηλότερα από το έδαφος.

Το τέμπλο του το καρυδένιο, ο θόλος και ο άμβωνας, έχουν ολόγλυφες παραστάσεις ζώων και φυτών. Η περιηγήτρια Strangford το θεωρεί ως το σπουδαιότερο αξιοθέατο στα Γιάννενα.

Η τοιχογράφηση του ναού είναι του 1835. Το πρόπυλο (ο λεγόμενος κουμπές), κτίστηκε το 1816, ενώ το κωδωνοστάσιο έγινε το 1905 από τον αρχιτέκτονα Περικλή Μελίρρυτο, όλο με πελεκητή πέτρα. Όμορφη είναι και η καμαρωτή κύρια είσοδος.

Ο Βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου Βρίσκεται κοντά στο ναό της Αγίας Θεωδώρας, μέσα στην πόλη της Άρτας, στη συνοικία «Τουρκοπάζαρο». Χτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα αν και από την τεχνοτροπία του μερικοί θεωρούν πιθανό τον 13ο αιώνα. Σε επαφή με το ναό είναι και τα παρεκκλήσια του Αγ. Γρηγορίου και του Ιωάννου Χρυσοστόμου, που επικοινωνούν εσωτερικά με τον κεντρικό ναό.

Εκτός από τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό του Ναού αξιόλογη είναι και η φορητή εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό στο Τέμπλο, Κρητικής τέχνης. Πρόκειται για ένα ναό που η κεραμική του διακόσμηση, τα γυάλινα πλακίδια και τα δίλοβα παράθυρα τον καθιστούν ένα πραγματικό διακοσμητικό καλλιτέχνημα. Εντυπωσιακές είναι οι εφυαλωμένες πήλινες εικόνες με την Σταύρωση και τους Τρεις Ιεράρχες που βρίσκονται στο αέτωμα της ανατολικής πλευράς.

Οι τοιχογραφίες του ναού είναι του 17ου αιώνα. Η στέγη του κάηκε το 1821. Για το ιστορικό του γνωρίζουμε μόνο ότι στον περίβολό του λειτούργησε η σχολή Μανωλάκη, από το 1662 έως το 1821.

Η Βυζαντινή Μονή Παρηγορήτισσας βρίσκεται μέσα στην πόλη της Άρτας. Πρόκειται για το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο της Άρτας, αριστούργημα της βυζαντινής τέχνης με δικό της τύπο βασιλικού ρυθμού. Κτίστηκε μεταξύ των ετών 1283 – 1296 σαν γυναικεία μονή, πάνω σε θεμέλια αρχαίου ναού από τον Νικηφόρο Α’ Κομνηνό Δούκα και τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζινή.

Η αρχιτεκτονική του ναού, οι τοιχογραφίες, τα γλυπτά του, ο θαυμάσιος τρούλος και γενικά το μεγαλείο του εσωτερικού και εξωτερικού διακόσμου, αποτελούν πραγματικό καύχημα της περιόδου του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Ο μεγαλοπρεπής αυτός ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Για το ναό έχουν γραφεί πολλές λεπτομέρειες σε διάφορες εκδόσεις και διατριβές.

Από το παλιό γυναικείο μοναστήρι, σώζονται: Ο ναός, η Αγία Τράπεζα, 16 κελιά και η Tράπεζα (χώρος εστίασης) που αναστηλώθηκε και στεγάζει ευρήματα της αρχαίας Αμβρακίας.

Η μονή έχει χαρακτηρισθεί και λειτουργεί ως μουσείο. Υπάγεται στην 8η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Τηλέφωνο μουσείου: 26810.28692

Η μονή Αγίας Θεοδώρας βρίσκεται μέσα στην πόλη της Άρτας. Η βασίλισσα Θεοδώρα, σύζυγος του Μιχαήλ Β’ Δεσπότη της Ηπείρου, έκτισε πάνω στον παλιό ναό του Αγίου Γεωργίου που προϋπήρχε γυναικείο μοναστήρι το 1270. Στόλισε το ναό, μόνασε εκεί μέχρι το 1281 και τάφηκε εκεί.

Σήμερα σώζονται ο ναός της μονής, ο πυλώνας, κομμάτια από τη γλυπτή και γραπτή διακόσμηση, καθώς και ο τάφος της βασίλισσας. Πρόκειται για ωραιότατη τρίκλιτη βασιλική εξαιρετικής τέχνης με κεραμική διακόσμηση. Ο πρόναος και οι τρεις νάρθηκες είναι του 13ου αιώνα. Η βασίλισσα Θεοδώρα ανακηρύχθηκε οσία και πολιούχος της Άρτας.

Ο ναός συμπεριλαμβάνεται στα πιο αξιόλογα δείγματα βυζαντινής τέχνης από τα μνημεία της πόλης της Άρτας.