epirus net

Θέματα στην κατηγορία ‘Εκκλησίες – Μοναστήρια’

Η Μονή Βελλάς βρίσκεται στο Καλπάκι Ιωαννίνων και ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Βρίσκεται πολύ κοντά στην τοποθεσία της αρχαίας πόλης «Παλιοβελλά», που γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη βυζαντινή περίοδο. Ως το 1713 αποτελούσε έδρα της Επισκοπής. Διαθέτει υπέροχη θέα και σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η πηγή Βελλάς του ποταμού Καλαμά.

Η Μονή Βελλάς είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Το 1863 έγινε Σταυροπηγιακή και το 1885 μετατράπηκε σε ενοριακή. Είχε δε μετόχι τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Ρουμανία. Το 1936 ενώθηκε με τη Μητρόπολη Δρυϊνουπόλεως και Πωγωνιανής και σήμερα είναι ενταγμένη στη Μητρόπολη Ιωαννίνων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μονή απετέλεσε από το 13ο αιώνα και για 400 χρόνια περίπου μεγάλο πνευματικό κέντρο, ενώ διέθετε και μεγάλη περιουσία. Ερημώθηκε το 1817, αφού οι μοναχοί αρνούμενοι να δώσουν την περιουσία τους στον Αλή πασά των Ιωαννίνων, μετέβησαν στην Κέρκυρα.

Στη Μονή Βελλάς από το 1911 ως το 1989 λειτούργησε Ιεροδιδασκαλείο, όπου σπούδαζαν όσοι ήθελαν να γίνουν δάσκαλοι ή ιερείς, με φροντίδα του τότε Μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπ. Βλάχου. Σήμερα λειτουργεί σε άλλο κτίριο Εκκλησιαστικό λύκειο με οικοτροφείο.

Το καθολικό της μονής είναι χτισμένο σε μορφή τρίκλιτης βασιλικής και όπως μας πληροφορεί σχετική επιγραφή χτίστηκε το 1745 και οι αγιογραφίες του είναι έργα των Κωνσταντίνου, Ιωάννη και Αναστασίου.

Αξιόλογες είναι οι αγιογραφίες των Ελλήνων φιλοσόφων που απεικονίζονται εδώ. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και επίχρυσο δεμένα με αριστουργηματική τεχνική. Η μονή πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Η Μονή Τσούκας βρίσκεται κοντά στο χωριό Ελληνικό Ιωαννίνων. Τη μονή έκτισε ο Αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος το 1190 και είναι αφιερωμένη στη γέννηση της Θεοτόκου. Καταστράφηκε το 1736 και ανακαινίσθηκε το 1779.

Η Μονή εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Κατά την παράδοση, βρέθηκε στο βράχο (Τσούκα) που είναι χτισμένο το μοναστήρι η εικόνα της Παναγίας. Οι κάτοικοι την έβαλαν σε εξωκλήσι που έχτισαν. Όμως η εικόνα πήγαινε στο βράχο. Αυτό θεωρήθηκε θαύμα και χτίστηκε το μοναστήρι.

Είναι περιτειχισμένο και έχει μια καμαρωτή είσοδο. Τα κελιά και το ολόκληρο το συγκρότημα των κτισμάτων είναι με πέτρα. Η εκκλησία είναι μέτρια σε μέγεθος, με τόξα και κολόνες στο νάρθηκα. Το καθολικό είναι θολωτό και τοιχογραφημένο.

Είναι το μεγαλύτερο προσκύνημα του νομού Ιωαννίνων. Γνώρισε μεγάλη ακμή την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου και έγινε κέντρο θρησκευτικό και εθνικό (το 1821 και σε όλους τους εθνικούς αγώνες, ήταν καταφύγιο των επαναστατημένων ραγιάδων).

Βρίσκεται στο χωριό Ρωμανό της Λάκας Σουλίου και είναι αφιερωμένη στη μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ιδρύθηκε το 1113 από τον Ηγούμενο Ιωάσαφ και καταστράφηκε πολλές φορές με τελευταία καταστροφή το 1611. Ο Παρθένιος ο Α’ από την Μουκοβίνα το ανακαίνισε το 1866 και το κατέστησε κέντρο δραστηριοτήτων όπως : συντήρηση σχολείων, συσσίτιο για φτωχούς, φιλοξενία διδασκάλων, κ.λ.π.

Ήταν γενναίος και τολμηρός και έσωσε πολλές φορές το μοναστήρι και την περιουσία από τους Τούρκους. Είναι από τις μονές της Ηπείρου και προσέφερε μεγάλες υπηρεσίες ακόμη από την εποχή των αγώνων των Σουλιωτών για την ελευθερία.

Σήμερα είναι καλοδιατηρημένο. Έχει ηγουμενείο, κελιά, αποθήκες και την ωραία λιθόκτιστη εκκλησία. Υπόστεγα σκεπάζουν το νάρθηκα και το καθολικό. Το ψηλό καμπαναριό ξεχωρίζει από την εκκλησία. Το έχτισε το 1900 ο μάστορας από την Κόνιτσα Καραβέλλας.

Στο νάρθηκα υπάρχει γυναικωνίτης. Το καθολικό έχει θόλους και τοιχογραφήθηκε το 1907 από τον Παρθένιο Β’. Έχει ένα από τα θαυμάσια ξυλόγλυπτα τέμπλα. Στην κατοχή ήταν κέντρο αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Σε μια όμορφη θέση έξω από το χωριό Τσεπέλοβο Ζαγορίου, 51 χλμ. από τα Ιωάννινα, βρίσκεται το μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Ιωάννη του Προδρόμου. Μετά από τα κτίρια του ξενώνα και των βοηθητικών χώρων, βρίσκεται ο ναός που χτίστηκε από την Πουλχερία τον 11ο αιώνα.

Ο αρχικός ναός καταστράφηκε και πάνω στα θεμέλια του το 1749 καθώς αναγράφεται στο υπέρθυρο της εισόδου, έγινε ο σημερινός ναός (νάρθηκας, τρίκλιτο καθολικό, οκτάπλευρος τρούλος). Το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι τοιχογραφίες έγιναν το 1765 από Kαπεσοβίτες τεχνίτες.

Η μονή Ραγίου βρίσκεται στο Ράγιο Θεσπρωτίας, πάνω σε δασωμένο λόφο. Είναι περιτειχισμένη και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Κατά την παράδοση μάλλον ανήκει στον 11ο αιώνα. Μια ημερομηνία 1703 σε χειρόγραφο αναφέρεται στα σύνορα του μοναστηριού.

Η Μονή υπέστη πολλές επιδρομές και καταστροφές. Αναφέρεται ότι το 1864 ο καλόγερος Ναθαναήλ την ανοικοδόμησε. Ήταν πλούσια μονή, με εκατόν πενήντα μοναχούς στην ακμή της και συντηρούσε πολλά σχολεία της περιοχής. Έγινε σταυροπηγιακή το 1909 και διαλύθηκε το 1924.

Ο ναός της μονής αποτελείται από νάρθηκα, καθολικό και ιερό. Είναι θολωτός με καμάρα και ασυνήθιστο τρούλο. Ο τρούλος είναι πολύπλευρος με ανοίγματα για φωτισμό στο εσωτερικό.

Η μονή Πατέρων βρίσκεται κοντά στο χωριό Λίθινο του Δήμου Ζίτσας, μέσα σε κατάφυτη περιοχή. Υπάρχει εξωτερικό τείχος και μεγαλοπρεπή ερείπια κελιών. Ο ψηλός τρούλος σε προσελκύει στο ναό που διατηρείται σώος.

Χτίστηκε το 1590 (επιγραφή στο Νότιο τοίχο). Το καθολικό και ο νάρθηκας είναι γεμάτα με τοιχογραφίες χρονολογίας 1631. Ήταν πλούσιο μοναστήρι, και είχε μετόχια στη Ρωσία και στη Ρουμανία.

Οι πολύτιμες εικόνες του καθώς και το βημόθυρο βρίσκονται για ασφάλεια στη Μητρόπολη Ιωαννίνων.

Ανάμεσα από τα χωριά Αρίστη και Πάπιγκο του Ζαγορίου, 48 χλμ. από τα Ιωάννινα, δίπλα από τον ποταμό Βοϊδομάτη, είναι χτισμένο πάνω σε βράχο το μοναστήρι της Παναγίας Σπηλιώτισσας που γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.

Εδώ κατέφευγαν οι κάτοικοι και κρύβονταν στη χαράδρα όταν κινδύνευαν από τους Τούρκους. Χτίστηκε το 1579 κατά τον Ι. Λαμπρίδη. Επιγραφές όμως που σώζονται αναφέρουν ότι κτίστηκε το 1665 από τους μοναχούς Ιωακείμ και Σωφρόνιο και το αγιογράφησε ο μοναχός Παρθένιος το έτος 1673.

Η θεμελίωση των κτiρίων στο βράχο έγινε με εξαιρετική επιτυχία και τέχνη. Το καθολικό του ναού ανατολικά είναι μονοκάμαρο με τρούλο, ενώ το δυτικό είναι σταυρεπίστεγο. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο και οι τοιχογραφίες είναι του 17ου αιώνα και είναι άριστης τέχνης.

Το ηγουμενείο έχει διακόσμηση με φυτικές παραστάσεις, έργο του Χιοναδίτη ζωγράφου Γ. Αναστασίου που το ζωγράφισε το Μάρτιο του 1874. Στην τουρκοκρατία συντηρούσε πολλά σχολεία των γύρω χωριών.

Η Μονή Παναγίας Παραμυθιάς βρίσκεται μέσα στην πόλη της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας. Πρόκειται για ναό σταυρεπίστεγο με τρούλο και με εξωτερική κεραμική διακόσμηση. Η μονή χτίστηκε τον 14ο αιώνα.

Έγιναν προσθήκες στον αρχικό ναό με νεώτερη το τετράζωνο καμπαναριό. Αυλόπορτα με δύο βρύσες πλάι και κελιά με ιδιαίτερη είσοδο. Κατέφευγαν εδώ πολλοί ασθενείς για παρηγοριά και γι’ αυτό «Παναγία η Παραμυθία». Υπάρχει εδώ παλαιό ευαγγέλιο και επιτάφιος χρυσοκέντητος που τον έφεραν από τα Μετέωρα το 1588. Μέχρι το 1960 ήταν μητροπολιτικός ναός.

Η Κόκκινη Εκκλησιά βρίσκεται στη θέση Παλαιοχώρι, κοντά στη Δροσοπηγή (Βουργαρέλι) του νομού Άρτας, σε απόσταση 56 χλμ. από την πόλη της Άρτας. Η ανέγερση της τοποθετείται στα τέλη του 13ου αι. επί Δεσπότου Άρτας Νικηφόρου του Α’ (υπάρχει επιγραφή εντός του Ναού). Η Κόκκινη Εκκλησιά λέγεται ότι πήρε το όνομα της από το χρώμα των τούβλων που είναι χτισμένοι οι εξωτερικοί τοίχοι. Λέγεται και «Βασιλομονάστηρο» αλλά και Παναγία Βελλάς, ίσως γιατί εκεί κοντά υπήρχε αρχαία πόλη με το όνομα Βελλά ή από το ότι έγινε Μετόχι της Μονής Βελλάς Ιωαννίνων.

Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα Ναοδομίας Βυζαντινής τέχνης, αφιερωμένος στο Γενέθλιο της Θεοτόκου και διατηρείται σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Είναι χτισμένη στον τύπο του δικιόνιου σταυρειδούς εγγεγραμμένου ναού και έχει γύψινο τέμπλο. Η εξωτερική διακόσμηση είναι παρόμοια με αυτή του ναού του Αγ. Βασιλείου που βρίσκεται στην πόλη της Άρτας. Φωτίζεται από μεγάλα τοξωτά παράθυρα.

Επιγραφή μας πληροφορεί ότι η αγιογράφηση του κυρίως ναού έγινε τα έτη 1295 και 1296. Σήμερα σώζονται λιγοστές αγιογραφίες. Στο νάρθηκα διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση, και μάλιστα σώζεται μια πολύ ενδιαφέρουσα τοιχογραφία που εικονίζει την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα να πλαισιώνεται από δύο ζεύγη κτητόρων του ναού, του ζεύγους Θεοδώρου Τζιμισκή και της συζύγου του Μαρίας που χρηματοδότησαν την αγιογράφηση και του ζεύγους Ιωάννη Τζιμισκή και της συζύγου του Άννας. Οι προσωπογραφίες αυτές μάλιστα θεωρούνται από τις αρχαιότερες στα Βαλκάνια. Η Βυζαντινή πόρτα του νάρθηκα είναι ξυλόγλυπτη και σώζεται μέχρι σήμερα.

Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καλλιθέα σε δεσπόζουσα θέση, σε κατάφυτη περιοχή. Πρωτοκτήτωρ ήταν ο ιερομόναχος Ιωακείμ (1652) όπως αναγράφεται στη θύρα του καθολικού. Λέγεται ότι η μονή ήταν μετόχι του μεγάλου σπηλαίου Καλαβρύτων. Ήταν πλούσιο μοναστήρι και έδωσε μεγάλο παρόν στους Εθνικούς Αγώνες. Η ιστορία της δεν είναι γνωστή γιατί τα κειμήλια και ντοκουμέντα που έκρυψε το 1944 (στην κατοχή) ο Παπα Xρήστος, χάθηκαν.

Ο ρυθμός του ναού αρχικά ήταν βασιλική με τρούλο (που κατέρρευσε). Οι αγιογραφίες είναι διαφόρων εποχών, 17ου και 19ου αιώνα, αρίστης τεχνοτροπίας. Παλαιότερες είναι στο ιερό βήμα (16ος – 17ος αιώνας). Κορυφαία είναι η σκηνή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Το ιερό βήμα φαίνεται ότι διατηρήθηκε από την παλαιότερη εκκλησία που υπήρχε κατά την ανακαίνιση του 1652. Πίσω από το καθολικό είναι το κοιμητήριο των ηγουμένων Ιωσήφ και Αμβροσίου. Ήταν ανδρικό μοναστήρι που διαλύθηκε το 1944, και ήταν εγκαταλειμμένο μέχρι το 1962 οπότε και έγινε ανακαίνιση. Επίσης, πρόσφατα έγινε ξανά ανακαίνιση. Η μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Κοντά στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο της περιοχής Κόνιτσας, στα σύνορα με την Αλβανία και σε απόσταση 72 χλμ. από τα Ιωάννινα, βρίσκεται το περιτειχισμένο μοναστήρι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και που γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.

Η ονομασία της, οφείλεται στο ότι παλαιότερα η σκεπή της μονής είχε μολυβένιες πλάκες. Σήμερα έχει γκρίζες πέτρινες πλάκες.

Το χαγιάτι της εκκλησίας είναι τοιχογραφημένο. Η ξυλόγλυπτη, ανάγλυφη πόρτα, είναι πραγματικό έργο τέχνης. Υπάρχουν ωραίες τοιχογραφίες, ξύλινο προσκυνητάρι σκαλιστό, τοξωτά παράθυρα με διακόσμηση κεραμική. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο εξαιρετικής τέχνης, είναι του 16ου αιώνα.

Το καθολικό είναι σταυρεπίστεγο με θόλους και ψηλό τρούλο και το δάπεδο του ναού είναι πλακόστρωτο. Πιθανολογείται ότι η μονή χτίστηκε από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνο Πωγωνάτο.

Η κτητορική επιγραφή της εκκλησίας αναφέρει το έτος 1521. Στον περίβολο της εκκλησίας βρίσκεται και ο απλός τάφος του Δεσπότη Κονίτσης – Δρυϊνουπόλεως Σεβαστιανού.

Η μονή Λεκατσά βρίσκεται 2-3 χιλιόμετρα μετά το χωριό Μυρσίνη της Πρέβεζας. Είναι χτισμένη μέσα σε καταπράσινο περιβάλλον. Είναι αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα. Χτίστηκε πιθανόν κατά τον 8ο αιώνα και ανακαινίστηκε το 1600 και το 1774.

Σήμερα σώζονται η εκκλησία, το καμπαναριό και ο ξενώνας, ανακαινισμένα. Ο τρούλος της εκκλησίας έπεσε το 1870. Οι τοιχογραφίες του ναού είναι ασβεστωμένες. Έχει τέμπλο ξυλόγλυπτο και εικόνες του 1916 του Αθανασίου Τσούκα από τη Σαμαρίνα.

Η Μονή Κηπίνας βρίσκεται κοντά στο χωριό Χριστοί Πραμάντων . Το όνομα της λέγεται ότι οφείλεται στους κήπους που καλλιεργούσαν κοντά στη μονή οι μοναχοί. Κατά τον Σεραφείμ Βυζάντιο το μοναστήρι χτίστηκε το 1212 από κάποιον αρχιεπίσκοπο Γρηγόριο και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοναστήρια της Ηπείρου καθώς είναι σκαρφαλωμένο στο κοίλωμα ενός ψηλού κατακόρυφου βράχου. Ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος φθάνει ως τη βάση του βράχου και από εκεί ένα μονοπάτι σκαλισμένο στο βράχο και μια ξύλινη γέφυρα, οδηγούν στο μοναστήρι. Κατά την τουρκοκρατία η ξύλινη γέφυρα ήταν κινητή. Οι μοναχοί την ανέβαζαν με μοχλό ώστε να προστατεύονται από επιδρομές.

Ο μικρός ναός της μονής είναι κατάγραφος με αγιογραφίες πιθανόν του 17ου αιώνα. Το ρόλο της στέγης παίζει ο συμπαγής βράχος που έχει λαξευτεί με τέχνη ώστε να σχηματίζει ένα τέλειο θόλο. Δυστυχώς πολλές φορές κλέφτες ξεγύμνωσαν το μοναστήρι από τα ιερά του κειμήλια.

Στον πρόναο του καθολικού αριστερά βρίσκεται μια βαθιά σκοτεινή σπηλιά. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας, κατέφευγαν εκεί για ασφάλεια οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών. Το σπήλαιο έχει μήκος 240 μ. και εξερευνήθηκε το 1956 από τη σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου, δεν είναι όμως επισκέψιμο.

Η μονή Γηρομερίου βρίσκεται σε απόσταση 23 χλμ. από τους Φιλιάτες Θεσπρωτίας, κοντά στο χωριό Γηρομέρι, σε ωραία τοποθεσία και είναι περιτειχισμένη. Είναι αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου. Οι χώροι της είναι επιβλητικοί, με κελιά, ξενώνες κ.λ.π.

Είχε πολύτιμη βιβλιοθήκη που κάηκε το 1835. Στις 16 Απριλίου του 1775 μίλησε εδώ ο εθνεγέρτης Πατροκοσμάς, σε συγκέντρωση 11.000 ατόμων. Η μονή υπήρξε εθνικό κέντρο στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και σώζεται μέχρι σήμερα η αίθουσα του «κρυφού σχολειού».

Η Μονή Βουτσάς βρίσκεται κοντά στο χωριό Γρεβενίτι (44 χλμ. από τα Ιωάννινα) στο Ανατολικό Ζαγόρι. Από το χωριό ένας χωματόδρομος 5 χλμ. οδηγεί προς τη μονή. Είναι αφιερωμένη στη Θεοτόκο Μαρία και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου.

Ιδρυτής της Μονής Βουτσά φέρεται ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Δ’ ο Πωγωνάτος.

Η Μονή καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τούρκους το 15ο αιώνα και χτίστηκε ξανά το 1680 (σχετική κτητορική επιγραφή). Οι Γερμανοί την έκαψαν το 1943 κατά τη διάρκεια της κατοχής και σώθηκε μόνο η εκκλησία. Το 1950 ξαναχτίστηκαν οι χώροι.

Το εσωτερικό του ναού, με καμάρες και σταυροθόλιο, είναι τοιχογραφημένο από τον ιερέα Αθανάσιο και τους μοναχούς Αντώνιο και Νικόδημο (1680 – 1769).

Βρίσκεται στο νησί της λίμνης Παμβώτιδας και ιδρύθηκε το 15ο αιώνα. Είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Εδώ γράφτηκε το τέλος της ζωής του Αλή πασά των Ιωαννίνων, όταν πολιορκημένος από δυνάμεις του Χουρσίτ πασά και ύστερα από εντολή του Σουλτάνου, που τον χαρακτήρισε ως φιρμανλή, κατέφυγε εδώ και στο τέλος τον αποκεφάλισαν το 1822.

Στο μεσαίο κελί όπου βρισκόταν πυροβολήθηκε από το υπόγειο και η σφαίρα τον τραυμάτισε στην κοιλιά. Φαίνεται μάλιστα και το σημείο που η σφαίρα διαπέρασε το πάτωμα. Η Κυρά Βασιλική που ήταν μαζί του εκδιώχθηκε και έζησε ως το θάνατό της στο Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας. Ο τάφος της σώζεται πίσω από το ιερό του Ναού Ταξιαρχών Αιτωλικού.

Από τη μονή σώζονται το καθολικό, το ανακαινισμένο κτίριο της βιβλιοθήκης και τρία κελιά που σήμερα έχουν μετατραπεί σε μουσείο της προεπαναστατικής περιόδου (με πλήθος από υφαντά, κοσμήματα, σκεύη κλπ).

Η μονή κάηκε το 1822 αλλά ξαναχτίστηκε το 1925. Το καθολικό της είναι ξυλόστεγη τρίκλιτη βασιλική με υπέροχο ξύλινο τέμπλο και χαγιάτι εξωτερικά. Ο κυρίως ναός χωρίζεται με κολόνες σε τρία μέρη.

Στο εξωτερικό μέρος βρίσκονται υπέροχες τοιχογραφίες του 15ου αιώνα. Επίσης πολλές είναι και οι φορητές αξιόλογες εικόνες του 15ου ως και του 19ου αιώνα.

Η μονή Αγ. Νικολάου Φιλανθρωπινών βρίσκεται στο νησί της λίμνης Παμβώτιδας. Δίπλα στην είσοδο διακρίνουμε κελιά σε πολύ καλή κατάσταση και ερείπια από άλλα κτίσματα. Ο ναός είναι μονόκλιτος με καμαροσκεπή.

Χτίστηκε από τον Μιχ. Φιλανθρωπινό το έτος 1272. Είναι τοιχογραφημένη με εξαίρετες τοιχογραφίες του 1542 με φροντίδα του Ιωάσαφ του Φιλανθρωπινού.

Σε σχήμα «Π» γύρω από το ναό υπάρχουν νάρθηκες του 1560 με τοιχογραφίες. Ξεχωρίζει για τη σπουδαιότητά της η τοιχογραφία των 7 σοφών της Ελλάδος, που είναι φαινόμενο για χριστιανική εκκλησία (στην εποχή που λειτουργούσε, διδάσκονταν τα Αρχαία Ελληνικά).

Λέγεται και μονή Σπανού γιατί δίδαξε ο Διδάσκαλος Σπανός. Κατά την περίοδο του δεσποτάτου της Ηπείρου και μετέπειτα του Αλή πασά, ήταν το σπουδαιότερο Εθνικοθρησκευτικό Πνευματικό Κέντρο.

Είναι το μοναστήρι του Αϊ Νικόλα που αγάπησε και φρόντισε ιδιαίτερα ο ευπατρίδης Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας. Βρίσκεται χαμηλά, στη ρεματιά κάτω από το Μέτσοβο (στο δρόμο προς το Ανήλιο).

Είναι άγνωστο το πότε χτίστηκε η Μονή. Η χρονολογία 1700 σε ένα αγκωνάρι μάλλον αναφέρεται σε ανακαίνιση. Ήταν πολύ πλούσιο μοναστήρι (βρέθηκε ξύλινη καρούτα που χωρούσε 12.000 οκάδες κρασί).

Πρόκειται για ένα αρκετά μεγάλο συγκρότημα με χαγιάτια, κελιά, αποθήκες, υπόγεια και έχει και έναν «οντά» όπου ο συγγραφέας Ευάγγελος Αβέρωφ έγραψε πολλά από τα βιβλία του.

Το καμπαναριό είναι ξύλινο, ο ναός είναι μονόχωρος θολωτός, με ωραίες τοιχογραφίες που αποκαλύφθηκαν. Υπάρχουν εικόνες δεσποτικές με χρονολογίες 1698 και 1703.

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο (από κομμάτια του παλαιού τέμπλου). Ο γυναικωνίτης έχει καφασωτά παράθυρα. Είναι ένα από τα σημαντικά μοναστήρια της περιοχής και είναι πολύ καλά διατηρημένο.

Η μονή Αγίου Δημητρίου βρίσκεται κάτω από τον περίφημο βράχο του Ζαλόγγου με το επιβλητικό μνημείο των Σουλιωτισσών που χορεύουν. Ιδρύθηκε προς τα μέσα του 18ου αιώνα από τον ηγούμενο της Μονής Ταξιαρχών Διονύσιο και από μετόχι της μετατράπηκε σε μονή. Αποτελεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Ιστορήθηκε από τους Χριστόδουλο και Ιωάννη, αγιογράφους από την Κορίτιανη, το 1816. Το μοναστήρι λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους αρκετές φορές, αλλά και από το σεισμό του 1924, όμως ανακαινίσθηκε.

Λειτούργησε πότε ως ανδρικό αλλά και πότε ως γυναικείο μοναστήρι. Διέθετε μεγάλη περιουσία και έκανε πολλές αγαθοεργίες και κοινωφελή έργα. Επίσης διέθετε και διαθέτει πολλά μετόχια.

Σήμερα σώζεται το καθολικό (μονόκλιτη βασιλική με τρούλο) της μονής με ωραίες αγιογραφίες, εσωτερικά και εξωτερικά του ναού, αλλά και τα κελιά της.

Η Μονή Αγίου Γεωργίου βρίσκεται σε μια δασώδη περιοχή, πολύ κοντά στο χωριό Δροσοπηγή (Βουργαρέλι) του νομού Άρτας. Είναι περιτειχισμένη μονή και σύμφωνα με επιγραφή το καθολικό της χτίστηκε το 1690. Ο ναός και τα κελιά (τα κελιά είναι νεότερα) σώζονται σε άριστη κατάσταση.

Ο Ναός είναι μονόκλιτη σταυρεπίστεγη Βασιλική με μεγάλο οκταγωνικό τρούλο και στηρίζεται εξωτερικά με μεγάλα αντερείσματα. Το καθολικό έχει τοιχογραφίες του 1714 από Καλαρρυτινούς Ζωγράφους, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή (κατά μια άποψη το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1714, όταν δηλαδή έγινε και η αγιογράφηση).

Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και κατασκευάστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. Οι φορητές εικόνες του ναού είναι επίσης του 18ου αιώνα, ηπειρωτικής τέχνης. Το πιο αξιόλογο κειμήλιο που υπάρχει είναι μια ασημένια λειψανοθήκη του 1859, σκαλισμένη από Καλαρρυτιώτη ασημουργό.

Είναι από τα ιστορικά μοναστήρια που ήταν κέντρα επαναστατικά και πνευματικά κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Εδώ ο Ηγούμενος Χριστόφορος μπροστά σε οπλαρχηγούς (Γ. Καραϊσκάκης, Γώγος Μπακόλας, Κουτελίδας, Ίσκος, Ράγγος, Κουτσονίκας) και παλικάρια, ύψωσε τη σημαία της επανάστασης κατά των Τούρκων.

Στη θέση Ντομπρίτσι Ριαχόβου, η οποία ανήκει στην περιοχή Πωγωνίου του νομού Ιωαννίνων, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Ριαχόβου, μέσα σε μαγευτικό φυσικό περιβάλλον.

Η μονή θεμελιώθηκε και άρχισε να κτίζεται το Μάρτιο του 1998 και ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2004, με τη φροντίδα και την επίβλεψη του Ιερέα Ιωάννη Στ. Μπέσιου, εφημερίου Ριαχόβου.

Η μονή Ριαχόβου υπάγεται στη Μητρόπολη Ιωαννίνων και μέσα στο σύντομο διάστημα της λειτουργίας της έχει να επιδείξει αξιόλογo πραγματικά έργο.

Υπάρχουν στη μονή εκτός του ιερού ναού, διαθέσιμοι χώροι για πολλές δραστηριότητες, όπως: Αμφιθέατρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις, χώροι αναψυχής, γήπεδο μπάσκετ, παιδική χαρά, κ.λ.π.

Στη μονή λειτουργεί ξενώνας για τη φιλοξενία εγκαταλειμένων γερόντων της περιοχής ο οποίος μπορεί να φιλοξενήσει συνολικά 20 άτομα. Ο ξενώνας διαθέτει 8 δίκλινα δωμάτια και ένα τρίκλινο.

Η περιοχή είναι πολύ ενδιαφέρουσα για τον επισκέπτη, καθώς μπορεί να απολαύσει τη φύση με τα ωραία δάση της περιοχής, την ησυχία του χώρου, το νερό από τις πηγές της περιοχής, κ.λ.π. Προσφέρεται ιδιαίτερα για σχολικές εκδρομές.

Για πληροφορίες, Τηλ. 26510.61315 & 6946 148308

Στο χωριό Καστροσυκιά Πρέβεζας, κοντά στο δημόσιο δρόμο, μια πινακίδα μας οδηγεί προς τη μονή Αγίας Πελαγίας. Πρόκειται για ένα Μοναστήρι περιποιημένο, μια και είναι επανδρωμένο. Έχει παλαιά και καινούρια κελιά, με την εκκλησία στο κέντρο. Είναι από τα μοναστήρια που βοηθούσαν οικονομικά τα σχολεία της περιοχής.

Η μονή ανακαινίσθηκε το έτος 1613 και το έτος 1795. Διακρίνονται διάφορα Ρωμαϊκά ερείπια. Από τα ερείπια αυτά πάρθηκαν διάφορα ανάγλυφα που εντοιχίστηκαν στο Ναό, όπως τα δύο λιοντάρια στην είσοδο. Ο Ναός είναι ασοβάτιστος, χτισμένος με πυρόλιθο σε σχήμα τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο και θόλους. Η Αγία Τράπεζα στηρίζεται σε παλαιό βάθρο και στις κολώνες του τρούλου διακρίνονται κορινθιακά κιονόκρανα και ιωνική βάση.

Στο γνωστό για τις ομορφιές του χωριό του Ζαγορίου Μονοδένδρι, στο γκρεμό της χαράδρας του Βίκου, βρίσκεται το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, που είναι από τα αρχαιότερα της Ηπείρου.

Ένα όμορφο λιθόστρωτο μας φέρνει στην είσοδο της μονής που χτίστηκε το 1412 από τον Μιχαήλ, Βοεβόδα του Θερεανού. Πρόκειται για πραγματικό μοναστήρι – φρούριο: Καμαρωτή πύλη, κτίσματα πέτρινα, καλοχτισμένα κελιά, πηγάδι, καταπακτή, κ.λ.π. που σε όλα κυριαρχεί το περίτεχνο χτίσιμο της πέτρας.

Η μικρή εκκλησία έχει νάρθηκα με λίγες παλιές τοιχογραφίες, μονόχωρο καθολικό με ξύλινο ζωγραφισμένο τέμπλο και τοιχογραφίες. Στην αριστερή πλευρά είναι ζωγραφισμένοι ο κτήτορας Βοεβόδας, η γυναίκα του και η κόρη του Παρασκευή, που κατά την παράδοση, μόνασε εδώ.

Το μοναστήρι με τις παράπλευρες σπηλιές ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Η άγρια ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου και του μοναστηριού, με κορύφωμα τη χαράδρα του Βίκου στην περιοχή Μονοδενδρίου, προσελκύει πάρα πολλούς επισκέπτες.

Η μονή Άβελ βρίσκεται κοντά στο χωριό Βήσσανη σε μια όμορφη τοποθεσία. Πιθανολογείται ότι ονομάστηκε Μονή Άβελ από κάποιον γαιοκτήμονα Άβελη ή Αβελή που έχτισε ή ανακαίνισε την μονή την τελευταία περίοδο των βυζαντινών χρόνων, το 1770 σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή.

Το καθολικό της μονής είναι μονόχωρη βασιλική, με νάρθηκα και ψηλό τρούλο. Καταστράφηκε από τουρκαλβανούς, χτίστηκε και αγιογραφήθηκε ξανά το 1779, από τους ζωγράφους Κωνσταντίνο και Μιχαήλ από τους Χιονιάδες της Κόνιτσας.

Ο τοιχογραφίες της μονής σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ αξιόλογο είναι το εξαιρετικής τέχνης επιχρυσωμένο τέμπλο από καρυδιά των αρχών του 19ου αι. Από τα γύρω κτίσματα σήμερα δεν σώζεται τίποτα. Η μονή Άβελ είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται κοντά στο Μητροπολιτικό Μέγαρο στην οδό Μητροπόλεως μέσα στα Γιάννενα. Γνωρίζουμε ότι προϋπήρχε του 1611 και γλίτωσε με το κίνημα του Δ. Φιλοσόφου. Κάηκε το 1820 στις 25 Αυγούστου.

Ο σημερινός ναός εγκαινιάστηκε το 1833 και είναι έργο των μαστόρων από τη Βούρμπιανη Κονίτσης Λιόλη και Δόση. Λευκή και μαύρη πέτρα κυριαρχούν στο κτίριο.

Ο ρυθμός του ναού είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με τρούλους και θόλους. Χαρακτηριστικό του ναού είναι ότι το δάπεδό του είναι χαμηλότερα από το έδαφος.

Το τέμπλο του το καρυδένιο, ο θόλος και ο άμβωνας, έχουν ολόγλυφες παραστάσεις ζώων και φυτών. Η περιηγήτρια Strangford το θεωρεί ως το σπουδαιότερο αξιοθέατο στα Γιάννενα.

Η τοιχογράφηση του ναού είναι του 1835. Το πρόπυλο (ο λεγόμενος κουμπές), κτίστηκε το 1816, ενώ το κωδωνοστάσιο έγινε το 1905 από τον αρχιτέκτονα Περικλή Μελίρρυτο, όλο με πελεκητή πέτρα. Όμορφη είναι και η καμαρωτή κύρια είσοδος.

Ο Βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου Βρίσκεται κοντά στο ναό της Αγίας Θεωδώρας, μέσα στην πόλη της Άρτας, στη συνοικία «Τουρκοπάζαρο». Χτίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα αν και από την τεχνοτροπία του μερικοί θεωρούν πιθανό τον 13ο αιώνα. Σε επαφή με το ναό είναι και τα παρεκκλήσια του Αγ. Γρηγορίου και του Ιωάννου Χρυσοστόμου, που επικοινωνούν εσωτερικά με τον κεντρικό ναό.

Εκτός από τις τοιχογραφίες στο εσωτερικό του Ναού αξιόλογη είναι και η φορητή εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό στο Τέμπλο, Κρητικής τέχνης. Πρόκειται για ένα ναό που η κεραμική του διακόσμηση, τα γυάλινα πλακίδια και τα δίλοβα παράθυρα τον καθιστούν ένα πραγματικό διακοσμητικό καλλιτέχνημα. Εντυπωσιακές είναι οι εφυαλωμένες πήλινες εικόνες με την Σταύρωση και τους Τρεις Ιεράρχες που βρίσκονται στο αέτωμα της ανατολικής πλευράς.

Οι τοιχογραφίες του ναού είναι του 17ου αιώνα. Η στέγη του κάηκε το 1821. Για το ιστορικό του γνωρίζουμε μόνο ότι στον περίβολό του λειτούργησε η σχολή Μανωλάκη, από το 1662 έως το 1821.

Η Βυζαντινή Μονή Παρηγορήτισσας βρίσκεται μέσα στην πόλη της Άρτας. Πρόκειται για το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο της Άρτας, αριστούργημα της βυζαντινής τέχνης με δικό της τύπο βασιλικού ρυθμού. Κτίστηκε μεταξύ των ετών 1283 – 1296 σαν γυναικεία μονή, πάνω σε θεμέλια αρχαίου ναού από τον Νικηφόρο Α’ Κομνηνό Δούκα και τη γυναίκα του Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζινή.

Η αρχιτεκτονική του ναού, οι τοιχογραφίες, τα γλυπτά του, ο θαυμάσιος τρούλος και γενικά το μεγαλείο του εσωτερικού και εξωτερικού διακόσμου, αποτελούν πραγματικό καύχημα της περιόδου του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Ο μεγαλοπρεπής αυτός ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Για το ναό έχουν γραφεί πολλές λεπτομέρειες σε διάφορες εκδόσεις και διατριβές.

Από το παλιό γυναικείο μοναστήρι, σώζονται: Ο ναός, η Αγία Τράπεζα, 16 κελιά και η Tράπεζα (χώρος εστίασης) που αναστηλώθηκε και στεγάζει ευρήματα της αρχαίας Αμβρακίας.

Η μονή έχει χαρακτηρισθεί και λειτουργεί ως μουσείο. Υπάγεται στην 8η εφορεία βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Τηλέφωνο μουσείου: 26810.28692

Η μονή Αγίας Θεοδώρας βρίσκεται μέσα στην πόλη της Άρτας. Η βασίλισσα Θεοδώρα, σύζυγος του Μιχαήλ Β’ Δεσπότη της Ηπείρου, έκτισε πάνω στον παλιό ναό του Αγίου Γεωργίου που προϋπήρχε γυναικείο μοναστήρι το 1270. Στόλισε το ναό, μόνασε εκεί μέχρι το 1281 και τάφηκε εκεί.

Σήμερα σώζονται ο ναός της μονής, ο πυλώνας, κομμάτια από τη γλυπτή και γραπτή διακόσμηση, καθώς και ο τάφος της βασίλισσας. Πρόκειται για ωραιότατη τρίκλιτη βασιλική εξαιρετικής τέχνης με κεραμική διακόσμηση. Ο πρόναος και οι τρεις νάρθηκες είναι του 13ου αιώνα. Η βασίλισσα Θεοδώρα ανακηρύχθηκε οσία και πολιούχος της Άρτας.

Ο ναός συμπεριλαμβάνεται στα πιο αξιόλογα δείγματα βυζαντινής τέχνης από τα μνημεία της πόλης της Άρτας.