epirus net

Θέματα στην κατηγορία ‘Αξιοθέατα’

Στην περιοχή του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων υπάρχουν αρκετά αξιόλογα χωριά. Τα χωριά αυτά έχουν να επιδείξουν πολλά αξιοθέατα και μνημεία στον επισκέπτη. Με δεδομένη τη μικρή απόσταση από την πόλη των Ιωαννίνων, την πρωτεύουσα της Ηπείρου, αποτελούν άριστους προορισμούς εκδρομών για τους επισκέπτες της πόλης.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Νησί Ιωαννίνων: Τα επτά αξιόλογα μοναστήρια: Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών, μονή Αγίου Παντελεήμονα, μονή Ντίλιου, μονή Ελεούσας Γκιουμάτων του 13ου αιώνα, μονή μεταμορφώσεως Σωτήρος του 17ου αιώνα, μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του 1506. Σημαντικό αξιοθέατο και το Ιστορικό μουσείο της Νήσου
• Στο Ελληνικό: Μονή Τσούκας
• Στούς Λογγάδες: Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 17ου αιώνα, μονή Γενέσεως Θεοτόκου Δουραχάνης. Η μονή χτίστηκε το 1434 από τον Ντουραχάν πασά επειδή πέρασε την παγωμένη λίμνη με το στρατό του και το απέδωσε σε θαύμα
• Στην Καστρίτσα: Παλαιολιθικό σπήλαιο Καστρίτσας, αρχαία πόλη Τέκμων (πόλη των Μολοσσών), μονή Ιωάννου Προδρόμου Καστρίτσας του 17ου αιώνα
• Στο Μεγάλο Γαρδίκι: Αρχαία Πασσαρώνα (πρωτεύουσα των Μολοσσών), μεταβυζαντινός ναός Παναγίας στη θέση Εικονίσματα
• Στο Γραμμένο: Ερείπια αρχαίου ναού στη θέση Καστρί, παλαιός ναός Ταξιαρχών, ερειπωμένο μοναστήρι Παναγίας Λαμπροβήτριας, οικίες μεγάλων εθνικών ευεργετών και λογίων (Ζωσιμάδων, Καπλάνη, κ.α.)
• Στο Βαγενήτι: Βυζαντινός ναός Αγίου Γεωργίου του 16ου αιώνα
• Στη Βουνοπλαγιά: Βυζαντινός ναός Παναγίας Φανερωμένης, μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου
• Στη Ζωοδόχο: Μεταβυζαντινός ναός Ζωοδόχου Πηγής
• Στην Ελεούσα: Μονή Αγίου Γεωργίου του 17ου αιώνα, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου με ωραίες αγιογραφίες
• Στο Ροδοτόπι: Ναός Αρείου Διός, μεταβυζαντινός ναός 17ου αιώνα με ωραίο καμπαναριό, λαογραφικό μουσείο και παλαιό σχολείο.
• Στην Κάτω Λαψίστα: Ναός Αγίου Γεωργίου του 15ου αιώνα με σπάνιες τοιχογραφίες
• Στα Πετράλωνα: Χώρος παλαιολιθικών ευρημάτων
• Στο Μπιζάνι: Μουσείο ελληνικής ιστορίας του Παύλου Βρέλλη [www.vrellis.org], οχυρά Μπιζανίου του 1912
• Στο Πέραμα: Σπήλαιο περάματος με εντυπωσιακούς σταλακτίτες και σταλαγμίτες
• Στους Λυγγιάδες: Μονή Αγίου Γεωργίου του 1681
• Στην Αμφιθέα: Μονή Αγίων Αναργύρων του 1848 όπου ετάφησαν οι 17 Γιαννιώτισσες με τη Κυρά Φροσύνη που τις έπνιξε ο Αλή πασάς
• Στη Βασιλική: Μονή Αγίου Νικολάου Τζιόρας του 17ου αιώνα
• Στην Κράψη: Ναός Αγίου Νικολάου του 1563 με ωραίες τοιχογραφίες, μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 11ου αιώνα
• Στην Πλατανιά: Ναός Σωτήρος του 17ου αιώνα
• Στην Ηλιόκαλη: Μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 17ου αιώνα με ωραίες αγιογραφίες στο βουνό Δρίσκος
• Στην Κατσικά: Ναός Ταξιαρχών του 15ου αιώνα

Το Τσεπέλοβο απέχει 51 χλμ. από τα Ιωάννινα και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1.080 μ. Είναι γνωστό από τον 16ο αιώνα και λειτούργησε εδώ το 1700 το πρώτο σχολείο. Το 1868 ήταν πρωτεύουσα των τουρκικών αρχών του Ζαγορίου. Με δωρεές ευεργετών χτίστηκαν κτίρια, σχολεία, αρχοντικά και βρύσες. Το χωριό δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο και έχει άριστη υποδομή ξενώνων και εστιατορίων για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Τσεπέλοβο: Παλαιά αρχοντικά Παπάζογλου – Τσαβαλιά – Βαζίμα, ναός Αγίου Νικολάου του 1708, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου, ναός Κάτω Παναγιάς, μονή Ιωάννου του Προδρόμου Ρογκοβού του 1749
• Στο Σκαμνέλι: Μονή Αγίου Νικολάου του 1683, μονή Αγίας Παρασκευής του 1697, ναός Αγίων Αποστόλων του 1973, παλαιά αρχοντικά Θεοδοσίου – Φραγκούλη κ.α., παραδοσιακές βρύσες, πελασγικά τείχη, σαρακατσάνικη στάνη στο Γυφτόκαμπο
• Στη Λάϊστα: Ναός Ταξιαρχών του 1778, μονή Αγίας Τριάδας στον Κλέφτη
• Στο Ηλιοχώρι: Μονή Δοβρίνοβου του 14ου αιώνα με αξιόλογο τέμπλο, ναός Αγίου Νικολάου του 1850, πέτρινα γεφύρια
• Στο Βρυσοχώρι: Ναός Αγίου Χαραλάμπους του 1819, μονή Αγίας Τριάδας του 17ου αιώνα, παραδοσιακές βρύσες και πέτρινα γεφύρια
• Στο Βραδέτο: Θέση Μπελόη (φαράγγι Βίκου), σκάλα Βραδέτου, ναός Γεννήσεως Θεοτόκου του 1799
• Στο Καπέσοβο: Ναός Αγίου Νικολάου του 1793, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 18ου αιώνα, λαογραφικό μουσείο, Πασχάλειος σχολή με τη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου

Το Μονοδένδρι είναι από τα ωραιότερα χωριά του Ζαγορίου, χτισμένο σε υψόμετρο 1060 μ. σε απόσταση 39 χλμ. από τα Ιωάννινα. Το όνομά του το οφείλει σε μεγάλο έλατο που υπήρχε στο χωριό μέχρι το 1840. Μέχρι το 1753 ήταν μία κοινότητα με τρεις μαχαλάδες (Βίτσα, Άνω Μαχαλάς, Αγ. Γεώργιος).

Το χωριό γνώρισε μεγάλη ακμή το 17ο και 18ο αιώνα, όπου οι ευεργέτες το γέμισαν με αρχοντικά, εκκλησίες και σχολεία. Από το Μονοδένδρι κατάγονται οι ευεργέτες Αφοί Ριζάρη. Πρόκειται για το χωριό που συγκεντρώνει τους περισσότερους επισκέπτες σε όλο το Ζαγόρι και διαθέτει αξιόλογους ξενώνες και εστιατόρια.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Μονοδένδρι: Πετρόκτιστα αρχοντικά, ναός Αγίου Αθανασίου του 1801, ναός Αγίου Μηνά του 1620, ναός Αγίου Γεωργίου του 18ου αιώνα, μονή Αγίας Παρασκευής του 1413, πέτρινοι πύργοι στη θέση Οξιά, φαράγγι Βίκου, αρχαιολογικός χώρος στη θέση Γενίτσαρι, αξιοθέατα Ριζαρείου ιδρύματος
• Στα Άνω Πεδινά: Μονή Αγίας Παρασκευής του 16ου αιώνα, μονή Ευαγγελίστριας του 1793, ναός Αγίου Δημητρίου του 1793
• Στα Κάτω Πεδινά: Ναός Αγίου Αθανασίου του 18ου αιώνα, ναός Ταξιαρχών του 1591, αρχαίοι τάφοι του 11ου αιώνα
• Στη Βίτσα: Ναός Προφήτη Ηλία του 17ου αιώνα, ναός Αγίου Νικολάου, ναός Παναγίας, ναός Ταξιαρχών του 17ου αιώνα
• Στο Διπόταμο: Πέτρινα γεφύρια, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1872
• Στο Καλωτά: Ναός Εισοδίων Θεοτόκου, μονή Βισοκού του 1114, παλαιά αρχοντικά
• Στη Μανασσή: Ναός Αγίου Γεωργίου του 1780
• Στο Δίκορφο: Ωραία πλατεία, παλαιά αρχοντικά, ναός Αγίου Μηνά του 1770, μοναστήρι Στούπαινας του 1440
• Στην Ελάτη: Παλαιά αρχοντικά, ναός Αγίου Γεωργίου του 1806, βρύσες, πέτρινο γεφύρι
• Στους Ασπραγγέλους: Ωραία σπίτια, καμπαναριό του 1915, παλαιό μοναστήρι Δοβράς του 1600, τείχη παλαιού οικισμού

Οι Κήποι Ζαγορίου είναι οικισμός γνωστός από το 1431. Πρόκειται για την πρώην πρωτεύουσα του Ζαγορίου με αξιόλογα κτίρια, γεφύρια. Το χωριό απέχει 38 χλμ. από τα Ιωάννινα, την πρωτεύουσα του νομού και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων. Αξίζει να το επισκεφθείτε.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στους Φραγγάδες: Νερόμυλος Βαλέκα, πέτρινο γεφύρι του Πετσιώτη, ναός Αγίου Δημητρίου του 1779, ναός Αγίου Νικολάου του 17ου αιώνα, μονή Παναγίας, παραδοσιακές βρύσες και λιθόστρωτα
• Στους Νεγάδες: Ναός τρισυπόστατος του 1779 με σπουδαίες αγιογραφίες και επίχρυσο τέμπλο
• Στο Κουκούλι: Παλαιά αρχοντικά Κόκκορη και Πλακίδα, παραδοσιακές βρύσες του Μπασιά και Μάνθου, παλαιό σχολείο, λαογραφικό μουσείο Λαζαρίδη, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1788
• Στο Δίλοφο: Παλαιά αρχοντικά σπίτια, σχολή Αναγνωστοπούλου του 1855
• Στους Κήπους: Μονή Μπάγιας του 1841, ναός Αγίου Νικολάου του 1779, ναός Αγίας Παρασκευής, λαογραφικό μουσείο Α. Τόλη, γεφύρι Κόκκορη του 1750, γεφύρι του Πλακίδα (Καλογερικό) του 1748, γεφύρι Κοντοδήμου – Λαζαρίδη, γεφύρι Πετσώνη, γεφύρι Ντόβρης, γεφύρι Μερισσιού

Το Πάπιγκο είναι από τα ωραιότερα χωριά του Δυτικού Ζαγορίου και απέχει από τα Ιωάννινα 62 χλμ. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 980 μέτρων στους πρόποδες της Αστράκας. Ο οικισμός υπάρχει από το 14ο αιώνα και αποτελείται από δύο συνοικισμούς το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο.

Πολλοί ευεργέτες το προίκισαν με κτίρια, αρχοντικά, εκκλησίες, σχολεία, κ.α. Τα κτίρια είναι λιθόκτιστα και βασίζονται στην παραδοσιακή Ζαγορίσια αρχιτεκτονική. Το γεγονός αυτό δίνει ένα ιδιαίτερα παραδοσιακό χρώμα στο χωριό. Λιθόστρωτα δρομάκια και μονοπάτια οδηγούν σε εξωκλήσια, στις πηγές του Βοϊδομάτη, σε βρύσες, στο φυσικό κολυμβητήριο Ρογκοβό και στο καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου στην Αστράκα.

Το Πάπιγκο είναι εδώ και πολλά χρόνια είναι χαρακτηρισμένο σαν παραδοσιακός οικισμός και συγκεντρώνει μεγάλο αριθμό επισκεπτών και εκδρομέων κάθε χρόνο. Στο χωριό υπάρχει άριστη υποδομή με τουριστικές μονάδες που διατηρούν το παραδοσιακό χρώμα και τη Ζαγορίσια αρχιτεκτονική. Θεωρείται από τους ομορφότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Μεγάλο Πάπιγκο: Αστράκα, Ναός Αγίου Βλασίου με εξαγωνικό καμπαναριό του 1852, ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 18ου αιώνα, ναός Αγίου Γεωργίου του 18ου αιώνα, παλαιά αρχοντικά
• Στο Μικρό Πάπιγκο: Αστράκα, Ναός Ταξιαρχών του 19ου αιώνα, οβίρες Ρογκοβού (φυσικές πισίνες), ορεινό καταφύγιο στην Αστράκα σε υψόμετρο 1950 μέτρων, Δρακόλιμνη σε υψόμετρο 2200 μέτρων
• Στο Βίκο: Ναός Αγίου Τρύφωνα του 1871 με αξιόλογο τέμπλο, μονή Παναγίας του 1738 μέσα στη χαράδρα Βίκου με ωραίες αγιογραφίες
• Στην Αρίστη: Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1718 με μεγάλο καμπαναριό, μονή Παναγίας Σπηλιώτισσας του 1579 πάνω σε βράχο στο Βοϊδομάτη ποταμό, παλαιά βρύση, γέφυρα Βοϊδομάτη
• Στον Άγιο Μηνά: Γεφύρι Βοϊδομάτη στην Κλειδωνιά, Ναός Ευαγγελίστριας του 1576

Από τα αντιπροσωπευτικότερα χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου είναι το Γρεβενίτι το οποίο απέχει 44 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 980 μέτρων. Έχει υπέροχη θέα, πολύ πράσινο και άφθονα τρεχούμενα νερά.

Πολλοί κάτοικοι σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς την περίοδο της Κατοχής και προς τιμήν τους έχει στηθεί μία μαρμάρινη στήλη με τα ονόματα τους στην είσοδο του χωριού. Οι κάτοικοι που μένουν σήμερα μόνιμα στο χωριό ασχολούνται με την κτηνοτροφία , την υλοτομία και τη μελισσοκομία.

Ο επισκέπτης θα βρει στο Γρεβενίτι ιατρικό κέντρο, καταστήματα και ξενώνα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στο χωριό αρκετή τουριστική κίνηση.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Γρεβενίτι: Μονή Βουτσάς, παραδοσιακές βρύσες, γεφύρι Τσίπιανης του 1875, μνημείο εκτελεσθέντων
• Στη Δόλιανη: Γεφύρι Ντέλγινας, βράχια του Κουρή
• Στο Τρίστενο: Νερόμυλος
• Στους Μηλιωτάδες: Γεφύρι Καμπέρ αγά
• Στη Βωβούσα: Γεφύρι Αώου, εθνικός δρυμός Βάλια Κάλντα
• Στο Φλαμπουράρι: Ναός Αγίου Νικολάου

Η περιοχή Φαναρίου βρίσκεται σε απόσταση περίπου 45 χλμ. από την πόλη της Πρέβεζας, την πρωτεύουσα του νομού. Το κέντρο της περιοχής είναι το Καναλλάκι, όπου έχει την έδρα του ο Δήμος Φαναρίου. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από τις εκβολές του Αχέροντα ποταμού και από την πεδιάδα του Αχέροντα.

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Καναλλάκι: Ερείπια αρχαίας Πανδοσίας, Μονή Μπούντας, Εκκλησία Αγίου Ιωάννη
• Στο Μεσοπόταμο: Νεκρομαντείο του Αχέροντα, αρχαία Εφύρα (5ου – 6ου π.Χ. αιώνα)
• Στην Κυψέλη: Μονή Αγίου Δημητρίου του 1242 όπου σώζεται ο ναός
• Στο Βουβοπόταμο: Χαράδρα Αχέροντα – Πύλες του Άδη
• Στην Κλεισούρα: Εκκλησία του 1855 με πέτρινο τέμπλο και αγιογραφίες
• Στην Αμμούδα – Σπλάντζα: Ιστορικός οικισμός στις εκβολές του Αχέροντα ποταμού

Η περιοχή αυτή βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Ιωαννίνων. Χαρακτηρίζεται από τις εναλλαγές του τοπίου αλλά και από τα πανύψηλα και σκεπασμένα με χιόνι βουνά, τα «περήφανα Τζουμέρκα», όπως τα αναφέρει χαρακτηριστικά η λαϊκή μουσική παράδοση. Επίσης στο χώρο αυτό βρίσκεται και η περιοχή Κατσανοχωρίων.

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Τους Χουλιαράδες: Ναός Αγίας Παρασκευής, πέτρινα κτίσματα, χαράδρα Αράχθου και Καλαρρυτινού, γέφυρα Τσιμπόβου στον Άραχθο ποταμό, κρεμαστή γέφυρα Γκόγκου
• Στο Μιχαλίτσι: Ναός Αγίων Πάντων του 1836, ναός Αγίου Νικολάου με πέτρινα μανουάλια
• Στο Προσήλιο: Ναός Αγίου Βλασίου του 1875
• Στο Παλαιοχώρι: Ναός Γενέσεως Θεοτόκου
• Στο Πετροβούνι: Ναός Αγίου Ιωάννου Βαπτιστή, ναός Ταξιαρχών
• Στους Καλαρρύτες: Ναός Αγίου Νικολάου, μονή Κηπίνας
• Στο Συρράκο: Ναός Αγίου Νικολάου με ωραίο τέμπλο και χρυσοκέντητο επιτάφιο, Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 19ου αιώνα, Ναός Αγίου Γεωργίου του 1817, Ναός μεταμορφώσεως Σωτήρος, Μονή Προφήτη Ηλία του 19ου αιώνα, Ναός Αγίων Αποστόλων στην κορυφή Πρίζα, σπίτι – μουσείο Αυδίκου, κ.α.
• Στο Φορτόσι: Πέτρινο γεφύρι Πολιτσάς, Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης που είναι δείγμα βυζαντινού εκκλησιαστικού κτίσματος
• Στο Καλέντζι: Καταρράκτες Κλίφκης, αρχαιολογικός χώρος Καστρί
• Στην Πλαίσια: Μονή Ιωάννου Προδρόμου, παλαιά εκκλησία της Παναγίας, πατρίδα του Ζαν Μωρεάς
• Στο Μονολίθι: Το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας
• Στην Πράμαντα: Μονή Αγίας Παρασκευής του 1876, σπήλαιο Ανεμότρυπας, μονή Κηπίνας και γεφύρι Κηπίνας
• Στο Ματσούκι: Μονή Ευαγγελιστρίας Βήλιζας με αγιογραφίες του 17ου αιώνα
• Στην Πλατανόυσα: Μονή Ψιάδι του 1804 με ξύλινο επίχρυσο τέμπλο
• Στη Μουσιωτίτσα: Μνημείο εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς
• Στο Τέροβο: Πολεμικό μουσείο στο Εμίν Αγά με προτομές του 1912-1913

Εκτός από τα χωριά της περιοχής Τζουμέρκων που αναφέρθηκαν παραπάνω και βρίσκονται στο νομό Ιωαννίνων, υπάρχει και τμήμα της περιοχής Τζουμέρκων που υπάγεται διοικητικά στο νομό Άρτας. Δείτε περισσότερα για τα χωριά αυτά των Τζουμέρκων: www.tzoumerka.info

Ανθούσα:
Χωριό της περιοχής χτισμένο σε όμορφο τοπίο.

Αγιά:
Χωριό χτισμένο στο πιο ορεινό σημείο της περιοχής. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η ωραία παραλία Σαρακίνικο.

Η περιοχή της Λάκκας Σουλίου περιλαμβάνει αρκετά ενδιαφέροντα χωριά του νομού Ιωαννίνων. Από τα κορυφαία μνημεία της περιοχής, το Αρχαίο Θέατρο της Δωδώδης με ιστορία αιώνων, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Εκτός από τα αρχαίο θέατρο, υπάρχουν πολλά άλλα μνημεία, μεταβυζαντινά και νεότερα.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής:

• Στο Μαντείο: Αρχαία Δωδώνη
• Στους Μελιγγούς: Λαογραφικό μουσείο [www.epirus.com/meligi]
• Στην Κωστάνιανη: Ναός Ταξιαρχών σημαντικής αρχαιολογικής αξίας του 1057
• Στη Δραγοψά: Εκκλησία Αγίου Νικολάου του 1820
• Στον Πολύγυρο: Λαογραφικό Μουσείο, Ναός Αγίας Κυριακής
• Στην Ψήνα: Εκκλησία της Παναγίας του 1880
• Στην Τύρια: Λιθόκτιστο γεφύρι
• Στα Δερβίζιανα: Μονή Αγίου Δημητρίου του 1664, Μονή Μεσιανών του 1764
• Στο Ρωμανό: Μονή μεταμορφώσεως Σωτήρα του 1113
• Στο Σιστρούνι: Μονή Εισοδίων Θεοτόκου του 1156 γεμάτη με αξιόλογες τοιχογραφίες, νερόμυλο πηγές Αχέροντα ποταμού
• Στα Σερζιανά: Πύλες του Άδη
• Στην Αχλαδέα: Μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 1743
• Στο Παλαιοχώρι Μπότσαρη: Σπίτι των Μποτσαραίων, παμπάλαιος ναός του Αγίου Ιωάννη
• Στον Πεντόλακο: Ναός Αγίων Θεοδώρων του 1800
• Στους Βαριάδες: Ναός Παναγίας του 1750
• Στους Δραμεσιούς: Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1664 με ωραίες αγιογραφίες και κρυφό σχολειό

Στην περιοχή Κόνιτσας εκτός από την ομωνυμη πόλη, υπάρχουν και αρκετά αξιόλογα χωριά. Σε πολλά από αυτά υπάρχουν ενδιαφέροντα αξιοθέατα, όλων των ειδών: Μνημεία, κτίρια, μουσεια, παραδοσιακά γεφύρια, μονές και ναοί, κ.λ.π. Επίσης, η περιοχή αυτή φημίζεται και για τα βουνά και δάση που διαθέτει.

Αξιοθέατα στα χωριά της περιοχής Κόνιτσας:

• Στην Πυρσόγιαννη: Μουσείο μαστόρων, εκκλησιαστικό μουσείο Αγίου Νικολάου
• Στη Μόλιστα Γαναδιού: Η περίφημη μονή Μόλιστας, Σπυρυδώνια Σχολή
• Στην Κλειδωνιά: Γεφύρι Βοϊδομάτη, Βραχοσκεπή Μπόϊλα, οι μονές στο παλαιό χωριό Κλειδωνιά: μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 1620, μονή Αγίων Αποστόλων του 1662 και μονή μεταμορφώσεως Σωτήρα (7ου μ.Χ. αιώνα) του Αυτοκράτορα Κ. Πογωνάτου
• Στο Μάζι: Λαογραφικό μουσείο
• Στο Μπουραζάνι: Πάρκο άγριας ζωής και νερόμυλος
• Στο Αηδονοχώρι: Βυζαντινή Μονή Ταξιαρχών Γκούρας, λαογραφικό μουσείο
• Στο Μολυβδοσκέπαστο: Μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 7ου αιώνα, ναός Αγίων Αποστόλων του 1298
• Στο Δίστρατο: Προφήτης Ηλίας, Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου, του 19ου αιώνα, Νερόμυλος
• Στη Φούρκα: Λαογραφικό μουσείο, ηρώο Δαβάκη και Διάκου στον Προφήτη Ηλία, Μονή Κλαδόρμης του 1747 σε απόσταση 7 χλμ. μέσα στο δάσος
• Στην Πυξαριά – Αμάραντο: Ιαματικές πηγές
• Στο Νικάνωρα: Εκκλησία Αγίου Νικάνωρα σε βράχο με ωραίες τοιχογραφίες
• Στην Πλαγιά: Πέτρινη γέφυρα Ζέρμας, μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 1656 με πέντε τρούλους
• Στην Καστανέα: Ναός Αγίου Δημητρίου του 18ου αιώνα, σχολείο του Αγίου Κοσμά του 1778
• Στα Καβάσιλα: Ιαματικά λουτρά, έρημος μοναστηριακός ναός της Θεοτόκου του 1818
• Στη Βούρμπιανη: Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου με εικόνα του Αγίου Γεωργίου του 1747
• Στη χαράδρα Αώου: Η μονή Στομίου

Το Θεσπρωτικό είναι κομώπολη η οποία βρίσκεται σε απόσταση 38 χλμ. βόρεια της πόλης της Πρέβεζας. Είναι έδρα του Δήμου Θεσπρωτικού. Πρόκειται για ένα ζωντανό γεωργοκτηνοτροφικό χωριό, με αρκετούς κατοίκους και καταστήματα.

Αξιοθέατα στο Θεσπρωτικό:

• Ναός Γενέσεως Θεοτόκου Λαμποβίτισσας, μεγάλη πέτρινη εκκλησία του 1797 με τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο τέμπλο.
• Λαογραφικό Μουσείο σε πέτρινο σπίτι του 1860
• Αρχαιολογικός χώρος Κοκκινόπηλο, 1 χλμ. από το Θεσπρωτικό. Εδώ βρέθηκαν 1500 λίθινα εργαλεία του 35.000 π.Χ.

Αξιοθέατα στην ευρύτερη περιοχή:

• Στο Ριζοβούνι: Αρχαία αποικία Ηλείων (Βατίες) του 8ου αιώνα π.Χ., μονή κοιμήσεως Θεοτόκου του 1095 μ.Χ., Ναός Αγίας Παρασκευής (χτισμένος σε βράχο) του 1025 μ.Χ.
• Στο Γαλατά: Βασιλική 18ου αιώνα με πέτρινο κωδωνοστάσιο
• Στα Μελιανά: Νερόμυλοι και πέτρινα αλώνια
• Στο Πολυστάφυλο: Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1848 με ωραίες τοιχογραφίες
• Στα Μεσσιανά: Μονή Αγίων Αποστόλων και μνημείο σφαγιασθέντων στο Νταλαμάνι από τον ΕΛΑΣ στην κατοχή
• Στον Ασσο: Νερόμυλοι και πέτρινα αλώνια
• Στη Βρυσούλα: Μονή Αβάσσου
• Στον Ωρωπό: Ερείπια αρχαίας Ελάτριας (αποικία των Ηλείων)

Η Ζίτσα είναι χτισμένη πάνω σε λοφοσειρά σε υψόμετρο 670 μέτρα και απέχει 24 χλμ. από τα Ιωάννινα. Είναι ονομαστή για τους περίφημους αμπελώνες και τα κρασιά της (ονομασία προέλευσης). Είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου. Το έτος 1809 την επισκέφθηκε ο Φιλέλληνας Λόρδος Βύρων.

Αξιοθέατα:

• Στη Ζίτσα: Μοναστήρι Προφήτη Ηλία του 1598 με ωραίες αγιογραφίες
• Στο Λίθινο: Θεογέφυρο στον Καλαμά, Μονή Πατέρων
• Στο Σακελαρικό: Ο τάφος του αεροπόρου Σακελαρίου, ήρωα του 1940

Αξιοθέατα στα άλλα χωριά της περιοχής:

• Στην Κληματιά: Εκκλησία Αγίου Δημητρίου του 1516, Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1546, Ναός μεταμορφώσεως Σωτήρος του 1568, Ναός Αγίας Τριάδας του 1754, Καταρράκτης Κληματιάς
• Στην Παλιουρή: Ιστορική μονή Γεννήσεως Θεοτόκου που χτίστηκε από τον Δεσπότη της Ηπείρου Θωμά Πρελούμπο του 1373, νερόμυλος
• Στο Σουλόπουλο: Οικία του Χρήστου Χρηστοβασίλη
• Στο Ράϊκο: Ναός Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, μοναστήρι της Παναγίας στο Καστρί
• Στο Βασιλόπουλο: Γεφύρι Γκουσντάνη του 1300
• Στην Καρίτσα: Μονή Αγίου Νικολάου του 16ου αιώνα
• Στη Βερενίκη: Αρχαίο κάστρο
• Στη Γιουργάνιστα: Θεμέλια ναού Απόλλωνα. Η Γιουργάνιστα ήταν πατρίδα του καλόγερου Σαμουήλ που ανατινάχτηκε στο ολοκαύτωμα του Κουγκίου
• Στα Κούρεντα: Ναός Αγίου Γεωργίου
• Στο Διχούνι: Μονή Διχουνίου όπου το 1611 επαναστάτησε κατά των τούρκων ο Διονύσιος Φιλόσοφος, ηγούμενος της μονής

Η περιοχή Ζαλόγγου – Πρέβεζας, πέρα από τη μακραίωνη ιστορία της, έχει να παρουσιάσει αρκετά ενδιαφέροντα αξιοθέατα στον επισκέπτη της.

Τα σημαντικότερα από αυτά είναι:

• Στον Άγιο Θωμά: Μονή Αγίων Αποστόλων του 1794, Ιχθυόσκαλα
• Στον Παντοκράτορα: Κάστρο του Παντοκράτορα
• Στο Μύτικα: Αξιόλογη Παραλία
• Στο Μιχαλίτσι: Ρωμαϊκός τύμβος
• Στον Αρχάγγελο: Ερείπια ρωμαϊκού υδραγωγείου, μνημείο εθνικής αντιστάσεως ΕΔΕΣ
• Στο Κανάλι: Έδρα του Δήμου Ζαλόγγου, ωραία παραλία
• Στη Νέα Σαμψούντα: Μονή Κοζύλης (Κοιμήσεως Θεοτόκου) του 774 μ.Χ. – Σώζεται μόνο ο ναός
• Στην Καστροσυκιά: Μονή Αγίας Πελαγίας του 1613 (επανδρωμένη και ανακαινισμένη)
• Στην Καμαρίνα – Ζάλογγο: Αρχαία Κασσώπη (αποικία των Ηλείων)
• Μνημείο Ζαλόγγου:Εδώ στη θέση – Στεφάνι πάνω από τη μονή Αγίου Δημητρίου έπεσαν από το βράχο 63 Σουλιώτισσες γυναίκες με παιδιά που τις κυνηγούσαν οι τούρκοι, το 1803. Το μνημείο μπορεί κανείς να το επισκεφθεί και με πεζοπορία από την Καμαρίνα.
• Στη Μυρσίνη: Ναός Αγίου Νικολάου (σώζεται μόνο η είσοδος), μονή Λεκατσά
• Στα Ριζά: Το κάστρο της Ρηνιάσας του 13ου αιώνα που κτίστηκε από τον Θωμά, Δεσπότη της Ηπείρου

Στην περιοχή του Βουργαρελίου (Δροσοπηγή) υπάρχουν αξιόλογα χωριά που έχουν να παρουσιάσουν ενδιαφέροντα αξιοθέατα όλων των ειδών στον επισκέπτη. Η περιοχή βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Άρτας και διαθέτει μερικά από τα καλύτερα δάση του νομού.

Δείτε στην ευρύτερη περιοχή:

• Στο Αθαμάνιο: Νερόμυλος στο Άνω Αθαμάνιο, Νερόμυλος στο Κάτω Αθαμάνιο, Γεφύρια (της Μεγάλης Βρύσης, το Τσαγκαράκι, το Μέγα Λαγκάδι και της Πλατείας). Το Αθαμάνιο είναι το μεγαλύτερο χωριό των Τζουμέρκων και αναπτύσσεται τουριστικά.
• Στην Κυψέλη (Ράμια): Παραδοσιακά κτίσματα, λαογραφικό μουσείο, Μονή Ευαγγελιστρίας με σπάνιες τοιχογραφίες.
• Στο Τετράκωμο: Δάση ελάτης
• Στη Μεσούντα: Πέτρινη παραδοσιακή καμάρα, χώροι εστίασης σε απέραντο ελατοδάσος.
• Στο Δίστρατο: Λαογραφικό μουσείο, μνημείο εθνικής αντίστασης στο Τραπεζάκι, διατηρητέα παλαιά κτίρια.
• Στη Ροδαυγή: Ναός Αγίας Παρασκευής

Το χωριό Γοργόμυλος βρίσκεται στην περιοχή Ανωγείου, στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Πρέβεζας και είναι έδρα του Δήμου Ανωγείου. Πρόκειται για ορεινό γεωργοκτηνοτροφικό χωριό, από τα χαρακτηριστικότερα της περιοχής.

Αξιοθέατα στο χωριό:

• Μεταβυζαντινές εκκλησίες με ωραίες τοιχογραφίες: Άγιοι Απόστολοι, Παναγίας, Ταξιαρχών και Αγίου Δημητρίου
• Αρχαίο Ορράον: Βρίσκεται στην περιοχή του Γοργομύλου. Πρόκειται για περιτειχισμένο οικισμό των Μολοσσών του 5ου π.Χ. αιώνα

Σε όλη την περιοχή οι εκκλησίες είναι μεταβυζαντινές με αξιόλογες τοιχογραφίες.

Αξιοθέατα στην ευρύτερη περιοχή:

• Στον Άγιο Γεώργιο: Σπήλαιο Ασπροχάλικου όπου βρέθηκαν λίθινα εργαλεία και οστά ζώων της μέσης παλαιολιθικής εποχής. Κοντά στο χωριό υπάρχουν ερείπια ρωμαϊκού υδραγωγείου που τροφοδοτούσε την αρχαία Νικόπολη. Υπάρχει επίσης και το υδροηλεκτρικό φράγμα της Δ.Ε.Η.
• Στα Πέντε Πηγάδια: Ερείπια οχυρών (ορμητήριο των τούρκων επί τουρκοκρατίας), μνημείο εκτελεσθέντων από τα στρατεύματα κατοχής
• Στον Κερασώνα: Μονή Αγίας Φανερωμένης

Δείτε στην περιοχή:

• Το χωριό Φιλοθέη: Είναι ένα όμορφο χωριό με ωραία δρομάκια και αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες.
• Στο χωριό Πλησιοί: Το βυζαντινό Ναό Αγίου Δημητρίου Κατσούρη, ένα από τα αρχαιότερα βυζαντινά μνημεία της Άρτας του 12ου – 13ου αιώνα.
• Στους Κιρκιζάτες: Τη Μονή Αγίου Νικολάου Ροδιάς, με τοιχογραφίες και ωραία διακόσμηση του 13ου αιώνα. Πρόκειται για εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής τέχνης
• Στις Βλαχέρνες: Την Παναγία των Βλαχερνών
• Στην περιοχή Γραμμενίτσας: Το τζαμί του Φαϊκ πασά
• Στο χωριό Πέτα: Το μνημείο πεσόντων στην κορυφή του χωριού, το Ναό Αγίου Γεωργίου
• Στο χωριό Νεοχωράκι: τη βυζαντινή μονή Παναγίας Μπρυώνη

Το Πέτα βρίσκεται 8 χλμ. ανατολικά της Άρτας, πάνω σε κατάφυτο λόφο με ελιές και εσπεριδοειδή. Είναι γνωστό από τη μάχη του 1822 με τους τούρκους όπου έπεσαν και 80 Φιλέλληνες.

Η Φιλιππιάδα είναι μια όμορφη κωμόπολη του νομού Πρέβεζας χτισμένη σε ένα κομβικό σημείο μεταξύ των Νομών Πρέβεζας, Άρτας και Ιωαννίνων. Η Φιλιππιάδα ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Χάραδρο, που άκμασε τον 7ο και 8ο αι. π.Χ. και ερείπια της οποίας βρίσκονται στη θέση Καστρί.

Το όνομα της η Φιλιππιάδα το οφείλει στην αγάπη των κατοίκων της για τα άλογα (ίππος = άλογο). Η Φιλιππιάδα είναι γνωστή και για τον μεγάλο αριθμό πελαργών που φιλοξενεί κάθε χρόνο. Οι κάτοικοι φρόντισαν να δημιουργήσουν ιδανικές συνθήκες για τους πελαργούς και έτσι οι πελαργοί καταφθάνουν στην Φιλιππιάδα κάθε χρόνο και ξεκαλοκαιριάζουν στην φιλόξενη πόλη. Οι πελαργοί είναι πια το σύμβολο της Φιλιππιάδας .

Η πόλη έχει κυριολεκτικά στα πόδια της μια εύφορη πεδιάδα. Επόμενο ήταν λοιπόν οι κάτοικοι της να ασχοληθούν με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή μεγάλες μονάδες μεταποίησης κτηνοτροφικών προϊόντων και εκτροφεία ζώων, δίνοντας ώθηση στην τοπική οικονομία και την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή.

Στην Φιλιππιάδα αξίζει να επισκεφτεί κανείς τους αξιόλογους ναούς του Αγίου Αθανασίου και της Αγίας Βαρβάρας που χρονολογούνται τον 18ο αι. Το όμορφο δάσος που στεφανώνει την Φιλιππιάδα και η κοντινή μαγευτική λίμνη του Ζηρού, θα σας αφήσουν τις πιο όμορφες εντυπώσεις από την Φιλιππιάδα.

Αξιοθέατα στη Φιλιππιάδα:

• Ναός Αγίου Βησσαρίωνα, με ωραίο πέτρινο κωδωνοστάσιο
• Ναός Αγίου Αθανασίου, του 8ου αιώνα
• Ναός κοιμήσεως της Θεοτόκου
• Ναός Αγίας Βαρβάρας, του 18ου αιώνα
• Μνημείο πεσόντων Μπιζανομάχων (στις μάχες Γκριμπόβου [1897] και Πέντε Πηγαδίων [1912])

Αξιοθέατα στην ευρύτερη περιοχή:

• Στη Ρωμιά: Μονή Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Ριγανά από την οποία σώζεται μόνο ο ναός
• Στην Πέτρα: Ναός Αγίας Κυριακής, Κάστρο Ρωγών στη θέση του αρχαίου Βουχετίου αποικίας Ηλείων. Στο κάστρο σώζεται και ο Ναός της μονής Θεοτόκου Ρωγών.
• Στη Νέα Κερασούντα: Μονή Προφήτη Ηλία που σήμερα δεν λειτουργεί

Η πόλη των Φιλιατών είναι χτισμένη σε πευκοδάσος. Απέχει από την Ηγουμενίτσα 20 χλμ. και έχει επίνειο τη Σαγιάδα. Αποτελεί δήμο και είναι πρωτεύουσα της επαρχίας Φιλιατών, με πνευματικό κέντρο και γενικό νοσοκομείο. Είναι εμπορικό κέντρο της περιοχής. Δίπλα από την πόλη κυλάει ο ποταμός Καλαμάς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ορεινά χωριά της περιοχής, με τα παλιά σπίτια που είναι χτισμένα με πέτρα και σκεπασμένα με πλάκες με βάση την Ηπειρώτικη αρχιτεκτονική.

Αξιοθέατα στην περιοχή Φιλιατών:

• Η Σαγιάδα, γραφικό ψαροχώρι της περιοχής
• Η μονή Παναγίας Γηρομερίου του 1285, στο Γηρομέρι
• Η μονή Αγ. Γεωργίου στην Καμίτζανη
• Η μονή Αγίου Μηνά του 1882 στο Κόκκινο Λιθάρι, χτισμένη σε βράχο
• Ο ναός Αγ. Γεωργίου στη Φανερωμένη
• Ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου του 1847, στο Τσαμαντά
• Η μονή Αγ. Αθανασίου στο Βαβούρι
• Ο ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Φοινίκι
• Το Λαογραφικό μουσείο Τσαμαντά, στο Τσαμαντά
• Το Λαογραφικό μουσείο Φοινικίου, στο Φοινίκι
• Η σπηλιά της Σίδερης Φιλιατών
• Το «Ασκηταριό»
• Το κάστρο Ντόλιανης στον Παραπόταμο – www.parapotamos.gr
• Η αρχαία Τορώνη (η Κερκυραϊκή Περαία)
• Η αρχαία Φανωτή, στο Γεροπλάτανο

Δείτε το web site του Δήμου Φιλιατών: www.filiates.gr

Το Αστροχώρι βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του νομού Άρτας. Απέχει από την πρωτεύουσα του νομού, την Άρτα, 52 χλμ. Είναι έδρα του Δήμου Τετραφυλλίας. Στην ευρύτερη περιοχή θα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε πολλά αξιοθέατα της ορεινής Άρτας

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Αστροχώρι: Ναός Αγίας Βαρβάρας του 1860, ορεινό καταφύγιο στο ύψωμα Αετός και μαγευτικά δάση στην περιοχή
• Στην Καστανιά: Σπήλαιο Κουδουνόπετρας στη θέση Πλαγιά Αλογόβρυσης
• Στη Μεγαλόχαρη: Μεταβυζαντινή μονή Μπότση του 17ου αιώνα
• Στο Μεσόπυργο: Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου του 1781 με θαυμάσιες τοιχογραφίες
• Στις Πηγές: Ιστορική μονή Σέλτσου του 1697 (ηρωική έξοδος Σουλιωτών 1803 – 1804)

Τα Σύβοτα Θεσπρωτίας είναι ένα γραφικό χωριό στα παράλια του Ιονίου. Απέχουν μόλις μισή ώρα από την Ηγουμενίτσα (πρωτεύουσα του Νομού Θεσπρωτίας όπου ανήκουν) και αποτελούν το πιο γνωστό κοσμοπολίτικο θέρετρο της περιοχής.

Τα Σύβοτα είναι χτισμένα σε ένα ειδυλλιακό τοπίο: καταπράσινοι λόφοι τριγύρω από έναν μαγευτικό όρμο, νησάκια που θυμίζουν νορβηγικά φιόρδ, κρυστάλλινα νερά και πεντακάθαρες παραλίες δικαιολογούν απόλυτα το ότι τα Σύβοτα αποτελούν πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες από την Ελλάδα και το εξωτερικό κάθε χρόνο.

Τα Σύβοτα είναι γνωστά από την αρχαιότητα, καθώς η ιστορική έρευνα συσχετίζει τα νησάκια στον όρμο των Συβότων με τα αναφερόμενα από τον Θουκυδίδη «Σύβοτα νησιά», μεταξύ των οποίων έγινε το 433 π.Χ. ναυμαχία μεταξύ Κερκυραίων και Κορινθίων κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

Τα Σύβοτα από αγροτικός οικισμός που ήταν μέχρι πρόσφατα, εξελίχθηκαν τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό τουριστικό θέρετρο. Οι πανέμορφες παραλίες Μέγα Άμμος, Μικρή Άμμος, Μπέλλα Βράκα κ.ά., η οργανωμένη μαρίνα και οι άριστες τουριστικές υποδομές προσελκύουν ντόπιους και ξένους τουρίστες.

Τα Σύβοτα προσφέρουν πολλές επιλογές αναψυχής στον επισκέπτη, όπως καταδύσεις, ιστιοπλοΐα, εκδρομές στους Παξούς, στην Πάργα και στα γύρω χωριά. Είναι πραγματικά μια προικισμένη από τη φύση περιοχή που δεν μπορεί παρά να ενθουσιάσει τον επισκέπτη.

Πρόκειται για την ορεινή περιοχή που ήταν το απροσκύνητο καραούλι του Τουρκοπατημένου ελληνισμού. Εδώ έζησαν οι ασκητικοί πολεμιστές με την πειθαρχία στους ηγέτες τους, την «μπέσα» και τη μεγαλοψυχία με το ελεύθερο ανυπότακτο πνεύμα και υμνήθηκαν από τα δημοτικά τραγούδια.

Τζαβελλαίοι, Μποτσαρέοι, Ζερβαίοι, Καλόγερος Σαμουήλ: ονόματα συνυφασμένα με τους αγώνες εναντίον των Τούρκων στο θρυλικό Σούλι.

Χτισμένο ανάμεσα στα βουνά Μούργκα, Ζάβροχο και Τρούλια, ήταν το καταφύγιο μετά την καταστροφή από τον Ρωμαίο Αιμίλιο Παύλο. Στην αρχή αποτελούνταν από τα χωριά Σούλι, Αβαρίκο, Κιάφα και Σαμωνίβα, γνωστά ως Τετραχώρι.

Αργότερα έγινε Επταχώρι (στη μεγάλη ακμή του, εξουσίαζε 80 χωριά) και στα μέσα του 18ου αιώνα είχε 6.000 κατοίκους, εκ’ των οποίων οι 1.700 ήταν ένοπλοι.

Έγινε στόχος της Πύλης και του Αλή πασά που με αλλεπάλληλες εκστρατείες πολλών ετών το κατέλαβαν τελικά στις 15 Δεκεμβρίου 1803, αφού ο αγώνας στεφανώθηκε με την ανατίναξη του Κουγκίου από τον καλόγερο Σαμουήλ.

Αξιοθέατα στην περιοχή Σουλίου:

• Τα ερειπωμένα πετρόκτιστα σπίτια
• Τα αρχαία πηγάδια
• Το κάστρο της Κιάφας που χτίστηκε από τον Αλή πασά
• Το Βουλευτήριο
• Το θρυλικό Κούγκι, με το ναό της Αγίας Παρασκευής (ολοκαύτωμα 15/12/1803 – καλόγερος Σαμουήλ)
• Οι ιστορικοί νερόμυλοι του Σουλίου
• Το λαογραφικό μουσείο
• Ο ναός Αγίου Δημητρίου στο Τσαγκάρι με πέτρινο καμπαναριό
• Ο ναός Αγίας Κυριακής, στον Αυλότοπο
• Το γεφύρι στη θέση Ντάλα του Αχέροντα

Εκδηλώσεις στην περιοχή:

Κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του Μαϊου πραγματοποιούνται στο Σούλι εκδηλώσεις μνήμης των αγωνιστών του, της θυσίας των γυναικών του στα βουνά του Ζαλόγγου αλλά και της ανατίναξης του Κουγκίου.

Η Σαγιάδα είναι ένα ωραίο ψαροχώρι που απέχει 17 χλμ. από την Ηγουμενίτσα και 38 χλμ. από τους Φιλιάτες. Παλαιότερα επί τουρκοκρατίας, ήταν το κυριότερο λιμάνι της Ηπείρου. Τον 17ο αιώνα λειτούργησε εδώ Γαλλικό προξενείο. Στο λιμάνι αυτό έγινε και η συνάντηση του Μ. Ναπολέοντα με τον Αλή πασά. Κοντά στη Σαγιάδα υπάρχει το ερειπωμένο χωριό Λιόψη, παλαιός οικισμός της Σαγιάδας.

Αξιοθέατα στην περιοχή Σαγιάδας:

• Το φράγμα του ποταμού Καλαμά
• Το παλαιό γεφύρι στον Καλαμά
• Η αρχαία Τιτάνη
• Η αρχαία Ελέα
• Η αρχαία Κεστρίνη, αρχαία χώρα των Χαόνων
• Η αρχαία Τορώνη, στις εκβολές του Καλαμά (πρώην Κερκυραϊκή Περαία)
• Ο υγροβιότοπος στο δέλτα του ποταμού Καλαμά

Άλλα χωριά της περιοχής Φιλιατών:

• Φοινίκι [δείτε επίσης: Λαογραφικό Μουσείο στο Φοινίκι]
• Λιά Φιλιατών (πατρίδα του συγγραφέα Ν. Γκατζογιάννη)
• Βαβούρι
• Τσαμαντά [δείτε επίσης: Λαογραφικό Μουσείο Τσαμαντά και Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Τσαμαντά]
• Κεραμίτσα: Αναγνωρίστηκε ως «πρότυπο ανάπτυξης, προστασίας περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής των κατοίκων», στις σαράντα πρώτες παγκόσμιες διακρίσεις στη διάσκεψη HABITAT II.

Το χωριό Πωγωνιανή βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής Πωγωνίου σε υψόμετρο 750 μέτρων, κοντά στο Δελβινάκι. Κατά την Τουρκοκρατία υπήρξε διοικητική έδρα του τμήματος Αυλώνας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έδρα επισκοπής ως το 1863.

Η Πωγωνιανή υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο κατά το παρελθόν γεγονός που μαρτυρούν και τα παλιά κτίρια στο κέντρο της κοινότητας, που άλλοτε ήταν μια σημαντική αγορά με πάνω από 60 καταστήματα. Στην Πωγωνιανή στεγάζονται σήμερα οικοτροφεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα για τους ομογενείς από την Βόρεια Ήπειρο, που χτίστηκαν με δωρεές.

Στην Πωγωνιανή αξίζει κανείς να επισκεφτεί:

• Το πολύ ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου – Δερόπολης
• Τη μεγάλων διαστάσεων εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1873) με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της
• Τα πυκνά δάση της γύρω περιοχής, τα οποία προσελκύουν πολλούς κυνηγούς, αλλά και φυσιολάτρες.

Άλλα χωριά της περιοχής:

Το Δολό είναι ένα παραδοσιακό χωριό του Πωγωνίου. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η γνωστή χαράδρα του Κουβαρά την οποία διαρρέει το ομώνυμο ποτάμι, την οποία μπορεί κανείς να διασχίσει ακολουθώντας το διαμορφωμένο μονοπάτι.

Στην αρχή της χαράδρας, στη θέση Ξυλογέφυρο, υπάρχει νερόμυλος και μικρό πέτρινο μονότοξο γεφύρι, γνωστό ως «γεφύρι της Νονούλως».

Αξιόλογος είναι ο ναός του Αγ. Νικολάου που βρίσκεται μέσα στο χωριό. Έχει μεγάλο χαγιάτι και ενσωματωμένο δίζωνο καμπαναριό στη νότια πλευρά του. Οι παλαιότερες αγιογραφίες του ναού είναι έργο του Δολιώτη ζωγράφου Κούρου.

Το χωριό Κακκόλακος βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Νεμέρτσικα στο βόρειο τμήμα της περιοχής του Πωγωνίου. Υπήρξε πρωτεύουσα του Πωγωνίου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Εδώ επίσης ήταν το κέντρο διοίκησης του Σουλιώτη οπλαρχηγού Μάρκου Μπότσαρη από το 1814 ως το 1820. Η οικογένεια Μπότσαρη χρηματοδότησε την κατασκευή του ξυλόγλυπτου τέμπλου του ναού του Αγ. Δημητρίου.

Η Πρέβεζα βρίσκεται στη θέση της αρχαίας Βερενίκης, η οποία χτίστηκε από το βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο το 290 π.Χ. Το όνομα Πρέβεζα αναφέρεται για πρώτη φορά στο «Χρονικό του Μορέως» στα 1292. Δημιουργήθηκε περί τα τέλη του 11ου αιώνα μετά την ερήμωση της Νικόπολης. Στην ιστορία της γνώρισε πολλούς κατακτητές.

Το 1490 την κατέλαβαν οι Ενετοί και το 1699 την παρέδωσαν στους Τούρκους. Το 1797 κυριεύτηκε από τους Γάλλους και ένα χρόνο αργότερα από τον Αλή πασά των Ιωαννίνων. Απελευθερώθηκε στις 21 Οκτωβρίου του 1912 και ενσωματώθηκε στο Ελληνικό κράτος.

Η πόλη είναι χτισμένη στο στόμιο του Αμβρακικού κόλπου απέναντι από το Άκτιο και κοντά στην αρχαία Νικόπολη. Έχει ένα δικό της ιδιαίτερο, νησιώτικο χρώμα. Αποτελεί το διοικητικό, εμπορικό και πνευματικό κέντρο του νομού Πρέβεζας.

Στο λιμάνι βρίσκονται πολλά παραδοσιακά κτίρια αλλά και στο εσωτερικό υπάρχουν στα στενά δρομάκια γραφικά ταβερνάκια και καφενεία. Είναι μία σύγχρονη πόλη με όλες τις ανέσεις και με ραγδαία εξελισσόμενη τουριστική ανάπτυξη.

Η πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση στο νομό είναι έντονη και πολλά συνέδρια και εκθέσεις γίνονται εδώ κάθε χρόνο. Εδώ έζησε και ο ποιητής Καρυωτάκης. Τον Αύγουστο διοργανώνεται από το δήμο κάθε χρόνο η περίφημη «γιορτή σαρδέλας» αλλά και άλλες εκδηλώσεις.

Η Πέρδικα είναι ένα μεγάλο χωριό της Θεσπρωτίας, με αξιοζήλευτη ιστορία και σπάνιο φυσικό τοπίο. Βρίσκεται μεταξύ της Πάργας και των Συβότων και απέναντι από τους Παξούς και την Κέρκυρα. Την κοινότητα Πέρδικας αποτελούν οι οικισμοί Πέρδικα και Αρίλλας (παλαιά ακρόπολη).

Στην παραλιακή ζώνη, και δίπλα στην παραλία Καραβοστάσι, μπορείτε να επισκεφθείτε το ποτάμι με τα αιωνόβια πλατάνια, την ακρόπολη του Δυμοκάστρου (δίδυμο κάστρο), που ήταν αποικία των αρχαίων Κορινθίων. Το Δυμόκαστρο είναι η αρχαία πόλη Ελίνα. Πρόσφατα έγιναν ανασκαφές που ακόμα συνεχίζονται.

Ο οικισμός Αρίλλας διαθέτει μεγάλη όμορφη παραλία, από τις ωραιότερες της Ελλάδας με καθαρά νερά και χρυσή αμμουδιά. Ο οικισμός αυτός πήρε το όνομα του από το Ρωμαίο στρατηγό Αρίλλα που πέθανε στα νερά της παραλίας και ετάφη στο Δυμόκαστρο.

Αξιοθέατα:

• Η Αρχαία Ελίνα (Δυμόκαστρο)
• Το πάρκο της Πέρδικας, στην περιοχή Σωμάτι
• Το Λαογραφικό μουσείο Πέρδικας
• Ο Αϊ Θανάσης
• Οι παραλίες Καραβοστάσι, Αρίλλα και Αγία Παρασκευή, από τις ωραιότερες της Ηπείρου

Η Πάργα βρίσκεται 68 χλμ. βορειοδυτικά της Πρέβεζας και 50 χλμ. νοτιοανατολικά της Ηγουμενίτσας. Ανήκει στο νομό Πρέβεζας ο οποίος βρίσκεται στην Ήπειρο. Η πόλη της Πάργας είναι αμφιθεατρικά χτισμένη και είναι από τα ωραιότερα παραθεριστικά θέρετρα της χώρας. Γραφικά στενά οδηγούν στο κάστρο, στα καταστήματα, στα εστιατόρια αλλά και στα πολλά μπαρ και κλαμπ που υπάρχουν στην πόλη.

Η όλη εικόνα με το γραφικό κόλπο, το πανέμορφο νησάκι της Παναγίας και τα πολλά ταβερνάκια, δημιουργεί μία μαγευτική ατμόσφαιρα. Την εικόνα αυτή συμπληρώνουν οι υπέροχες παραλίες της περιοχής: Κρυονέρι, Βάλτος, Λύχνος, Σαρακίνικο, Αϊ-Γιαννάκης. Οι παραλίες αυτές είναι οργανωμένες και προσφέρονται για θαλάσσια σπορ.

Κάθε καλοκαίρι η Πάργα κατακλύζεται από χιλιάδες τουρίστες, καθώς διαθέτει επιπλέον και άριστη τουριστική υποδομή με πολλά ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ, εστιατόρια, μπαρ, καφετέριες, κλαμπ, που αφήνουν τις καλύτερες εντυπώσεις στους επισκέπτες .

Όμως και η ιστορία της Πάργας είναι εξίσου γοητευτική:

Κατά την παράδοση οι κάτοικοι της εγκαταστάθηκαν εκεί από τον οικισμό Παλιόπαργα στον Πετζοβολιό, το απέναντι βουνό, μετά από σημάδι της Παναγίας. Λέγεται ότι η εικόνα της «έφευγε» συνεχώς από την Παλιόπαργα και οι κάτοικοι την έβρισκαν στο λόφο που σήμερα δεσπόζει το κάστρο.

Όμως αρχαιολογικά ευρήματα που εντοπίστηκαν μέσα στον οικισμό και στην γύρω περιοχή δείχνουν ανθρώπινη παρουσία στο σημείο ήδη από την νεολιθική εποχή. Το 1337 ο νέος οικισμός γύρω από το κάστρο αναφέρεται για πρώτη φορά σε βυζαντινά έγγραφα.

Από τον 15ο ως το τέλος του 18ου αι. η Πάργα είναι περιοχή αυτοδιοικούμενη, κάτω από την προστασία των Βενετών. Λόγω της θέσης της, αλλά και της ευημερίας που απολάμβαναν οι κάτοικοι της, έγινε στόχος επιδρομέων, αλλά και του περίφημου πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.

Το 1797 περνάει στην κατοχή των Γάλλων και έπειτα των Άγγλων, που θα την παραχωρήσουν στον Αλή Πασά. Λόγω της βοήθειας που προσέφεραν οι κάτοικοι στους πολιορκημένους Σουλιώτες θα υποστούν αντίποινα από τον Αλή Πασά και θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την Πάργα.

Στις 15 Απριλίου 1819, Μεγάλη Παρασκευή, οι Παργινοί καίνε τους νεκρούς τους και φεύγουν για την Κέρκυρα. Ο Αλή Πασάς θα αναγκαστεί να φέρει Τούρκους και Έλληνες από την Ήπειρο για να κατοικήσουν την ερημωμένη πόλη. Οι Παργινοί θα επιστρέψουν στον τόπο τους μετά τον Φεβρουάριο του 1913, οπότε και απελευθερώνεται η Πάργα από του Τούρκους μαζί με την υπόλοιπη Ήπειρο.

Η περιοχή Παραμυθιάς βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Νομού Θεσπρωτίας. Απέχει από τα Ιωάννινα 82 χλμ. και από την Ηγουμενίτσα και το λιμάνι της 35 χλμ. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες της οροσειράς Κορύλα (υψ. 1658 μ.). Στα νότια απλώνεται ο εύφορος κάμπος της Παραμυθιάς, που ξεκινά από το χωριό Νεοχώρι και φθάνει ως τον ποταμό Αχέροντα.

Στα πόδια της πόλης ρέει ο μικρός και γνωστός από τη μυθολογία ποταμός Κωκυτός, που κατά τον μύθο σχηματίστηκε από τα δάκρυα των συγγενών των νεκρών που ο Χάρων οδηγούσε με τη βάρκα του στον Άδη. Υπάρχουν πολλές απόψεις για την προέλευση του ονόματος, όμως η επικρατέστερη είναι ότι προέρχεται από την λέξη Παρηγορήτρια (από το ομώνυμο μοναστήρι της Παναγίας που υπήρχε στην Παραμυθιά), «Παραμυθία» στα αρχαία Ελληνικά. Πάνω από την πόλη, το κάστρο του Αϊ-Δονάτου στέκει επιβλητικό σε μια φυσικά οχυρή θέση. Ονομάστηκε έτσι από τον ομώνυμο ναό που υπήρχε μέσα στο κάστρο και ήταν αφιερωμένος στον Επίσκοπο Ευροίας Δονάτο (4ος μ.Χ. αι.), που ήταν και ο προστάτης του κάστρου και της ευρύτερης περιοχής γενικότερα.

Η πρώτη εγκατάσταση στην περιοχή τοποθετείται στην εποχή του Χαλκού (2.500 – 11ος π.Χ. αι.), στην προϊστορική θέση «Σαρδάκια», στη ίδια θέση περίπου που είναι σήμερα χτισμένη η πόλη της Παραμυθιάς. Η Παραμυθιά αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό κέντρο τόσο την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου, όσο και κατά την Τουρκοκρατία. Προκειμένου να αυξηθεί ο ολιγάριθμος τουρκικός πληθυσμός, οι Τούρκοι εφάρμοσαν το μέτρο του εξισλαμισμού του ντόπιου πληθυσμού. Ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο κίνημα του Μητροπολίτη Τρίκκης Διονυσίου Φιλοσόφου (γνωστός και ως «Σκυλόσοφος») το 1611, αλλά και ως την πτώση του Σουλίου το 1803, οι Χριστιανοί της Παραμυθιάς διώχθηκαν με μανία.

Η πόλη, που άκμαζε μέχρι τότε, δέχτηκε την οργή του Αλή Πασά που εκδίωξε πολλούς Μωαμεθανούς προεστούς που συνεργάσθηκαν με τους Σουλιώτες και εξόντωσε πολλούς Χριστιανούς. Οι Μωαμεθανοί κάτοικοι της πόλης, εξισλαμισμένοι στην πλειοψηφία τους, χρησιμοποιούσαν την Ελληνική γλώσσα, είχαν σχεδόν τα ίδια ήθη και έθιμα με τους Χριστιανούς και ελάχιστα γνώριζαν για την Θρησκεία τους. Άλλωστε πολλοί από αυτούς ήταν κρυπτοχριστιανοί. Παρόλα αυτά, πολλές εκκλησίες της περιοχής μετατράπηκαν σε τζαμιά.

Μόνο ο Βυζαντινός Ναός της Παναγίας της Παραμυθίας διασώθηκε ανέπαφος. H Παραμυθιά απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 23 Φεβρουαρίου 1913, δυο ημέρες μετά την πόλη των Ιωαννίνων. Παρόλο που οι Χριστιανοί κάτοικοι της Παραμυθιάς δεν δημιούργησαν προβλήματα στους μωαμεθανούς συμπολίτες τους, οι τελευταίοι κατά την Γερμανική κατοχή συνεργάστηκαν με τους κατακτητές κατά των Ελλήνων. Οι ντόπιοι αντιστάθηκαν σθεναρά. Το τίμημα όμως ήταν βαρύ, 49 άνδρες εκτελέσθηκαν από τα κατοχικά στρατεύματα.

Σήμερα η πόλη σφύζει από ζωή και κίνηση. Η γεωγραφική της θέση και ο εύφορος κάμπος της αποτελούν κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της. Διαθέτει τουριστικές υποδομές, κρατικές υπηρεσίες, τράπεζες κ.λ.π. Η Εγνατία Οδός που διέρχεται από την περιοχή θα την ενώσει με την Ηπειρωτική Ελλάδα και θα δώσει ώθηση στην περαιτέρω ανάπτυξη της.

Αξιοθέατα στην πόλη της Παραμυθιάς:

• Τα ερείπια της αρχαίας Φωτικής που βρίσκονται στην κορυφή της πόλης, στη θέση Λιμπότι
• Τα Ερείπια μεσαιωνικού κάστρου, στον οικισμό Κορύλα
• Η Αρχαιολογική συλλογή
• Η Βυζαντινή Παναγία της Παραμυθιάς
• Τα Βυζαντινά Λουτρά
• Η Κούλια
• Το Βενετσιάνικο ρολόι (που λειτουργούσε με τριχιές και βαρίδια)
• Το ιστορικό αρχείο στην πόλη

Αξιοθέατα στην ευρύτερη περιοχή:

• Στην Ψάκα: Σπηλιά Ψάκας
• Στο Πετούσι: Ναός Ταξιαρχών
• Στο Προδρόμι: Μονή Αγίου Βελλένης
• Στο Καμίνι: Μονή Αγίου Δημητρίου
• Στην Πλακωτή: Μονή Αγίου Σωτήρα, σπάνια παλαιά εκκλησία
• Στις Πέντε Εκκλησιές: Μονή Παναγίας «Ούσντινα»
• Στην Καλλιθέα: Μονή Παγανίων του 1652

Το Νεοχώρι βρίσκεται 13,5 χλμ. νοτιοανατολικά της Άρτας και είναι χτισμένο σε πεδινή περιοχή. Είναι έδρα του Δήμου Αράχθου. Κοντά στον οικισμό κυλάει ο Άραχθος ποταμός που με ωραία διαδρομή 5 χλμ. εκβάλλει στον Αμβρακικό κόλπο. Η περιοχή είναι γεμάτη από καλλιέργειες. Σε όλο το χώρο βρίσκονται ιστορικές εκκλησίες.

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Το πέτρινο γεφύρι του Αράχθου γνωστό και ως «γεφύρι της Άρτας»
• Η Εκκλησία Αγίου Βασιλείου Αράχθου, κοντά στο γεφύρι, του 15ου αιώνα
• Η Εκκλησία Ταξιαρχών, κοντά στο γεφύρι του Αράχθου
• Στην Ακροποταμιά: Μεταβυζαντινή εκκλησία Κοιμήσεως Θεοτόκου
• Στην Αγία Παρασκευή: Καμπαναριό της Αγίας Παρασκευής
• Το χωριό Περάνθη (3 χλμ. βορειοανατολικά από το Νεοχώρι)
• H Λιμνοθάλασσα Παλαιομπούκα με ιχθοϊβαρο 5.000 στρεμμάτων
• Στο Γλυκόριζο: Μεταβυζαντινός Ναός του Αγίου Γεωργίου
• Στο χωριό Κόπραινα (παλαιό γραφικό λιμάνι): Μουσείο αλιείας και φυσικής ιστορίας (διαθέτει: βιβλιοθήκη, εκθετήριο, ξενώνα και αίθουσα προβολών), μουσείο φάρων στο Φάρο Κόπραινας, εξωκλήσι Ζωοδόχου Πηγής
• Στη Σαλαώρα: Το Κέντρο έρευνας Σαλαώρας (τηλεοπτική μετάδοση της ορνιθοπανίδας Τσουκαλιού)

Το γραφικό Μέτσοβο βρίσκεται σε απόσταση 57 χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 1.156 μ. στις πλαγιές της Πίνδου. Αριθμεί 6.000 κατοίκους περίπου και διαθέτει όλες τις απαραίτητες υποδομές και υπηρεσίες. Παρουσιάζει μεγάλη τουριστική κίνηση, ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες καθώς αποτελεί πασίγνωστο προορισμό για χειμερινές διακοπές.

Το Μέτσοβο έχει διατηρήσει το παραδοσιακό του χρώμα και φημίζεται για τα τοπικά παραδοσιακά του προϊόντα, όπως τα ξυλόγλυπτά, τα υφαντά, τα χρυσοκέντητα, τα ασημικά, αλλά και το περίφημο τυρί «Mετσοβόνε» και πολλά άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Αξιοσημείωτη είναι και τήρηση με ευλάβεια των ηθών και εθίμων, της πλούσιας μουσικής παράδοσης και της γλώσσας (βλάχικη διάλεκτος). Αξίζει να σημειωθεί ότι κυρίως οι ηλικιωμένοι της περιοχής εξακολουθούν και σήμερα να ντύνονται με τις παραδοσιακές στολές της περιοχής. Το Μέτσοβο φημίζεται και για την τοπική του κουζίνα που περιλαμβάνει πιάτα όπως: κοντοσούβλι, πίτες, τυροκομικά, κ.α. Από το Μέτσοβο καταγόταν πολλοί σπουδαίοι άνδρες αλλά και μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες όπως ο Γ. Αβέρωφ, οι Μ. και Θ. Τοσίτσας, ο Ν. Στουρνάρας κ.α.

Σύντομη ιστορική αναδρομή

Στην περιοχή του Μετσόβου δεν έχουν εντοπιστεί προϊστορικά ευρήματα που να μαρτυρούν συστηματική κατοίκηση. Οι ιστορικοί συμφωνούν ότι η περιοχή αποτελούσε μέχρι πριν 4 με 5 αιώνες περίπου σημαντικό εμπορικό πέρασμα, αλλά και σημείο ανεφοδιασμού των καραβανιών. Γύρω στα 2.000 π.Χ. αναφέρεται σε ιστορικές πηγές η παρουσία ελληνικών ποιμενικών φύλων. Φαίνεται ότι η περιοχή του Μετσόβου αποτελούσε από την αρχαιότητα ιδανικό βοσκοτόπι για τους κτηνοτρόφους. Οι Μετσοβίτες έφτασαν ως τις μέρες μας να κατέχουν τεράστιες περιουσίες από την εκτροφή αμνοεριφίων.

Ιστορικές αναφορές στο Μέτσοβο γίνονται από το 14ο αιώνα. Το όνομα «Μέτσοβο» εμφανίζεται για πρώτη φορά στο χρονικό των αυταδέλφων Φιλανθρωπινών Κομνηνού και Πρόκλου το 1380.

Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο εκδοχές:

• Κατά την πρώτη άποψη θεωρείται ότι η ονομασία έχει σλαβική προέλευση (mets+ovo = το χωριό των αρκούδων)
• Ενώ κατά την άλλη άποψη θεωρείται ότι προέρχεται από την συνένωση των ελληνικών λέξεων μεσο+βούνι, λόγω της γεωγραφικής του θέσης ανάμεσα σε δυο βουνά.

Το Μέτσοβο αρχικά ήταν ποιμενικός οικισμός. Όμως τα προνόμια που απολάμβανε κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας συνετέλεσαν στο να αναπτυχθούν οι τέχνες, τα γράμματα και το εμπόριο. Τα προνόμια αυτά χορηγήθηκαν από των Σουλτάνο Μουράτ Β΄ όταν οι Μετσοβίτες φύλακες του περάσματος του Ζυγού διευκόλυναν τη διάβαση των στρατευμάτων του Σινάν Πασά, που κατευθύνονταν προς στα Γιάννενα.

Ο σουλτάνος Μεχμέτ Δ΄ ανανέωσε αυτά τα προνόμια που μεταξύ άλλων περιλάμβαναν την ίδρυση ημιαυτόνομης ομοσπονδίας με τα γύρω χωριά Ανήλιο, Μαλακάσι, Μηλιά, Παλιά Κουτσούφλιανη (Πλατάνιστος), Βοτονόσι και Ανθοχώρι. Το 1795 ο Αλή Πασάς κατήργησε όλα τα προνόμια, εκτός αυτών που είχαν δοθεί στην πατριαρχική Εξαρχία, που διατηρήθηκε ως και το 1924. Στις 27 Μαρτίου 1854 το Μέτσοβο υπέστη μεγάλη καταστροφή από τα στρατεύματα του Αβδή Πασά, γνωστή και ως «χαλασμός του Γρίβα». Μετά την καταστροφή πολλοί κάτοικοι έγιναν μετανάστες, ωστόσο ποτέ δεν ξέχασαν τη γενέτειρά τους και με διάφορες δωρεές και κληροδοτήματα στόλισαν το Μέτσοβο με αρχοντικά, βρύσες, σχολεία, εκκλησίες, λαογραφικό μουσείο, πινακοθήκη κ.α.

Το Μέτσοβο απελευθερώθηκε οριστικά από τον τουρκικό ζυγό στις 31 Οκτωβρίου 1912 από δυνάμεις του τακτικού Ελληνικού στρατού, Κρητικών και Hπειρωτών εθελοντών.

Αξιοθέατα στο Μέτσοβο:

• Το μουσείο λαϊκής τέχνης που στεγάζεται στο Αρχοντικό Τοσίτσα
• Η πινακοθήκη Ευαγγέλου Αβέρωφ, με έργα του 19ου και 20ού αιώνα
• Η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής του 1511 με το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο
• Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου
• Η μονή Παναγίας Μετσόβου
• Οι παραδοσιακές βρύσες
• Ο Νερόμυλος Γκίνα, στις όχθες του Αράχθου ποταμού
• Ο Αβερώφειος Κήπος, ένα πάρκο 10 στρεμμάτων όπου βρίσκονται όλα τα είδη δέντρων της περιοχής Πίνδου (ένα από τα καλύτερα πάρκα της χώρας)
• Η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, όπου ο Κοσμάς ο Αιτωλός μίλησε στους Μετσοβίτες

Αξιοθέατα στα άλλα χωριά της περιοχής:

• Στο Ανήλιο: Ναός Αγίας Παρασκευής, νέο χιονοδρομικό κέντρο στη θέση Ζυγός
• Στο Ανθοχώρι: Μοναστήρι Κόκκινης Πέτρας του 17ου αιώνα, νερόμυλος, όρος Λάκμος με υψόμετρο 2300 μέτρα
• Στη Χρυσοβίτσα: Βυζαντινός Ναός κοιμήσεως Θεοτόκου του 1486
• Στη Μικρή Γότιστα: Οικισμός Μολοσσών στο κάστρο του Γραδετσίου
• Στο Μεγάλο Περιστέρι: Μονή Μέγγουλης του 1588

Η κοινότητα των Μελισσουργών βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νομού Άρτας, μετά την Άγναντα και τα Πράμαντα, σε υψόμετρο 860 μέτρων. Απέχει 103 χλμ. από την πόλη της Άρτας. Το μεγάλο ελατοδάσος του Αετού, οι πηγές με τα κρύα νερά και οι καταρράκτες πάνω από το χωριό καθιστούν στο ορεινό αυτό χωριό κατάλληλο για διακοπές.

Αξιοθέατα στους Μελισσουργούς:

• Καταρράκτες
• Εκκλησία Κοιμήσεως Θεοτόκου
• Δάσος Αετού
• Πηγές

Το Μαργαρίτι είναι ένας παραδοσιακός οικισμός που χτίστηκε το έτος 1438 από τους Ενετούς στη θέση της αρχαίας πόλης «Πάναος». Βρίσκεται πάνω στην εθνική οδό Ηγουμενίτσας – Πρέβεζας, στο 32ο χλμ και είναι έδρα του ομώνυμου Δήμου Μαργαριτίου. Το έτος 1549 οι τούρκοι χτίζουν εδώ κάστρο το οποίο καταστράφηκε από τους Ενετούς.

Ο οικισμός καταστράφηκε από τους Τούρκους κατά τον ξεσηκωμό του 1733 και τελικά ελευθερώθηκε από τον Ελληνικό Στρατό στις 24 Φεβρουαρίου του 1913. Είναι επίκεντρο των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής. Κοντά στο Μαργαρίτι βρίσκεται το Έλος Καλοδικίου, υγροβιότοπος εκτάσεως 3.500 στρεμμάτων.

Αξιοθέατα στο Μαργαρίτι:

• Το κάστρο του Μαργαριτίου
• Η βρύση Μπάνου
• Το μικρό Φαράγγι
• Το έλος Καλοδικίου με τα νούφαρα
• Ο παραδοσιακός οικισμός «Σκάλα» όπου υπάρχουν καστρόσπιτα, παλαιά βρύση, ερειπωμένρχοντικά, κ.α.
• Το τζαμί στο κάστρο
• Τάφους της αρχαίας πόλης Πάναος
• Το τζαμί της Βρύσης του Αγά
• Το πηγάδι της αγοράς

Κοντά βρίσκεται και η Γλυκή: Πρόκειται για παραδοσιακό οικισμό που απέχει 54 χλμ. από την πόλη της Ηγουμενίτσας. Στην περιοχή της Γλυκής βρίσκεται η ωραία χαράδρα του Αχέροντα με τις πηγές του ποταμού.

Αξιοθέατα στη Γλυκή:

• Ο ναός της Παναγίας
• Τάφοι κιβωτιόσχημοι
• Η χαράδρα Αχέροντα με τη Σκάλα Τζαβέλαινας

Επίσης στην περιοχή Γαρδίκι μπορείτε να δείτε:

• Την εκκλησία της Αγίας Κυριακής
• Την Ακρόπολη του Αγίου Δονάτου, με λείψανα τείχους 4ου π.Χ. αιώνα

Στην εθνική οδό που οδηγεί από τα Ιωάννινα προς την Κοζάνη, 64 χλμ. προς βορρά ανάμεσα σε επιβλητικά βουνά, είναι χτισμένη η Κόνιτσα. Βρίσκεται στην πλαγιά του βουνού Γυμνάδι και σε υψόμετρο 630 μέτρων. Στα βόρεια εκτείνεται η κοιλάδα του Σαραντάπορου, ανατολικά η κοιλάδα του Αώου και νότια ο κάμπος της Κόνιτσας και της Κλειδωνιάς.

Στον κάμπο της Κόνιτσας ενώνονται τα ποτάμια Σαραντάπορος, Αώος και Βοϊδομάτης. Η περιοχή οριοθετείται από τους ορεινούς όγκους του Γράμμου στα βόρεια, του Σμόλικα στα ανατολικά, της Γκαμήλας στα νότια και της Νεμέρτσικας και του Κάμενικ στα δυτικά. Κάμποι, βουνά, ποτάμια, φαράγγια και πλούσια βλάστηση καλύπτουν την περιοχή, δημιουργώντας ένα μοναδικό σκηνικό. Το εξαιρετικό οικοσύστημα της περιοχής προστατεύεται από τον Εθνικό Δρυμό Βίκου-Αώου και προσφέρεται για πλήθος οικοτουριστικών δραστηριοτήτων.

Σχετικά με την προέλευση του τοπωνυμίου «Κόνιτσα» έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πολλές απόψεις. Ο ιστοριογράφος Π. Αραβαντινός θεωρεί ότι προήλθε από παραφθορά της ονομασίας Κνωσσός (Κνωσσός – Κονισσός – Κόνισσα – Κόνιτσα) αρχαίας πόλης της Ηπείρου που τοποθετείται στην θέση που τώρα είναι χτισμένη η Κόνιτσα. Για το όνομα της αρχαίας πόλης η έρευνα δεν έχει ακόμη καταλήξει. Ανασκαφές όμως έδειξαν ότι η αρχαία πόλη που μαρτυρείται είναι υπαρκτή και μάλιστα αποτέλεσε σημαντική δύναμη κατά την αρχαιότητα.

Ο περιηγητής Πουκεβίλ θεωρεί ότι το όνομα «Κόνιτσα» έχει σλαβική προέλευση από τη λέξη «κόνιτζα», που σημαίνει τόπος τον αλόγων. Ένας μύθος ακόμη θέλει τον άρχοντα Κόνι να έχει δώσει το όνομα του στην περιοχή. Λέγεται μάλιστα ότι έχτισε και το κάστρο, τα ερείπια του οποίου βρίσκονται πάνω από το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας.

Η Κόνιτσα υπήρξε ανέκαθεν διοικητικό κέντρο της γύρω περιοχής. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Κόνιτσα ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο και η τοπική τουρκική αριστοκρατία ήταν πολύ ισχυρή. Αυτό μαρτυρούν και τα ποικίλα εντυπωσιακά τουρκικά μνημεία που σώζονται ως τις μέρες μας. Από την Κόνιτσα κατάγονταν πολλοί και σημαντικοί ευεργέτες.

Η Κόνιτσα ελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 24 Φεβρουαρίου 1913. Την περίοδο 1940-41 υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους Ιταλούς κατακτητές. Σήμερα είναι μια αναπτυσσόμενη περιοχή της Ηπείρου, έδρα του ομώνυμου δήμου αλλά και της Μητρόπολης Δρυινουπόλεως.

Αξιοθέατα της Κόνιτσας:

• Το φαράγγι του Αώου ποταμού με την περίφημη γέφυρα της Κόνιτσας
• Ο εθνικός δρυμός Βίκου – Αώου
• Η μονή Στομίου στη χαράδρα του Αώου
• Ο ναός των Αγ. Αποστόλων του 17ου αιώνα
• Το παρεκκλήσι Νεομάρτυρος Γεωργίου (έχει 120 εικόνες αγιογράφων από τους Χιονάδες)
• Το λαογραφικό μουσείο
• Η βιβλιοθήκη
• Η Αναγνωστοπούλειος γεωργική σχολή
• Το τζαμί Σουλτάν Σουλεϊμάν, του 16ου αιώνα
• Το αρχοντικό της Χάμκως, μητέρας του Αλή πασά
• Η κόκκινη Παναγιά, βυζαντινό εξωκλήσι του 1412

Το Κομπότι βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Άρτας και απέχει 12 χλμ. από την πόλη της Άρτας. Είναι χτισμένο μέσα σε ελαιώνα και τα σπίτια είναι ωραία παραδοσιακά πετρόκτιστα. Είναι έδρα του Δήμου Κομποτίου. Πρόκειται για την πατρίδα του ιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας, Νικολάου Σκουφά και του μέλους της Φιλικής Εταιρείας Κ. Γεροστάθη.

Αξιοθέατα στο Κομπότι:

• Ναός Αγίου Γεωργίου. Στον περίβολο του ναού υπάρχει κοινοτάφιο των Ε. και Κ. Γεροστάθη. Στα κειμήλια του ναού περιλαμβάνεται κεντητός επιτάφιος του 1647
• Ανδριάντας του Σκουφά, στην κεντρική πλατεία
• Μνημείο Γ. Καραϊσκάκη, στην πλατεία Καπιτάνου
• Εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου όπου ετάφησαν οι πεσόντες Έλληνες και Φιλέλληνες στη μάχη του Πέτα εναντίον των Τούρκων
• Κούλιες του 1832 στη θέση Πλατύ
• Στους Σελλάδες: Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου
• Το χωριό Κομμένο: Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκεται και το ιστορικό χωριό που κατέστρεψαν οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Κορωνησία
Η Κορωνησία Βρίσκεται στην περιοχή του Αμβρακικού κόλπου και είναι έδρα του Δήμου Αμβρακικού. Απέχει 26 χλμ. νοτιοδυτικά από την πόλη της Άρτας. Είναι παραθαλάσσιο χωριό που βρίσκεται σε ένα μικρό γραφικό νησί. Το νησί αυτό ενώνεται με την ξηρά με μακρύ στενό πέρασμα. Στις όμορφες ψαροταβέρνες του δοκιμάζει κανείς τα φρέσκα θαλασσινά.

Αξιοθέατα στην Κορωνησία:

• Βυζαντινός Ναός Γεννήσεως Θεοτόκου (Παναγία Κορωνησίας). Πρόκειται για δείγμα βυζαντινής κληρονομιάς και σώζεται μόνο ο μικρός ναός, που είναι ο παλαιότερος της βυζαντινής Άρτας (1193)
• Εκκλησάκι Αγίου Ονουφρίου, στον περίβολο του βυζαντινού ναού Γεννήσεως Θεοτόκου

Αξιοθέατα στο χωριό Βίγλα:

• Μεταβυζαντινή μονή Παναγίας Ροδιάς

Το Κεφαλόβρυσο είναι ένα χωριό της περιοχής Πωγωνίου, χτισμένο σε υψόμετρο 650 μέτρων. Είναι έδρα του δήμου Άνω Πωγωνίου. Αποτελεί σημαντικό οικονομικό κέντρο για την περιοχή του Πωγωνίου καθώς στο Κεφαλόβρυσο είναι εγκατεστημένο ένα από τα 5 εργοστάσια της Ελληνικής Βιομηχανίας Όπλων.

Άλλα χωριά της περιοχής:

Το χωριό Βήσσανη του Πωγωνίου είναι χτισμένο σε υψόμετρο 750 μέτρων, και απέχει 8 χλμ. από το Δελβινάκι. Το χωριό που ιδρύθηκε κατά το 14ο αιώνα, αναπτύχθηκε σημαντικά και αποτέλεσε στα χρόνια της τουρκοκρατίας πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής Πωγωνίου.

Στη Βήσσανη υπήρχε σχολείο πριν το 1770 και μάλιστα εδώ έμαθε τα πρώτα γράμματα ο Αλή Πασάς. Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του χωριού, οι απόψεις διίστανται. Η επικρατέστερη άποψη για την ονομασία είναι ότι προέρχεται από τη λέξη «Βήσσα» που σημαίνει «σύδενδρες λακιές», κάτι που διαπιστώνει κανείς εύκολα για τη τοποθεσία όπου βρίσκεται το χωριό.

Η Βήσσανη γνώρισε μεγάλη ακμή, γεγονός που μαρτυρούν και τα ωραία λιθόκτιστα σπίτια, το Παρθεναγωγείο, το ελληνικό Σχολείο και η μεγάλων διαστάσεων εκκλησία του Αγ. Νικολάου του 18ου αιώνα Κοντά στη Βήσσανη βρίσκεται και η περίφημη Μονή Άβελ.

Στην Κάτω Μερόπη υπάρχει λαογραφική συλλογή που στεγάζεται στο παλιό Δημοτικό σχολείο και στη θέση Γκλάβα εντοπίστηκαν προϊστορικοί κιβωτιόσχημοι τάφοι. Η κοντινή Μονή του Αγ. Ιωάννη Προδρόμου (1614), ο ναός του Αγ. Αθανασίου (1585) και ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (1413) έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία. [Δείτε επίσης: Ναοί στην Κάτω Μερόπη]

Στο χωριό Παλαιόπυργος του Πωγωνίου βρέθηκαν στη θέση Παλιουριά αρχαιολογικά ευρήματα της προϊστορικής περιόδου. Επίσης κοντά στο χωριό υπάρχει το πέτρινο γεφύρι Γκρέτσι στο στενό φαράγγι του Γορμού και παραδοσιακός νερόμυλος που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο.

Το Καλπάκι απέχει 30 χλμ. από την πόλη των Ιωαννίνων, στην εθνική οδό Ιωαννίνων – Κοζάνης. Έχει συνδέσει το όνομα του με το ιστορικό ΟΧΙ του 1940. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Είναι έδρα του ομώνυμου δήμου.

Στην περιοχή υπήρξαν αρχαίες πολιτείες των Μολοσσών που καταστράφηκαν το 167 π.Χ. από τους Ρωμαίους (Ευρυμενές, Ελαία, Στύμβαρα, Φωτική – η μετέπειτα οχυρωμένη βυζαντινή πολιτεία Βελλάς).

Αξιοθέατα στο Καλπάκι:

• Το πολεμικό μουσείο
• Η μονή Βελλάς
• Η σπηλιά του στρατηγείου της VIII Μεραρχίας κατά τον πόλεμο του 1940
• Οι πηγές Βελλάς

Κοντά στο Καλπάκι βρίσκονται και τα Δολιανά, ένα άλλο αξιόλογο χωριό της περιοχής Πωγωνίου. Τα Δολιανά είναι χτισμένα σε ένα λόφο με πανοραμική θέα προς την κοιλάδα του Άνω Καλαμά. Βρίσκονται 4 χιλιόμετρα μετά το Καλπάκι στο δρόμο προς Κακαβιά.

Τα Δολιανά είναι ένα γραφικό χωριό με παραδοσιακά λιθόκτιστα αρχοντικά, γραφικά σοκάκια και έναν διατηρητέο νερόμυλο, που μαρτυρούν τον σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και πνευματικό ρόλο που διαδραμάτισαν τα Δολιανά κατά το παρελθόν.

Τα Δολιανά ήταν ο τόπος καταγωγής του Γεωργίου Γεννάδιου, μεγάλου διδάσκαλου του Γένους. Κοντά στα Δολιανά βρίσκεται και το μοναστήρι του Ιακώβου, που χτίστηκε τον 12o αι. π.Χ. και υπήρξε σημαντικό κέντρο Αγιογραφίας, αλλά και σημαντικά βυζαντινά ψηφιδωτά στη θέση Οπάς.

Στα Δολιανά υπάρχει βιβλιοθήκη και επίσης, εκεί βρίσκεται η έδρα της Μητρόπολης Δυινουπόλεως – Πωγωνιανής – Κόνιτσας. Τον Οκτώβριο γίνεται στο χωριό γιορτή τσίπουρου.

Τα Ιωάννινα είναι χτισμένα σε υψόμετρο 470 μέτρων, στη δυτική όχθη της γραφικής λίμνης Παμβώτιδας. Είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού αλλά και ολόκληρης της περιφέρειας Ηπείρου. Είναι σημαντικότατο αστικό κέντρο και μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας.

Το όνομα της πόλης πιθανολογείται ότι προέρχεται από μονή του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου. Ιστορικοί αναφέρουν ότι η δημιουργία της πόλης οφείλεται στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, ο οποίος έχτισε φρούριο κοντά στη λίμνη Παμβώτιδα. Το 1082 καταλαμβάνονται από τον Νορμανδό Βοημούνδο.

Το 1204 με την ίδρυση του δεσποτάτου της Ηπείρου η πόλη γνωρίζει μεγάλη οικονομική και πνευματική άνθηση. Παραχωρήθηκαν πολλά προνόμια στους κατοίκους. Ο τελευταίος δεσπότης Κάρολος Β’ Τόκκος κάτω από την απειλή του Σινάν πασά εγκαταλείπει την πόλη το 1430. Οι κάτοικοι για να αποφύγουν την αιματοχυσία παραδίδονται και η προνομιακή μεταχείριση συνεχίστηκε και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας με αποκορύφωση τα χρόνια του Αλή πασά.

Την εποχή του Αλή πασά η πόλη γνώρισε εκπληκτική άνθηση σε όλους τους τομείς και συγκαταλεγόταν στις σημαντικότερες Ευρωπαϊκές πόλεις. Πολλές σχολές λειτούργησαν κατά την περίοδο αυτή όπου δίδαξαν λόγιοι και δάσκαλοι του γένους: Μεθόδιος Ανθρακίτης, Νεόφυτος Δούκας, Ιωάννης Βηλαράς, Αθ. Ψαλίδας, κ.α.

Η σημερινή πόλη των Ιωαννίνων είναι μια σύγχρονη πόλη με ευρωπαϊκή ταυτότητα, που σφύζει από ζωή και φημίζεται για τη διασκέδαση και τη νυχτερινή ζωή που προσφέρει. Η ιστορία η παράδοση και ο πολιτισμός υπάρχουν σε κάθε γωνιά της. Η παλιά πόλη και το κάστρο θυμίζουν άλλες εποχές, όπου κυριαρχούν μνήμες του Βυζαντινού παρελθόντος αλλά και της νεώτερης ιστορίας, αποτελούν ένα ζωντανό μουσειακό χώρο.

Η πόλη διαθέτει δύο μεγάλα Νοσοκομεία από τα οποία το ένα πανεπιστημιακό, Πανεπιστήμιο και Τ.Ε.Ι. Τα Γιάννενα διαθέτουν πλήθος νυχτερινών κέντρων, μπαρ, clubs, εστιατόρια, θέατρα, κινηματογράφους, κ.α. Επίσης για τη διαμονή του ο επισκέπτης θα βρει πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γευτούν τα παραδοσιακά Γιαννιώτικα γλυκίσματα και την γευστική παραδοσιακή κουζίνα, όπου κυριαρχούν οι πίτες και οι άλλες παραδοσιακές νοστιμιές.

Η περιοχή φημίζεται επίσης και για τα είδη ασημουργίας και κοσμημάτων που παράγονται εδώ και αιώνες με τους ίδιος παραδοσιακούς τρόπους.

Αξίζει να επισκεφθείτε στην πόλη:

• Το γραφικό κάστρο με τις δύο ακροπόλεις το οποίο κατοικείται και σήμερα
• Τη γραφική λίμνη Παμβώτιδα
• Το Ρολόι της πλατείας του 1905
• Το Λαογραφικό Μουσείο και την Πινακοθήκη της Ε.Η.Μ.
• Το Τουριστικό Περίπτερο και το θέατρο της Ε.Η.Μ.
• Το Αρχαιολογικό μουσείο
• Το Βυζαντινό μουσείο
• Το μουσείο «Όπλα του Αγώνα» του Φώτη Ραπακούση, στο Κάστρο
• Το Δημοτικό μουσείο στο Ασλάν τζαμί
• Το παλαιό φρούριο «Λιθαρίτσια»
• Τη Ζωσιμαία Βιβλιοθήκη
• Το Δημαρχείο
• Το πάρκο Πυρσινέλλα, πνεύμονα ζωής και πρασίνου για την πόλη
• Τη Δημοτική πινακοθήκη
• Το Αρχοντικό Μίσιου του 1844
• Το Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Αθανασίου
• Τους Ναούς Αγία Αικατερίνη του 1771, Αγία Μαρίνα, Αρχιμανδρειού, Αγίου Νικολάου Αγοράς που ανακαινίσθηκε το 1837, Περιβλέπτου του 1839, Αγίου Νικολάου Κοπάνων και τη νεόκτιστη εκκλησία του Νεομάρτυρα Αγίου Γεωργίου
• Το Μεντρεσέ του Βελή τζαμιού

Η κοινότητα Θεοδωριάνων βρίσκεται 81 χλμ. βορειοανατολικά της Άρτας, ανάμεσα από κορυφές των Τζουμέρκων, στους πρόποδες της γνωστής Κωστηλάτας. Είναι όμορφο ορεινό χωριό χτισμένο σε υψόμετρο 940 μέτρων, ανάμεσα σε έλατα και πλατάνια με άφθονα νερά και με θαυμάσιους καταρράκτες.

Αξιοθέατα στα Θεοδώριανα:

• Καταρράκτες στον παραπόταμο Άσπρη Γκούρα
• Βυζαντινή εκκλησία της Μονής Γενέσεως της Θεοτόκου
• Κωστηλάτα
• Παλαιός Νερόμυλος
• Πέτρινο γεφύρι
• Κρυφό σχολειό
• Ορειβατικό καταφύγιο

Για πληροφορίες:

Κοινότητα Θεοδωριάνων Άρτας
Τηλ. 26850.22447

Η Ηγουμενίτσα είναι μια ωραία παραλιακή πόλη, πρωτεύουσα του νομού Θεσπρωτίας με 7.000 κατοίκους. Απέχει 480 χλμ. από την Αθήνα και 470 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Το τεράστιο λιμάνι της είναι καλά προφυλαγμένο και είναι κόμβος επικοινωνίας τόσο με τα λιμάνια της Ελλάδας όσο και της Αδριατικής. Αποτελεί σημαντική θαλάσσια πύλη της χώρας προς την Ευρώπη.

Η Ηγουμενίτσα συνδέεται οδικά με όλη την Ελλάδα και όχι μόνον, μέσω Πρεβέζης και Ιωαννίνων. Είναι διαμετακομιστικό κέντρο που συνεχώς επεκτείνεται. Μεγαλύτερη ανάπτυξη θα γνωρίσει με την ολοκλήρωση Εγνατίας Οδού, του οδικού άξονα που ενώνει την Ήπειρο με τη Θράκη, στα χνάρια της αρχαίας Εγνατίας Οδού των Ρωμαίων.

Το όνομα της οφείλεται κατά την παράδοση σε ηγούμενο μοναστηριού που υπήρχε. Ο Θουκυδίδης ονομάζει το λιμάνι «Λιμήν Έρημος». Κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο απελευθερώθηκε από τους Τούρκους (1913).

Ως το 1936, οπότε και ορίστηκε πρωτεύουσα του νομού Θεσπρωτίας, ήταν ένα μικρό παραθαλάσσιο χωριό. Το 1944 καταστράφηκε εντελώς από τα Γερμανικά στρατεύματα που αποχωρούσαν από τη χώρα και χτίστηκε ξανά εκ θεμελίων. Τη δεκαετία του 1960 διαμορφώθηκε το λιμάνι και ενώθηκε ακτοπλοϊκά με την Ιταλία. Αυτό αποτέλεσε και την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη της πόλης.

Η ομορφιά της πόλης, ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας, συνεπαίρνουν τον επισκέπτη. Οι μεγάλες παραλίες του Δρέπανου και του Μακρύγιαλου, μήκους 7 χιλιομέτρων, ξεκουράζουν ντόπιους και ξένους σε πεντακάθαρα νερά.

Το Δελβινάκι απέχει 70 χλμ. από την πόλη των Ιωαννίνων. Είναι έδρα Δήμου και αριθμεί συνολικά περίπου 2.900 κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία καθώς η περιοχή είναι κυρίως αγροτική. Το Δελβινάκι είναι χτισμένο σε μια δασώδη περιοχή, ανάμεσα σε δρυς, καστανιές, κουμαριές, πλατάνους κ.λ.π.

Το Δελβινάκι υπήρξε εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο κυρίως λόγω της στρατηγικής του θέσης αλλά και του ξενιτεμού των κατοίκων του που διέπρεψαν επαγγελματικά στο εξωτερικό και φρόντισαν και την πατρίδα τους, όπως και σε άλλα μέρη της Ηπείρου. Σταδιακά η άλλοτε πολυάνθρωπη περιοχή του Δελβινακίου ερήμωσε από τα κύματα μεταναστών που εγκατέλειψαν την περιοχή τις δεκαετίες 1920 και 1930 αλλά και από το 1950 και έπειτα.

Σήμερα το Δελβινάκι είναι ένα γραφικό χωριό που έχει διατηρήσει αναλλοίωτη τη φυσιογνωμία του. Σιγά σιγά όλο και περισσότεροι επισκέπτες ανακαλύπτουν την ομορφιά του παρθένου τοπίου, την αυθεντικότητα των ανθρώπων του Πωγωνίου αλλά και μια ανέγγιχτη από τον τουρισμό περιοχή που προσφέρεται για μοναδικές αποδράσεις.

Μοναδικό μουσικό φαινόμενο για την περιοχή του Πωγωνίου, αλλά και για τον Ελληνικό χώρο γενικότερα, αποτελεί η παράδοση του πολυφωνικού τραγουδιού που σύμφωνα με τους μουσικολόγους έχει ρίζες προελληνικές. Οι κάτοικοι του Δελβινακίου αγαπούν το πολυφωνικό τραγούδι, έχουν χορωδίες και διοργανώνουν κάθε χρόνο εκδηλώσεις για την πολυφωνική μουσική με πανελλήνια εμβέλεια. Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου οργανώνεται στο Δήμο Δελβινακίου το Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού.

Το Δελβινάκι διαθέτει βιβλιοθήκη – πινακοθήκη και αξιόλογες εκκλησίες που μπορείτε να επισκεφθείτε. Η κοντινή κοιλάδα του ποταμού Γορμού προσφέρεται για όμορφους περιπάτους.

Για τη διαμονή σας, υπάρχουν στο Δελβινάκι αρκετοί παραδοσιακοί ξενώνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια, αλλά και αρκετά εστιατόρια και ταβέρνες, όπου μπορείτε να δοκιμάσετε παραδοσιακές ηπειρώτικες γεύσεις.

Η Βωβούσα πριν μια χιλιετία αποτελούνταν από πέντε οικισμούς και συγκεκριμένα τον Άγιο Δημήτριο, Μπαϊτάνι, Πλάκα, Αγία Παρασκευή, Τσιάκα, οι οποίοι ενώθηκαν. Είναι οικισμός που βρίσκεται στα όρια της περιοχής του κεντρικού πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Πίνδου. Το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη όταν το Ζαγόρι είχε κερδίσει την αυτονομία του, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Κατά την απογραφή του 1817 η Βωβούσα αριθμούσε 2500 κατοίκους.

Αργότερα λόγω ανασφάλειας, από επιθέσεις Αλβανών, αποδημούν αρκετές οικογένειες, μέχρι που την περίοδο 1824 έως 1831 έμεινε ακατοίκητη. Ξαναζωντάνεψε με την απελευθέρωση (1913). Το 1943 κάηκε από τους Γερμανούς και διασώθηκε μόνο η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Στις μέρες μας οι κάτοικοι ασχολούνται με την υλοτομία και την κτηνοτροφία.

Τους δύο μαχαλάδες του χωριού συνδέει το μονότοξο πέτρινο γεφύρι, που χτίστηκε το 1748 από τον Αλέξη Μίσιο, που είναι από τα ωραιότερα που υπάρχουν στην περιοχή.

Από τα αξιοθέατα της περιοχής:

• Άγιος Γεώργιος Βωβούσας (1814)
• Γεφύρι Βωβούσας (1748)

Το Βουργαρέλι (Δροσοπηγή), βρίσκεται στην ιστορική χώρα των Αθαμάνων, μέσα σε πανέμορφο δάσος με πολλά νερά. Είναι ορεινό χωριό, βρίσκεται 60 χλμ. βορειοανατολικά της Άρτας και είναι χτισμένο σε υψόμετρο 800 μέτρων, στις υπώρειες των Τζουμέρκων. Ονομάζεται και Δροσοπηγή.

Τα σπίτια του χωριού είναι παραδοσιακά πετρόκτιστα, αλλά και σύγχρονα. Το καλοκαίρι το χωριό επισκέπτονται πολλοί παραθεριστές, καθώς είναι αξιόλογο τουριστικό θέρετρο και έχει τη σχετική τουριστική υποδομή.

Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι, έχουν ιστορία στους αγώνες του έθνους μας και στη θρησκευτική παράδοση. Κοντά στο χωριό, στη θέση Παλαιοχώρι Βουργαρελίου, βρίσκεται η Kόκκινη Eκκλησία (Παναγία Βελλάς) του 13ου αιώνα. Η εκκλησία χτίστηκε το 1281 επί Νικηφόρου Α’ και είναι εξαιρετικό δείγμα βυζαντινής ναοδομίας.

Επίσης υπάρχει και το ιστορικό βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου που είναι από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα των Τζουμέρκων. Στο μοναστήρι αυτό υπάρχουν τοιχογραφίες του 1714. Εδώ υψώθηκε η σημαία της επαναστάσεως το 1821 από τους καπεταναίους της περιοχής.

Αξιοθέατα στο χωριό & στη γύρω περιοχή:

• Βρύση «Αρχόντω»
• Βυζαντινή Κόκκινη Εκκλησία
• Μονή Αγίου Γεωργίου
• Παραδοσιακός οικισμός Σελιό
• Πηγή Λεπτοκαριάς
• Τα δύο μονότοξα γεφύρια

Η πόλη της Άρτας είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού. Απέχει από την Αθήνα 360 χλμ. και 15 χλμ. από τον Αμβρακικό κόλπο. Έχει πληθυσμό 40.000 κατοίκους. Είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας Αμβρακίας. Ο ποταμός Άραχθος με το ιστορικό γεφύρι του την περιβάλλει από τις τρεις πλευρές της. Οι επτά λόφοι της πόλης περιβάλλονται από πορτοκαλεώνες και ελαιώνες, από μια πλούσια ενδοχώρα.

Η ιστορία της αγγίζει τα 3.000 χρόνια. Το 625 π.Χ. οι Κορίνθιοι διώχνουν τους ντόπιους Δρύοπες από την Αμβρακία και την τειχίζουν. Το 295 π.Χ. οι Μακεδόνες τη χαρίζουν στο βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο ο οποίος μετέφερε εδώ την πρωτεύουσα του κράτους του. Στην περίοδο αυτή γεμίζει με αξιόλογα έργα τέχνης και μνημεία: οικοδομές, αγάλματα, ναοί, ζωγραφικοί πίνακες και πολλά άλλα έργα τέχνης. Οι Ρωμαίοι το 189 π.Χ. την καταλαμβάνουν και στη συνέχεια τη λεηλατούν και το 31 π.Χ. μεταφέρουν τον πληθυσμό της στην αρχαία Νικόπολη.

Μετά την καταστροφή της Νικόπολης, ξαναχτίζεται η σημερινή Άρτα. Το 1204 γίνεται πρωτεύουσα του δεσποτάτου της Ηπείρου και στολίζεται με περίτεχνες Βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια από τον Μιχαήλ Α’ Δούκα Κομνηνάγγελο.

Έγινε το σπουδαιότερο πολιτιστικό κέντρο της Ηπείρου και χαρακτηρίστηκε «ο Μυστράς της Βόρειας Ελλάδος». Το βυζαντινό κάστρο των Κομνηνών που χτίστηκε πάνω στα ερείπια του τείχους της Αμβρακίας, είναι από τα ωραιότερα βυζαντινά κάστρα.

Το 1449 παραδόθηκε στους Τούρκους και απελευθερώθηκε στις 24/6/1881. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας συνέβαλε στον αγώνα για την ελευθερία. Διακρίθηκε στα γράμματα και στα άρματα: Μάξιμος Γραικός, Νικόλαος Σκουφάς, Γεώργιος Καραϊσκάκης, κ.α. Στην περίοδο της κατοχής (1941-44) προσέφερε πολλά στην εθνική αντίσταση. Υπήρξε ιδιαίτερη πατρίδα του στρατηγού Ν. Ζέρβα, αρχηγού της εθνικής αντίστασης (ΕΔΕΣ).

Στην πόλη διασώθηκαν πολλά μνημεία, αρχαία και βυζαντινά, από την περίοδο της αρχαίας Αμβρακίας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου. Ανακαλύφθηκαν αξιόλογα ευρήματα με ανασκαφές που έγιναν κατά καιρούς.

Στην πόλη της Άρτας λειτουργούν διάφοροι σύλλογοι: Σύλλογος Σκουφά, Μακρυγιάννης και άλλα πολιτιστικά σωματεία.

Στην Άρτα αξίζει να επισκεφθείτε:

• Τη μονή Παρηγορήτισσας
• Το ιστορικό μουσείο Σκουφά
• Το Λαογραφικό μουσείο Σκουφά
• Τα γραφεία του συλλόγου Σκουφά
• Τη Μητρόπολη Άρτας
• Το κτίριο Ζορμπά
• Το κάστρο των Κομνηνών
• Το αρχαίο θέατρο της Αμβρακίας
• Το ναούς της Αγίας Θεοδώρας, Αγίου Βασιλείου
• Το ιστορικό γεφύρι της πόλης, κ.α.

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Στην Άνω Καλεντίνη: Μονή Μελατών, τρία μικρά παραδοσιακά γεφύρια
• Στο Βελεντσικό: Μεταβυζαντινή μονή Ροβέλιστας και κόκκινη εκκλησιά
• Στη Σκουληκαριά: Μεταβυζαντινή ιερά μονή Θεοτόκου όπου γεννήθηκε το 1780 ο Γ. Καραϊσκάκης

Είναι ένας όμορφος παραλιακός οικισμός που βρίσκεται στις εκβολές του Αχέροντα ποταμού. Διαθέτει τουριστική υποδομή με ξενοδοχεία, ψαροταβέρνες, κ.λ.π. Από αυτή την όμορφη γωνιά του νομού Πρέβεζας, σύμφωνα με την παράδοση ο Οδυσσέας ακολουθώντας τον Αχέροντα ποταμό και την λίμνη Αχερουσία έφτασε στην αρχαία μυκηναϊκή αποικία Εφύρα και το περίφημο Νεκρομαντείο.

Στην Οδύσσεια του Ομήρου, η μάγισσα Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να πάει στον Άδη να συναντήσει την ψυχή του μάντη Τειρεσία για την επιστροφή του στην Ιθάκη. Ήρθε εδώ στο δήμο Κιμμερίων, διέσχισε το άλσος της Περσεφόνης (ψηλόκορμες λεύκες και ιτιές) και βρήκε βράχο με σπηλιά στη συμβολή του Κωκυτού με τον Πυριφλεγέθοντα και τον Αχέροντα.

Η περιγραφή της καθόδου στον Άδη του Οδυσσέα και τα δεδομένα της ανασκαφής, φαίνεται να συμφωνούν κατά τον αρχαιολόγο Σ. Δάκαρη, καθηγητή του πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ο Ερμής ακολουθώντας αυτή τη διαδρομή οδηγούσε τις ψυχές στον Κάτω Κόσμο.

Πολύ κοντά στον αρχαιολογικό χώρο και στην περιοχή του σημερινού χωριού Μεσοπόταμος βρίσκεται η εκπληκτική παραλία Αμμουδιά, όπου εκβάλλει ο Αχέροντας ποταμός. Επίσης, στη γύρω περιοχή Φαναρίου υπάρχουν αρκετά αξιόλογα χωριά και αξιοθέατα.

Ο Αμμότοπος είναι ένα γεωργοκτηνοτροφικό χωριό χτισμένο ανάμεσα από τα βουνά Γκογκόμυλο και Τσούκα. Είναι έδρα του Δήμου Ξηροβουνίου και βρίσκεται βορειοδυτικά από την πόλη της Άρτας, σε απόσταση 10 χλμ.

Αξιοθέατα:

• Κοντά στον Αμμότοπο: Αρχαίο Ορράον
• Κοντά στον Αμμότοπο: Ναός Αγίας Παρασκευής Αμπελίων στα σπήλαια της Δρακότρυπας, του 5ου αιώνα
• Στο Ζηρό Φιλιππιάδος: Βασιλική Παντάνασσας. Πρόκειται για ερειπωμένο πρώην βασιλικό μοναστήρι του Μιχαήλ Β’
• Στο Ξηροβούνι: Μονή Φανερωμένης
• Στο χωριό Καμπή: Βυζαντινές εκκλησίες Ναός Προφήτη Ηλία, Ναός Αγίας Αικατερίνης, Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Ναός Αγίου Νικολάου

Το χωριό Άγναντα βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού Άρτας και απέχει από την πόλη της Άρτας 87 χλμ. Είναι ένα όμορφο χωριό χτισμένο στη δυτική πλευρά των Τζουμέρκων μέσα σε ελατοδάσος με άφθονα νερά. Είναι έδρα δήμου. Στην περιοχή Αγνάντων βρίσκονται οι ψηλές κορυφές των Τζουμέρκων. Η περιοχή διακρίνεται για το φυσικό περιβάλλον της και αναπτύσσεται εδώ ο ορεινός τουρισμός.

Αξιοθέατα στην περιοχή:

• Στα Αγναντα: Εκκλησία της Παναγίας, νερόμυλος, το γεφύρι της Πλάκας
• Στον Καταρράκτη: Μονή Αγίας Αικατερίνης, Καταρράκτες
• Στο Γραικικό (Γουργιανά): Μονή Χρυσοσπηλιώτισσας
• Στα Λεπιανά: Εκκλησία Υπαπαντής
• Στα Κουκούλια: Αρχαία τείχη
• Στη Ράμια: Λόφος Αβαρίκου, Άραχθος (θέση Κούνιες)
• Στους Κτιστάδες: Λαογραφικό μουσείο

Επισκεφθείτε επίσης στη γειτονική Πράμαντα το σπήλαιο της Ανεμότρυπας.

Το Κατωγέφυρο βρίσκεται κάτω από το χωριό Ωραιόκαστρο του Πωγωνίου. Είναι μικρό πέτρινο γεφύρι που αποτελείται από δύο άνισα τόξα που γεφυρώνουν τις όχθες του ποταμού Γορμού. Η κατασκευή του χρονολογείται στο 1889 και διατηρείται μέχρι σήμερα σε άριστη κατάσταση.

Μετά τη Ζίτσα, κοντά στο χωριό Λίθινο, ο ποταμός Καλαμάς έκανε το “θαύμα” του. Σκάλισε με τα άγρια νερά του τον μεγάλο βράχο και παρουσίασε το παράξενο δημιούργημα “Θεογέφυρο” που επί αιώνες διευκόλυνε το πέρασμα του ποταμού μια και αυτός με τα πολλά νερά του δεν επέτρεπε αλλού τη διάβαση των κατοίκων. Το γεφύρι αυτό, υπήρξε πηγή έμπνευσης για τη Χρυσάνθη Ζιτσαία που το 1956 έγραψε και δημοσίευσε «Το θρύλο του Θεογέφυρου».

Video – περιήγηση στο Θεογέφυρο

Το γεφύρι του Νούτσου (ή Κόκκορη όπως είναι επίσης γνωστό) βρίσκεται στο κεντρικό Ζαγόρι, κοντά στο χωριό Κουκούλι, 39 χλμ. από τα Γιάννενα, στο ποτάμι του Βοϊδομάτη. Ο Νούτσος Κοντοδήμος από το Βραδέτο χρηματοδότησε την κατασκευή του γεφυριού, το οποίο πήρε το όνομα του ευεργέτη. Η επιγραφή σε μαύρη πλάκα αναγράφει χρονολογία 1750 ή 1752 (ο Λαμπρίδης αναφέρει και τον Νούτσο Καραμερσίνη ως κατασκευαστή το 1768).

Λέγεται και γεφύρι του Κόκκορη (ή Κόκκορου) γιατί, ο Κόκκορος από το Κουκούλι, που είχε μύλο εκεί, διέθεσε το 1910 χρήματα για την επισκευή του. Τελευταία, το γεφύρι επισκευάστηκε ξανά από την ένωση Ζαγορισίων.

Δίπλα στο γεφύρι βρίσκεται η σπηλιά που κρύφτηκε ο λήσταρχος Νταβέλης με δύο άλλους ληστές. Από μια πρόχειρη ξύλινη γέφυρα κοντά στο γεφύρι του Κόκκορου περνούσαν φορτωμένες με πυρομαχικά και εφόδια οι γυναίκες της Πίνδου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το γεφύρι του Βοϊδομάτη βρίσκεται κοντά στο χωριό Κλειδωνιά της περιοχής Κόνιτσας, εκεί που ο παραπόταμος του Αώου Βοϊδομάτης βγαίνει από την άγρια κατάφυτη χαράδρα του Βίκου προς τον κάμπο της Κόνιτσας.

Από πολύ παλιά είχαν γίνει αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες για γεφύρωση. Τελικά το 1853 χτίστηκε το ωραίο μονότοξο πέτρινο γεφύρι από τον Μίσιο.

Κάτω αριστερά από το γεφύρι υπάρχει λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί προς τη χαράδρα του Βίκου. Επίσης, μπορείτε να δείτε το γεφύρι και από το Βοϊδομάτη, κάνοντας διαδρομή με κανό.

Κοντά στο χωριό Σενίκο και πάνω από τα νερά του που πηγάζει από την Ολύτσικα βρίσκεται το ποταμού της Τύριας πέτρινο γεφύρι της Τύριας. Περιλαμβάνει δύο τόξα με το ύψος του μεγαλύτερου να είναι σχεδόν 10 μέτρα και άνοιγμα καμάρας 14 μέτρα. Το μικρότερο τόξο έχει άνοιγμα 2,5 μέτρα. Ο χρόνος κατασκευής του είναι άγνωστος.

Ο ορμητικός Άραχθος ποταμός, ο αρχαίος Ίναχος, ήταν το μεγάλο εμπόδιο για την μετακίνηση των κατοίκων και των μεγάλων κοπαδιών των νομάδων κτηνοτρόφων της περιοχής των Τζουμέρκων. Πολλοί άνθρωποι και ζώα χάνονταν στον ορμητικό Άραχθο, εκεί κοντά που βγαίνει από την απότομη χαράδρα του, στη θέση Πλάκα Ραφταναίων.

Προηγούμενες προσπάθειες που έγιναν για γεφύρωση απέτυχαν.

Το 1863, την ημέρα των εγκαινίων της γέφυρας, σωριάστηκε στην κοίτη του ποταμού. Αργότερα ανέλαβε ο πρωτομάστορας Κώστας Μπέκας από τα Πράμαντα να το χτίσει με δικό του σχέδιο. Με εράνους μαζεύτηκαν 187.000 γρόσια και το 1866 χτίστηκε το γεφύρι, μονότοξο, με μήκος 40 μ. και ύψος 20 μ. Είναι το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι της Ηπείρου. Στις άκρες του έχει και δύο μικρότερα τόξα, ανοίγματος 6 μ. Εξαιρετικό σε τέχνη, το θαύμασαν και το θαυμάζουν όλοι.

Δίπλα από το γεφύρι βρίσκεται το παλιό Χάνι, όπου στη διάρκεια της κατοχής υπεγράφη το «σύμφωνο της Πλάκας», μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων Ε.Δ.Ε.Σ. και Ε.Λ.Α.Σ. για παύση των εχθροπραξιών μεταξύ τους.

Όλη η συγκοινωνία τώρα διεξάγεται από γέφυρα νέου τύπου, λίγο πιο κάτω από την παλαιά, αφήνοντας την μόνη και έρημη, αλλά πάντα περήφανη.

Tο γεφύρι έπεσε την 1η Φεβορυαρίου 2015 εξαιτίας των έντονων βροχοπτώσεων και των ακραίων καιρικών φαινόμενων που έπληξαν την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Έκτοτε γίνονται προσπάθειες αναστήλωσής του από την Περιφέρεια Ηπείρου με τη συνδρομή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Κοντά στην Κόνιτσα, στην έξοδο του Αώου ποταμού, βρίσκεται το μονότοξο λιθόκτιστο γεφύρι που είναι από τα μεγαλύτερα της Ελλάδος. Έχει ύψος 20 μέτρα και μήκος 40 μέτρα. Χτίστηκε το 1870 από τον πρωτομάστορα Ζιώγα Φρόντζο από την Πυρσόγιαννη και με έξοδα του τραπεζίτη Ι. Λούλη από τα Κατσανοχώρια.

Η κατασκευή του τελείωσε το 1871 και στοίχισε 120.000 γρόσια Τούρκικα. Προηγούμενες ξύλινες κατασκευές του 1823 και μετέπειτα, τις πήρε το ποτάμι. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο αρχιμάστορας Ζιώγας Φρόντζος ήταν ένας αγράμματος λαϊκός τεχνίτης.

Το γεφύρι αυτό πράγματι είναι ένα χάρμα τέχνης και ομορφιάς, τέλειο στη γραμμή του, αντάξιο της μαστορικής παράδοσης της εποχής του. Το γεφύρι επισκευάστηκε το 1913 γιατί το κανονιοβόλησε ο Τζαβήτ πασάς που οπισθοχωρούσε.

Το καμπανάκι που κρέμονταν κάτω από την καμάρα για να ειδοποιεί τους περαστικούς όταν φυσούσε δυνατός αέρας (έδινε σήμα κινδύνου), είχε χαθεί παλαιά και αντικαταστάθηκε το 1975. Κάτω δεξιά από το γεφύρι, ένα ωραίο μονοπάτι οδηγεί προς τη μονή Στομίου.

Κατεβαίνοντας από την Πράμαντα του νομού Ιωαννίνων προς Χριστούς-Καλαρρύτες συναντάμε τον συνοικισμό της Κηπίνας στον Καλαρρύτικο ποταμό (παραπόταμος του Αράχθου). Εδώ χτίστηκε το ωραίο πέτρινο γεφύρι που διευκολύνει το πέρασμα προς το μοναστήρι και τους Καλαρρύτες.

Στην περιοχή των Κατσανοχωρίων, κοντά στο χωριό Φορτόσι και πάνω από τα ορμητικά νερά του Αράχθου έχει κτιστεί το ωραίο πέτρινο γεφύρι της Πολιτσάς. Είναι τετράτοξο με το κεντρικό τόξο να έχει ύψος περίπου 14 μέτρα και μήκος 24 μέτρα περίπου.

Χτίστηκε από μαστόρους εκ Αμπελοχωρίου, ενώ το 1874 ο Ι. Λούλης διέθεσε τα χρήματα για την συντήρησή του. Πολύ κοντά σε αυτό το υπέροχο γεφύρι βρίσκεται το σημερινό νεώτερο.

Στην περιοχή του Ανατολικού Ζαγορίου, κοντά στους Μηλιωτάδες, πάνω από τον ποταμό Ζαγορίτικο βρίσκεται το επιβλητικό μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Καμπέρ Αγά. Το άνοιγμά του αγγίζει τα 18 μέτρα και το ύψος του τα 5 μέτρα. Το όνομα του το οφείλει στον αγά Καμπέρ που έδωσε χρήματα για την κατασκευή του. Παλαιότερα υπήρχε εδώ και ομώνυμο χάνι για την ξεκούραση των ταξιδιωτών που περνούσαν από την περιοχή.

Κοντά στους Κήπους Ζαγορίου 39 χλμ. από τα Γιάννενα, βρίσκεται το ωραιότατο τρίτοξο γεφύρι. Λέγεται καλογερικό γιατί από ξύλινο που είχε φτιάξει ο Ρούσσης από τους Νεγάδες για να πηγαίνουν στο μύλο οι κάτοικοι, έφτιαξε πέτρινο ο ηγούμενος Σεραφείμ από το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία το 1748.

Πήρε και το όνομα Πλακίδα γιατί το επισκεύασαν το 1863 ο Αλέξης και ο Ανδρέας Πλακίδας που ήταν από το Κουκούλι. Τότε επισκεύασαν και την κοντινή βρύση που λέγεται : «Βρύση του Πλακίδα».

Το 1912, ο Ευγένιος Πλακίδας διέθεσε χρήματα για νέα επισκευή. Μέχρι το 1964 έγιναν άλλες τρεις επισκευές και ο Γεώργιος Μυλωνάς, υπουργός προεδρίας της κυβερνήσεως το κατέταξε στα διατηρητέα γεφύρια.

Ο νερόμυλος που λειτουργούσε πλάι από το γεφύρι, είχε και νεροτριβή. Η κληρονόμοι του μυλωνά, τον πούλησαν στο μοναστήρι του Αϊ Λιά της Βίτσας και τελικά έγινε κτήμα του χωριού Κουκούλι το 1851. Ο μύλος σήμερα είναι γκρεμισμένος και έμεινε μόνο το γεφύρι που τον εξυπηρετούσε.

Το γεφύρι βρίσκεται κάτω από το σημερινό χωριό Αμπελώνας (Πόβλα) στον ποταμό Παύλα (αρχαίος Ξάνθος). Απέχει 30 χιλιόμετρα από τους Φιλιάτες Θεσπρωτίας. Είναι πέτρινο με μεγάλο τόξο και είναι στηριγμένο πάνω σε βράχια.

Στέκεται όρθιο από το 1798 μέχρι σήμερα και εξυπηρετεί όλα τα χωριά της περιοχής. Πριν γίνει το γεφύρι, τα χωριά έχασαν πολλούς ανθρώπους και ζώα, στην προσπάθεια να περάσουν το ποτάμι.

Μεταξύ αυτών που χάθηκαν στον ποταμό ήταν και ο καλόγερος του Μοναστηριού της Καμίτζανης που παρασύρθηκε μαζί με τα άγια λείψανα. Το γεφύρι εγκαινίασαν επτά παπάδες ενώπιον όλων των κατοίκων των χωριών της περιοχής και έγινε μεγάλο γλέντι.

Το πασίγνωστο γεφύρι της Άρτας βρίσκεται στα δυτικά της πόλης της Άρτας και απέχει από το κέντρο 1 χλμ. Είναι το πιο γνωστό πολύτοξο γεφύρι της Ηπείρου, που γεφυρώνει τις δύο όχθες του ποταμού Αράχθου. Είναι ένα από τα καλύτερα διατηρούμενα μνημεία της Άρτας. Διακρίνεται για τη μοναδική αρχιτεκτονική του αλλά και για τους θρύλους που έχουν συνδεθεί με την κατασκευή του.

Χρονολογικά, το χτίσιμο του δεν έχει καθοριστεί ακριβώς. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Φαίνεται ότι έχει θεμελιωθεί κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα, επί βασιλέως Πύρρου και ολοκληρώθηκε σε τρεις περιόδους επί Δεσποτάτου της Ηπείρου. Είναι κομψό, επιβλητικό και οι καμάρες του στηρίζονται σε ευρείες βάσεις.

Η όλη κατασκευή του προκαλεί το θαυμασμό. Κατά καιρούς έγιναν επισκευές και προσθήκες στην κατασκευή, με τελευταία εκείνη του 1612. Είναι το γεφύρι που η μεγάλη δυσκολία κατασκευής του έδωσε τροφή στην παράδοση, τον μύθο, την ποίηση, τη ζωγραφική, τη μουσική και το θέατρο για να εξυμνηθεί ο δύσκολος αγώνας του ανθρώπου για έργα σαν αυτό.

Στο χτίσιμο του γεφυριού αναφέρονται θρύλοι γοητευτικοί, με συγκινητικότερο εκείνο της θυσίας της γυναίκας του πρωτομάστορα. Το γνωστό δημοτικό τραγούδι «της Άρτας το γεφύρι», που υπήρξε πρότυπο για παραλλαγές σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο, αναφέρει σχετικά σε στίχο του: «Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γεφύρι δεν στεριώνει». Η λαϊκή παράδοση από τους αρχαίους χρόνους απαιτεί θυσία στα θεμέλια των δύσκολων έργων, με κορύφωμα την ανθρωποθυσία, όπως στη γέφυρα της Άρτας.

Το έτος 1881 εδώ ήταν τα σύνορα μεταξύ της ελεύθερης Ελλάδας και της τουρκοκρατούμενης λοιπής Ηπείρου. Κοντά στο γεφύρι βρίσκεται και ο περίφημος πλάτανος. Από τον ίσκιο του ο Αλή πασάς απολάμβανε τον απαγχονισμό όσων καταδίκαζε. Ο δημοτική παράδοση αναφέρεται στο γεγονός με το τραγούδι «Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος…»

Το γεφύρι μπορεί να επισκεφθεί κανείς καθημερινά, όλες τις ώρες.

Η Νικόπολη βρίσκεται έξω από τη σημερινή Πρέβεζα. Την έχτισε ο Οκτάβιος Αύγουστος το 31 π.Χ., για τη μεγάλη νίκη του στη ναυμαχία του Ακτίου εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. Τους περισσότερους κατοίκους τους έφεραν υποχρεωτικά από την αρχαία Αμβρακία (η οποία βρισκόταν στην περιοχή της σημερινής πόλης της Άρτας) και από την Αιτωλία.

Η πόλη αναπτύχθηκε γρήγορα διότι παραχωρήθηκαν στους κατοίκους γη, ελευθερία και άλλα προνόμια. Έγινε όμορφη πόλη, στολίστηκε με ναούς, στοές, θέατρα, γυμνάσια, λουτρά, επαύλεις και άλλα μνημεία. Η θέση της την ανέδειξε σαν κέντρο επικοινωνίας μεταξύ της Ρώμης και των κτήσεων της. Ο Aπόστολος Παύλος έμεινε ένα διάστημα στην πόλη, κατά την περιοδεία του και ο Επίκτητος ίδρυσε εδώ φιλοσοφική σχολή.

Λεηλατήθηκε από τους Γότθους το 267 μ.Χ. και ακολούθησαν στο πέρασμα των ετών και άλλες λεηλασίες. Σήμερα, σώζονται απομεινάρια από το στάδιο, τα δύο θέατρα, το αμφιθέατρο, το υδραγωγείο, τα τείχη, καθώς και μεγάλος βωμός στο Μιχαλίτσι. Το υδραγωγείο της Νικόπολης είναι ένα μεγάλο τεχνικό επίτευγμα σε σχέση με τις δυνατότητες της εποχής εκείνης. Στο χώρο της Νικόπολης με τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν ωραιότατα ψηφιδωτά από τα πιο σπουδαία της Ελλάδας.

Τα πρώτα τείχη της Νικόπολης χτίστηκαν από τον Οκτάβιο Αύγουστο. Τον 5ο μ.Χ. αιώνα χτίζονται νέα, πιο αποτελεσματικά τα οποία ανανέωσε ο Ιουστινιανός το 540 μ.Χ. Το κάστρο της Νικόπολης είναι το πιο αξιόλογο της πρωτοβυζαντινής περιόδου με επιμελημένη τοιχοδομία.

Η χαράδρα του Κουβαρά βρίσκεται κοντά στο χωριό Δολό του Πωγωνίου. Σχηματίστηκε από τον ποταμό Κουβαρά, που είναι παραπόταμος του Δρίνου.Υπάρχει διαμορφωμένο μονοπάτι που οδηγεί στην χαράδρα, όπου ο επισκέπτης μπορεί να τη διασχίσει, απολαμβάνοντας μια όμορφη διαδρομή.

Η χαράδρα φημίζεται για την εξαιρετική και πλούσια χλωρίδα της και προσφέρει στον επισκέπτη μοναδικές εικόνες του Πωγωνίου.

Το φαράγγι του Βίκου είναι από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του Ζαγορίου και του νομού Ιωαννίνων γενικότερα. Θεωρείται ένα από τα καλύτερα φαράγγια στον κόσμο και οπωσδήποτε από τα καλύτερα της Ευρώπης.

Γεωγραφικά το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται στην περιοχή του Ζαγορίου και εκτείνεται ανάμεσα στα χωριά Τσεπέλοβο και Κλειδωνιά, από το κεντρικό Ζαγόρι μέχρι λίγο πριν την Κόνιτσα. Επίσης, κοντά στο φαράγγι βρίσκονται τα χωριά: Καπέσοβο, Κουκούλι, Κήποι, Βραδέτο, Μονοδένδρι, Αρίστη, κ.α.

Η χαράδρα του Βίκου έχει συνολικό μήκος 12 χιλιόμετρα και μέσα της ρέει ο ποταμός Βοϊδομάτης. Το μέγιστο ύψος της χαράδρας είναι 1100 μέτρα, ενώ το μέσο άνοιγμα της είναι περί τα 200 μέτρα. Στο στενότερο σημείο του το φαράγγι έχει πλάτος (άνοιγμα) μόλις 2 μέτρα.

Στο μέσο περίπου του φαραγγιού ενώνεται με άλλη μεγάλη χαράδρα της περιοχής, το Μέγα Λάκο, η οποία ξεκινά από την οροσειρά της Τύμφης και καταλήγει στη χαράδρα του Βίκου.

Η περιοχή έχει να επιδείξει πολύ σημαντική χλωρίδα και πανίδα. Η χλωρίδα της περιοχής περιλαμβάνει σπάνια βότανα, αρκετά από αυτά με φαρμακευτικές ιδιότητες. Στην περιοχή επίσης ενδημούν 5 είδη φυτών τα οποία δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο.

Η πανίδα περιλαμβάνει πολλά σπάνια είδη (π.χ. νεροκότσυφας, χιονότσιχλα, μαυροτσικλητάρα, χρυσαετός, σταυραετός, κ.α.). Επίσης, η περιοχή αποτελεί καταφύγιο για είδη όπως το αγριογούρουνο, το αγριόγιδο, το ζαρκάδι, τον αγριόγατο, την αρκούδα, κ.α. Για το λόγο αυτό, από το 1973 έχει χαρακτηριστεί Εθνικός Δρυμός και προστατεύεται. Η περιοχή της χαράδρας, αποτελεί τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Βίκου Αώου.

Μπορείτε να απολαύσετε τη θέα του φαραγγιού από τα χωριά Μονοδένδρι (στη θέση Οξιά), κοντά στο Βραδέτο (στη θέση Μπελόη) και από το χωριό Βίκος. Η θέα του φαραγγιού από τα σημεία αυτά είναι κυριολεκτικά μαγευτική και κάνει τον επισκέπτη να θαυμάζει το μεγαλείο της αγριας Ηπειρωτικής φύσης.

Ο επισκέπτης μπορεί επίσης να κατεβεί στη χαράδρα, από πολλά χωριά του Ζαγορίου και να απολαύσει τη διαδρομή στα σηματοδοτημένα μονοπάτια που διασχίζουν την περιοχή. Η διάσχιση ολόκληρου του φαραγγιού διαρκεί περίπου 6 ώρες και προσφέρει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να γνωρίσει με τον καλύτερο τρόπο τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Ο Αμβρακικός κόλπος είναι ένας σημαντικός υγροβιότοπος, διεθνούς ενδιαφέροντος. Προστατεύεται από τη διεθνή συνθήκη Ramsar και με διάφορα προγράμματα, όπως το Life, έγιναν πρωτοποριακές παρεμβάσεις. Ο υγροβιότοπος εκτείνεται ανάμεσα από τις εκβολές Λούρου και Αράχθου.

Ο χώρος αυτός καλύπτεται από καλαμιώνες, λιμνοθάλασσες, αλμυρόβαλτους και λουρονησίδες. Πρόκειται για ένα τεράστιο καταφύγιο υδρόβιων και αρπακτικών πουλιών. Αποτελεί μεταναστευτικό στέκι για 270 είδη πτηνών με συνολικό πληθυσμό 150.000, αλλά και άλλων ζώων.

Από τα είδη που βρίσκουν καταφύγιο εδώ: Αργυροπελεκάνοι, λεπτομύτα, βαλτόπαπια, ρινοδέλφινα, θαλάσσιες χελώνες, χέλια, κουνάβια, αλεπούδες, κ.λ.π.

Ο Αμβρακικός κόλπος είχε μεγάλη σημασία διότι αποτελούσε συνδετικό κρίκο των αρχαίων πόλεων της Αμβρακίας και της Νικόπολης με τις ακτές της λοιπής Ελλάδας, της Ιταλίας, της Σικελίας και της Βορείου Αφρικής.

Ο Αμβρακικός σήμερα παίζει σημαντικό ρόλο για τις πόλεις Άρτα και Πρέβεζα. Μπορείτε να επισκεφθείτε τον υγροβιότοπο του Αμβρακικού, κατά τη θερινή περίοδο με σκάφος από την Πρέβεζα, με κανό στον ποταμό Βωβό και με ποδήλατο. Μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε τον υγροβιότοπο οδικώς: Άρτα – Κορωνησία 25 χλμ.

Φορείς και κέντρα πληροφοριών για τον υγροβιότοπο του Αμβρακικού κόλπου:

• Γραφεία ΕΤ.ΑΝ.ΑΜ. (Τηλ. 26820.77115)
• Κέντρο Πληροφοριών Κόπραινας, όπου λειτουργεί μουσείο φυσικής ιστορίας (με σκάφη αλλιευτικά, εργαλεία, βάρκες, δίχτυα, κ.α.), βιβλιοθήκη, εκθετήριο, αίθουσα προβολών καθώς και ξενώνας (Τηλ. 26810.69683).
• Κέντρο έρευνας Σαλαώρας, όπου μεταδίδεται απ’ ευθείας η ζωή των πτηνών στο Τσουκαλιό (Τηλ. 26810.74772).
• Μουσείο Μικροπανίδας στο Νεοχώρι
• Παρατηρητήριο υγροβιότοπου στο Φάρο Κόπραινας με τηλεσκόπια και κυάλια (εδώ υπάρχει και μουσείο Φάρων).

Από τα σπήλαια της Ηπείρου το πλέον σημαντικό είναι στο εσωτερικό λόφου στο Πέραμα. Βρίσκεται 4 χλμ. από τα Γιάννενα, στο δρόμο προς το Μέτσοβο. Το σπήλαιο επισημάνθηκε στις αρχές του αιώνα και η αρχική σπηλιά χρησιμοποιήθηκε το 1940 σαν καταφύγιο κατά τους βομβαρδισμούς.

Ο καθηγητής Κ. Κασβίκης το έτος 1952 έκανε την πρώτη εξερεύνηση προς το εσωτερικό του και το 1954 το ζεύγος των σπηλαιολόγων Ιωάννη και Άννας Πετροχείλου εξερεύνησαν συστηματικά το χώρο του.

Οι αίθουσες σε διαδρομή 850 μέτρων, είναι γεμάτες από σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε παράξενες μορφές, χρώματα, φωτεινότητα των κρυστάλλων κ.λ.π. Διάκοσμος φανταστικός που αναδεικνύει το σπήλαιο σε ένα από τα καλύτερα της χώρας.

Για πληροφορίες: Τηλ. 26510.81521

Το Σπήλαιο της Ανεμότρυπας βρίσκεται κοντά στο χωριό Πράμαντα στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Ιωαννίνων, σε υψόμετρο 900 μ. Το 1960 ερευνήθηκε από την σπηλαιολόγο Άννα Πετροχείλου και σήμερα 270 μ. από τα 350 μ. συνολικά του μήκους του είναι επισκέψιμα.

Το σπήλαιο έχει τρία επίπεδα:

το υψηλότερο δεν είναι επισκέψιμο καθώς είχε καταρρεύσει παλαιότερα, το μεσαίο είναι η διαμορφωμένη τουριστική διαδρομή και το χαμηλότερο είναι η κοίτη υπόγειου ποταμού που διαρρέει το σπήλαιο. Το σπήλαιο είναι χωρισμένο σε «θαλάμους» που συνδέονται με διαδρόμους, άλλοτε ανηφορικούς και άλλοτε κατηφορικούς.

Εντυπωσιακοί σταλακτίτες και σταλαγμίτες, καταρράκτες, λιμνούλες, υπόγειος ποταμός και πανέμορφοι χρωματισμοί συνθέτουν ένα μαγευτικό χώρο που πραγματικά αξίζει κανείς να επισκεφθεί. Το Σπήλαιο της Ανεμότρυπας απέχει 60χλμ. από τα Ιωάννινα και 65 από την πόλη της Άρτας.

Στο χώρο του σπηλαίου λειτουργεί αναψυκτήριο – εστιατόριο στο οποίο διατίθενται και τα εισιτήρια για την είσοδο στο σπήλαιο.

Για πληροφορίες, κ. Βορλούμης Χρήστος, τηλ. 26590.62319 & 6973740901

Το ποτάμι των μύθων, ο φημισμένος Αχέροντας, όχι άδικα αποτελεί πόλο έλξης τόσο για τους τουρίστες και τους λάτρεις του καγιάκ και του κανό, όσο και για τους φυσιολάτρες. Πηγάζει από τα όρη του Σουλίου και χύνεται λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα στα νερά του όρμου της Αμμουδιάς: ξεκινά σαν ορεινό ρέμα, διασχίζει ένα μαγευτικό φαράγγι, συνεχίζει τη διαδρομή στην πεδιάδα της Παραμυθιάς και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος.

Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα του φαραγγιού και του ποταμού, αλλά και οι κοντινοί αρχαιολογικοί χώροι καθιστούν την περιοχή σημαντικό οικοτουριστικό αξιοθέατο. Προστατεύεται από το δίκτυο Natura 2000.

Ο Άραχθος είναι ένα από τα σημαντικότερα ποτάμια της Ηπείρου. Μαζί με τους παραπόταμους του συγκεντρώνει νερά από το μεγαλύτερο μέρος το ορεινού όγκου μεταξύ Μετσόβου και Τζουμέρκων. Στη θέση Κλίφκη δέχεται τα νερά από υπόγειο ποτάμι που εκβάλλει εκεί.

Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ίναχος και ήταν πλωτός μέχρι την πόλη Αμβρακία. Ο ποταμός κυλάει ορμητικά ανάμεσα σε μεγάλη χαράδρα, μέχρι το ιστορικό μονότοξο γεφύρι της Πλάκας. Στον ορμητικό αυτό ποταμό συνέβησαν πολλά ατυχήματα και αποτέλεσε θέμα πολλών θρύλων και παραδόσεων.

Ο Άραχθος διασχίζει την πεδιάδα της Άρτας και εκβάλλει τα νερά του με μεγάλο Δέλτα εξαιρετικού υγροβιοτόπου στον Αμβρακικό κόλπο. Τροφοδοτεί με τα πλούσια νερά του και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια Πουρναρίου και Αγ. Νικολάου.

Στο υδροηλεκτρικό φράγμα Πουρναρίου έχει δημιουργηθεί τεχνητή λίμνη που αποτελεί ένα σύμπλεγμα φυσικής ομορφιάς και αρμονίας με διάσπαρτους παραδοσιακούς οικισμούς. Η λίμνη αυτή θεωρείται αξιόλογος υγροβιότοπος.

Η Πάργα αποτελεί δικαιολογημένα πόλο έλξης για χιλιάδες τουρίστες κάθε καλοκαίρι, όχι μόνο για τις φυσικές ομορφιές της περιοχής, αλλά και για τις όμορφες παραλίες της. Μπορείτε να απολαύσετε το μπάνιο σας στα ήρεμα και ζεστά νερά τους, αλλά και να ασχοληθείτε με τα αγαπημένα σας θαλάσσια σπορ ή θαλάσσια παιχνίδια.

Οι περισσότερες από τις παραλίες είναι πλήρως οργανωμένες και διαθέτουν κατάλληλες εγκαταστάσεις για τζετ – σκι, θαλάσσιο σκι, ιστιοσανίδα, αλεξίπτωτο θαλάσσης, καταδύσεις (ενδιαφέρον έχει η κατάδυση γύρω από το κάστρο της Πάργας και τη νησίδα Άγιος Νικόλαος) και πολλά θαλάσσια παιχνίδια.

Επίσης, στην περιοχή κοντά στην Πάργα υπάρχουν και αρκετές ακόμη παραλίες που είναι προσβάσιμες από τη θάλασσα, με σκάφος.

Οι καλύτερες παραλίες είναι:

• Αϊ Γιαννάκης
• Λύχνος
• Βάλτος
• Σαρακίνικο
• Κρυονέρι
• Πίσω Κρυονέρι

Το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων στολίζεται με τη θαυμάσια λίμνη Παμβώτιδα που εκτείνεται σε επιφάνεια 23 τετραγωνικών χιλιομέτρων, 470 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η λίμνη σχηματίστηκε το 10.000 π.Χ. Το βάθος της κυμαίνεται από 3 – 13 μέτρα και έχει περίμετρο 33 χιλιόμετρα. Το μεγαλύτερο πλάτος της είναι 5 χιλιόμετρα και το μήκος της είναι 7,5 χιλιόμετρα. Στη δυτική όχθη της εκτείνεται η πόλη των Ιωαννίνων.

Είναι η πιο σημαντική λίμνη της Ηπείρου. Στούς καλαμιώνες της δημιουργήθηκε εξαιρετικός υγροβιότοπος. Οι ολοφώτιστοι Λυγγιάδες αντιφεγγίζονται στα νερά της που συγκεντρώνονται από τους γύρω χείμαρρους και τις πηγές που αναβλύζουν (Ντραμπάτοβας κ.λ.π.). Τα περισσεύματα των νερών της διοχετεύονται με τον αύλακα της Λαψίστας στον ποταμό Καλαμά.

Οι ψαράδες του Νησιού ψαρεύουν με τις βάρκες τους ψάρια, χέλια και βατράχια στη λίμνη, ενώ κάθε χρόνο φιλοξενεί τα ναυταθλήματα της κωπηλασίας και του θαλασσίου σκι (βαλκανικοί κωπηλατικοί αγώνες κ.α.).

Το 1434 ο Ντουραχάν πασάς της Ρούμελης πέρασε με το στρατό του πάνω από την παγωμένη λίμνη, νομίζοντας την για ξηρά. Ο ίδιος το απέδωσε σε θαύμα και έχτισε τη χριστιανική μονή Ντουραχάνης. Στα νερά της Παμβώτιδας ο Αλή Πασάς έπνιξε την κυρά Φροσύνη και 16 άλλα κορίτσια.

Τα έτη 1888, 1928, 1958 και 1992 η λίμνη πάγωσε σε βαθμό που οι κάτοικοι του Νησιού κυκλοφορούσαν με τα πόδια ή με ποδήλατα από και προς την πόλη πάνω στην παγωμένη λίμνη!

Το νησάκι της Παμβώτιδας είναι το μόνο κατοικημένο νησί λίμνης στην Ελλάδα και επίσης το μοναδικό κατοικημένο νησί χωρίς όνομα, λέγεται Νησί ή Νήσος. Το Ιστορικό μουσείο του Αλή Πασά και τα σημαντικά μεταβυζαντινά μοναστήρια που υπάρχουν στο Νησί, όπως η Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών κ.α. προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Απολαύστε την Παμβώτιδα πηγαίνοντας με τα ωραία καραβάκια στο πανέμορφο νησί της ή κάνοντας το γύρο της με το αυτοκίνητο σας.

Η λίμνη Ζαραβίνα (ή λίμνη του Δελβινακίου όπως είναι επίσης γνωστή) βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα μετά το χωριό Καλπάκι του Πωγωνίου, στο δρόμο που οδηγεί στην Κακαβιά και το Δελβινάκι. Η λίμνη έχει ένα πλούσιο οικοσύστημα και φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων, μεταξύ των οποίων και η βίδρα, υδρόβιο θηλαστικό υπό εξαφάνιση. Η λίμνη είναι ιδιόκτητη και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000» καθώς αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο για την περιοχή.

Ο ποταμός Γορμός διαρρέει την περιοχή του ανατολικού Πωγωνίου. Έχει χαρακτηριστεί ως «περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» και προστατεύεται από το δίκτυο «Natura 2000». Στην περιοχή υπάρχουν όμορφα δάση που μπορεί κανείς εύκολα να προσπελάσει.

Η κοιλάδα του Γορμού παρουσιάζει επίσης και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στην περιοχή έχουν εντοπιστεί πολλές αρχαιολογικές θέσεις. Ολόκληρη η κοιλάδα έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως αρχαιολογικός χώρος και γίνονται προσπάθειες για την ανάδειξη της.

Στη θέση Ανεμόμυλος κοντά στο χωριό Μερόπη, στο νοτιοδυτικό τμήμα της κοιλάδας, βρέθηκε σημαντικός οικισμός και ταφικοί τύμβοι που χρονολογούνται από τον 11ο π.Χ αι.. ως και τον 4ο π.Χ. αι. Στο χώρο βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό μουσείο Ιωαννίνων. Στον Παλαιόπυργο, στην θέση Γκλάβα στην Κάτω Μερόπη, στο Βασιλικό και στο Ωραιόκαστρο έχουν επίσης εντοπιστεί αρχαιολογικές θέσεις.

Το Έλος Καλοδικίου είναι υγροβιότοπος εκτάσεως 3.500 στρεμμάτων και βρίσκεται βόρεια της Πάργας, κοντά στο Μαργαρίτι. Γίνεται προσπάθεια για ανάπτυξη – διατήρηση και αξιοποίηση από την κοινότητα Μαργαριτίου μέσω του προγράμματος «Διατήρηση – Ανάπτυξη υγροβιοτόπων». Προστατεύεται από το «RAMSAR – NATURA 2000».

Δυτικά της Φιλιππιάδας και σε απόσταση 4,5 χλμ. βρίσκεται η πανέμορφη λίμνη του Ζηρού. Μπορείτε να φθάσετε με το αυτοκίνητο ως τις όχθες της λίμνης, καθώς υπάρχει δασικός δρόμος κατά μήκος της νότιας πλευράς της. Το όνομα της λίμνης προέρχεται από τη Σλαβική λέξη Οζερός, που στα ελληνικά σημαίνει λίμνη.

Η περιοχή της λίμνης αποτελεί μοναδικό βιότοπο, σχεδόν ανέγγιχτο από τον άνθρωπο. Έχει έκταση 420 στρέμματα και περιβάλλεται από πλούσια βλάστηση με πολλά είδη δέντρων και άλλων φυτών.

Η ομορφιά και η γαλήνη της λίμνης, που προσφέρεται για χαλαρωτικούς περιπάτους και ποδηλασία στις όχθες της, μαγεύουν τον επισκέπτη. Πρόκειται για εκδρομή που θα σας μείνει κυριολεκτικά αξέχαστη.

Το Δέλτα του ποταμού Καλαμά είναι ένας μεγάλος υγροβιότοπος με ιδιαίτερα μεγάλη οικολογική σημασία. Γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης και προστασίας με το πρόγραμμα «Διατήρηση – Ανάπτυξη υγροβιοτόπων».

Η Τιτάνη βρίσκεται στο μέσο της διαδρομής Ηγουμενίτσας – Σαγιάδας, κοντά στο φράγμα του Καλαμά εκεί που ενώνεται ο ποταμός Καλαμιώτικος με τον Καλαμά, στην πλαγιά του βουνού Βρυσέλλα. Πρόκειται για το μεγαλύτερο τειχισμένο αρχαίο οικισμό από τους 45 της Θεσπρωτίας, που ήταν παλαιά πρωτεύουσα το ομοσπονδιακού κράτους «του κοινού των Θεσπρωτών» και μεγάλο πολιτικό κέντρο, μετά το 330 π.Χ.

Η περίμετρος του τείχους, 2.400 μέτρα, περικλείει οικισμό 28 εκταρίων. Τον 4ο π.Χ. αιώνα γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και υπήρξε το κέντρο επικρατείας του Βασιλιά Πύρρου.

Πρόκειται για την Τίτανα που αναφέρει ο Πολύβιος (βρέθηκε σχετικό ψήφισμα). Η πόλη καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. μαζί με αρκετές άλλες Ηπειρωτικές πόλεις της εποχής.

Έξω από το τείχος αποκαλύφθηκε λεηλατημένο νεκροταφείο και 2 χλμ. μακρύτερα άλλο ένα. Στα ερείπια διακρίνονται: αγορά, δύο ναοί, δημόσια κτίρια, θέατρο, στοές, σπίτια, εξέδρες και υπολείμματα βιβλιοθήκης και λουτρών.

Ο βασιλιάς Θαρύπας έφτιαξε και αυτή την πόλη, συγκεντρώνοντας πληθυσμό από τους προϊστορικούς οικισμούς του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων. Βρισκόταν στο λόφο της Καστρίτσας, στη νότια πλευρά της λίμνης των Ιωαννίνων. Κατά το 425 – 400 π.Χ. την προστάτευσε με τείχος.

Στην κορυφή υπάρχουν ερείπια της Μολοσσικής ακρόπολης (πολυγωνικό κτίριο). Η πόλη απέκτησε μεγάλη δύναμη, αλλά το 167 π.Χ. κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, αφού προέβαλε αντίσταση ηρωική.

Προ της παράδοσης ο επικεφαλής των αμυνομένων (Κέφαλος) έκανε ηρωική έξοδο μόνος του και σκοτώθηκε, μη αποδεχθείς την απόφαση για παράδοση.

Η πόλη τελικά εγκαταλείφθηκε όταν τον 5ο μ.Χ. αιώνα χτίστηκε επί Ιουστινιανού η Νέα Εύροια με το κάστρο της (τα σημερινά Γιάννενα).

Στο 50ο χιλιόμετρο Ιωαννίνων – Αθηνών στη χαράδρα του ποταμού Λούρου, βρίσκεται η σπηλιά του Ασπροχάλικου. Η σπηλιά ερευνήθηκε και βρέθηκαν οστά και αντικείμενα της λίθινης εποχής. Βρέθηκαν 3 στρώματα (στις ανασκαφές 1964-1965) με μεγάλο αριθμό εργαλείων της παλαιολιθικής εποχής (40.000 – 12.000 π.Χ.), λεπίδες από πυριτόλιθο κ.λ.π. καθώς και οστά ζώων (ρινόκερου, αρκούδας κ.λ.π.).

Με τα ευρήματα αυτά, αποδεικνύεται ότι η παρουσία ανθρώπου στην Ήπειρο, ανάγεται στα 40.000 χρόνια π.Χ., στη μέση παλαιολιθική εποχή. Πρόκειται για την περίοδο παγετώνων όπου ο άνθρωπος ζει από το κυνήγι και καταφεύγει στις σπηλιές για να προστατευτεί από το κρύο. Η περίοδος αυτή φτάνει μέχρι το 6.000 π.Χ.

Η σπηλιά του Ασπροχάλικου είναι από τα σπουδαιότερα παλαιολιθικά σπήλαια της Ευρώπης.

Νότια των Ιωαννίνων στην άκρη της λίμνης, κοντά στο χωριό Καστρίτσα βρέθηκε σπήλαιο. Από τις ανασκαφές που δεν ολοκληρώθηκαν ακόμη, διαπιστώθηκαν τέσσερις επιχωματώσεις σε βάθος περίπου 10 μέτρων. Η τελευταία επίστρωση ανάγεται στα 11.000 χρόνια.

Βρέθηκαν λίθινα και κοκάλινα εργαλεία (λεπίδες, γλυφίδες, κ.λ.π.) καθώς και οστά ζώων της παλαιολιθικής εποχής. Ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, ανάμεσα στα χωριά Γαρδίκι, Βουνοπλαγιά και Ζωοδόχο, 11 χιλιόμετρα δυτικά των Ιωαννίνων, τοποθετούν οι αρχαιολόγοι την πρωτεύουσα των Μολοσσών Πασσαρώνα. Ιδρύθηκε από το βασιλιά Θαρύπα το 420 – 400 π.Χ. για πρωτεύουσα, της συγκέντρωσε πληθυσμό και την περιτείχισε.

Ο Θαρύπας διοικούσε με «Συμβούλιο Ευγενών». Εδώ δίδαξε ο Ευριπίδης την «ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ» (ύμνος προς τους Μολοσσούς). Εδώ γεννήθηκε η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μ. Αλεξάνδρου και ο βασιλιάς Πύρρος. Εδώ κατέφυγε ο Θεμιστοκλής καταδικασμένος σε θάνατο από τους Αθηναίους και φυγαδεύτηκε στην Ασία από το βασιλιά Άδμητο.

Καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. γιατί αντιστάθηκε. O Αιμίλιος Παύλος λεηλάτησε την πόλη, γκρέμισε τα τείχη και πυρπόλησε το Ναό του Αρείου Διός, το φθινόπωρο του 167 π.Χ.

Σήμερα σώζεται ερειπωμένο πολυγωνικό τείχος στην κορυφή του λόφου Γαρδικίου (στα σημερινά εικονίσματα) μαζί με οχυρώσεις τουρκικές του 1912 – 1913 καθώς και κοντά στο Ροδοτόπι ο Ναός του Αρείου Δία, το ιερό κέντρο όπου γινόταν οι συνελεύσεις των Μολοσσών.

Η Πανδοσία χτίστηκε τον 8ο π.Χ. αιώνα και ήταν η σπουδαιότερη αποικία των Ηλείων κοντά στο Μαντείο (στο σημερινό Καστρί). Προστατευόταν από τριπλό τείχος και από την μια πλευρά από την Αχερουσία λίμνη. Το πρώτο τείχος είχε πολλούς πύργους. Την κατέλαβε ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β΄ και την παρέδωσε μαζί με τις άλλες αποικίες των Ηλείων στους Ηπειρώτες.

Μετά την παράδοση της πόλης στους Ηπειρώτες, εισέρευσε πληθυσμός και είχε μεγάλη ανάπτυξη. Καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ., στην συνέχεια όμως οι Ρωμαίοι την έκαναν έδρα του «κοινού των Ηπειρωτών», με δικαίωμα να κόβουν δικό τους χάλκινο νόμισμα. Η έδρα αυτή μετά το 148 π.Χ. μεταφέρθηκε στη Δωδώνη.

Το Ορράον ήταν αρχαίος οικισμός που χτίστηκε από τους Κασσωπαίους τον 4ο αιώνα π.Χ. στους δυτικούς πρόποδες του Ξηροβουνίου, κοντά στο χωριό Αμμότοπος του νομού Πρέβεζας. Απέχει 23 χλμ. από την πόλη της Άρτας.

Το Ορράον εξασφάλιζε την επικοινωνία των Κασσωπαίων με την Αμβρακία και τη θάλασσα. Στο παλιό τείχος προστέθηκε από το βασιλιά Πύρρο και νέο με ορθογώνιους πύργους.

Πρόβαλε αντίσταση στους Ρωμαίους το 168 π.Χ, οι οποίοι τελικά το κατέλαβαν και το κατέστρεψαν. Το 31 π.Χ. επί αυτοκράτορος Αυγούστου, οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν υποχρεωτικά στη Νικόπολη Πρεβέζης. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας διατηρήθηκε σαν κύρια διάβαση προς την Πρέβεζα.

Σώζονται ερείπια του οικισμού σε καλή κατάσταση. Ο χώρος είναι πάντα ανοικτός και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Ανάμεσα από την Βίτσα Ζαγορίου και το Μονοδένδρι, εντοπίστηκε το 1965 αρχαίο Μολοσσικό χωριό (οικισμός), που χρονολογείται μεταξύ του 9ου και 4ου π.Χ. αιώνα. Η έρευνα ολοκληρώθηκε το 1975. Πρόκειται για οικισμό κτηνοτρόφων.

Στο βόρειο νεκροταφείο του οικισμού βρέθηκαν 26 τάφοι του 8ου – 4ου π.Χ. αιώνα, και στο νότιο νεκροταφείο 151 τάφοι του 9ου – 4ου π.Χ. αιώνα. Τα κτερίσματα των τάφων ήταν όπλα, ξίφη, μαχαίρια και αιχμές δοράτων στους ανδρικούς τάφους, ενώ στους τάφους των γυναικών βρέθηκαν κοσμήματα, περιδέραια, δακτυλίδια, κ.λ.π.

Επίσης σε όλους τους τάφους βρέθηκαν Κορινθιακά και Αττικά αγγεία του 6ου – 4ου π.Χ. αιώνα και χάλκινα σκεύη.

Ευρήματα από το χώρο εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Το αρχαίο Νεκρομαντείο βρίσκεται στο Μεσοπόταμο Πρέβεζας, στη θέση της αρχαίας Εφύρας. Αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές που έγιναν το 1958-1964, κάτω από υπάρχον νεκροταφείο και από τη μονή του Αγίου Ιωάννου (του 18ου αιώνα). Τις ανασκαφές πραγματοποίησε ο καθηγητής της αρχαιολογίας Σ. Δάκαρης.

Εδώ οι επισκέπτες με την βοήθεια των ιερέων, ερχόντουσαν σε επαφή με τις ψυχές των νεκρών και ζητούσαν πληροφορίες για το μέλλον. Το μαντείο ήταν ένα νησάκι στη τότε λίμνη Αχερουσία και περιβάλλονταν από το άλσος της Περσεφόνης. Το μαντείο ήταν οχυρωμένο, σαν φρούριο.

Στην Οδύσσεια του Όμηρου, που γράφτηκε στα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα, αναφέρεται η λατρεία της Περσεφόνης και του Άδη. Επίσης στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι η μάγισσα Κίρκη συμβουλεύει τον Οδυσσέα να πάει στον Άδη να συναντήσει την ψυχή του μάντη Τειρεσία, για την επιστροφή του στην Ιθάκη.

Φαίνεται πως ο Όμηρος είχε επισκεφθεί την περιοχή. Κοντά στο νεκρομαντείο βρίσκονταν και μία από τις καθόδους του Άδη. Ήταν το μοναδικό νεκρομαντείο στην αρχαία Ελλάδα για επικοινωνία με τις ψυχές. Οι ψυχές ήταν άυλες σαν σκιές και προέβλεπαν το μέλλον. Οι ιερείς υποδέχονταν τους προσκυνητές υποβάλλοντάς τους σε ψυχοσωματική δοκιμασία.

Γίνονταν μεγάλες προσφορές από τους επισκέπτες για εξευμενισμό των ψυχών. Οι ιερείς ήταν οι μεσολαβητές που με σιδερένιους τροχούς ανέβαζαν το είδωλα των νεκρών από την κάτω αίθουσα. Οι επισκέπτες έβγαιναν από άλλη έξοδο για να μην έλθουν σε επαφή με τους επόμενους επισκέπτες, για εξασφάλιση της μυστικότητας. Η μαρτυρία σε άλλους των όσων είδαν, θεωρούνταν βλασφημία και ετιμωρείτο με θάνατο.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει τη σπουδαιότητα του μαντείου και ιδίως τον χρησμό της Μέλισσας προς τον Περίανδρο. Το 167 π.Χ. το μαντείο πυρπολήθηκε από τους Ρωμαίους.

Ο αρχαίος αυτός ναός είναι υστεροαρχαϊκός και βρίσκεται στην πόλη της Άρτας, κοντά στην πλατεία Κιλκίς. Ο ναός είναι δωρικού ρυθμού. Είναι ένα τμήμα του μεγάλου ναού της αρχαίας Αμβρακίας με διαστάσεις 20,75 Χ 44 μέτρα.

Ο ναός χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ. Στο χώρο αυτό βρέθηκε ενεπίγραφη στήλη καθορισμού των συνόρων Αμβρακίας και Χαράδρου. Η Χάραδρος ήταν γειτονική πόλη, στην περιοχή της Πρεβέζας. Σήμερα η επιγραφή αυτή βρίσκεται στην Αρχαιολογική Συλλογή Άρτας.

Ο ναός είναι πάντα ανοικτός και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Το κράτος των Μολοσσών που είχε κατ’ αρχήν πρωτεύουσα την Πασσαρώνα, ανέδειξε βασιλείς που στη θητεία τους κύριο έργο είχαν τον πόλεμο. Έτσι η λατρεία του θεού του πολέμου οδήγησε στην ανέγερση του ναού του Αρείου Διός που έγινε το επίσημο ιερό των Μολοσσών.

Υπολείμματα του βρίσκονται σήμερα στη θέση που πιθανώς βρισκόταν η Πασσαρώνα, πρωτεύουσα των Μολοσσών στους πρόποδες του λόφου Γαρδικίου, 11 χιλιόμετρα δυτικά των Ιωαννίνων, κοντά στο Ροδοτόπι. Στην κορυφή του λόφου σώζεται τειχισμένη ακρόπολη.

Χτίστηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα, καταστράφηκε το 167 π.Χ. από τον Αιμίλιο Παύλο, επισκευάστηκε στους Ρωμαϊκούς χρόνους και τελικά ο χώρος έγινε νεκροταφείο. Η θέση του επισημάνθηκε το 1914 από τον τότε επιμελητή αρχαιοτήτων Δ. Ευαγγελίδη ο οποίος ανέσκαψε δοκιμαστικά το χώρο το 1935.

Τελικά το 1952 έφερε στην επιφάνεια το μνημείο ο αρχαιολόγος Σ. Δάκαρης. Πρόκειται για ναό Ιονικού ρυθμού με πρόναο και σηκό που ταυτίζεται με τον αρχαίο ναό. Ευρήματα από το ναό του «Αρείου Διός» εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Κοντά στο χωριό Θεσπρωτικό, στη Θέση Κοκκινόπηλο, βρέθηκαν περίπου 1.500 λίθινα εργαλεία που χρονολογούνται στα 35.000 χρόνια π.Χ. (στην τελευταία παγετωνική φάση), σε 4 γεωλογικά στρώματα. Λίθινα εργαλεία της ίδιας εποχής βρέθηκαν και σε άλλα σημεία του νομού Πρεβέζης.

Η Κασσώπη είναι μια ενδιαφέρουσα πόλη της αρχαίας Ηπείρου στο νομό Πρεβέζης, κοντά στο Ζάλογγο, όπου σώζονται ερείπια. Χτίστηκε από τη Θεσπρωτική φυλή των Κασσωπαίων για πρωτεύουσά τους σε οχυρή θέση του οροπεδίου του Ζαλόγγου 20 χιλιόμετρα βόρεια από τη Νικόπολη, στα μέσα του τέταρτου π.Χ. αιώνα.

Τειχίστηκε στα προάστια με πολυγωνικό τείχος. Είχε πληθυσμό 8-10.000 κατοίκους και απέκτησε οικονομική δύναμη. Είχε δικό της νόμισμα με απεικόνιση του Δία και αετού σε κεραυνό. Διατηρούσε πολιτική αγορά, πρυτανεία, δύο θέατρα, ξενώνα, ναούς λατρείας της Αφροδίτης και του «σωτήρα Δία».

Η πρώτη δοκιμαστική ανασκαφή στο χώρο της Κασσώπης, έγινε το 1951-52 από τον αρχαιολόγο καθηγητή Σωτήριο Δάκαρη. Τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων. Διατηρείται υπόγειος θαλαμοειδής τάφος λαξευμένος σε βράχο «βασιλόσπιτο».

Η Εφύρα είναι από τις παλαιότερες πόλεις της αρχαίας Ηπείρου. Βρισκόταν κοντά στο σημερινό χωριό Μεσοπόταμος. Ήταν η σπουδαιότερη αποικία των Ηλείων στη συμβολή του Κωκυτού ποταμού με τον Αχέροντα, κοντά στο Νεκρομαντείο. Επικοινωνούσε με το λιμάνι Χειμέριο και έγινε μεγάλο εμπορικό κέντρο.

Στα 1400 – 1300 π.Χ. ήρθαν άποικοι από τις Μυκήνες και έφτιαξαν κυκλώπεια τείχη 1.200 μέτρων σαν της Τίρυνθας με εντολή του βασιλιά Αχαιού. Βρέθηκαν τάφοι της εποχής του σιδήρου. Ο Φίλιππος ο Β’ την παραχώρησε στους Ηπειρώτες. Τελικά καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ.

Ο Όμηρος αναφέρει στην Οδύσσεια την συνάντηση της θεάς Αθηνάς με τον Τηλέμαχο, στην Εφύρα. Εδώ βρισκόταν και το περίφημο Νεκρομαντείο αλλά και μία από τις Καθόδους στον Άδη. Εδώ ήρθε ο ήρωας Ηρακλής για να κατέβει στον Άδη και να ελευθερώσει τον Θησέα, σύμφωνα με τη μυθολογία.

Από την Εφύρα της Θεσπρωτίας καταγόταν και ο Αντίφος που ως αρχηγός στόλου 30 πλοίων έλαβε μέρος στον τρωικό πόλεμο.

Στο Καραβοστάσι της Πέρδικας υπάρχει ο αρχαιολογικός χώρος του Δημοκάστρου. Βρίσκεται σε λόφο όπου τρία τείχη περιέκλειαν έκταση 220.000 τ.μ. του αρχαίου οικισμού της Ελίνας. Το ανατολικό τείχος είναι του 4ου π.Χ. αιώνα, και το δυτικό του 3ου π.Χ. αιώνα. Ανάμεσα στα ερείπια υπάρχουν λαξεύματα στο βράχο, στοές και αποχετευτικός αγωγός.

Κάτω από το λόφο στην ακρογιαλιά, διακρίνονται μέσα στο νερό ερείπια τείχους.

Βόρεια του οικισμού σε απόσταση 600 μέτρων, υπάρχουν ερείπια ναού του 4ου π.Χ. αιώνα.

Ο χώρος ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Ελίνα, η οποία στην περίοδο της ακμής της είχε 6.000 κατοίκους. Αναφορά στην αρχαία Ελίνα γίνεται σε αρχαία επιγραφή που βρέθηκε στο χώρο της Δωδώνης.

Στο κέντρο του οικισμού, βρέθηκε μεγάλο κτίριο (πιθανώς σημαντικό δημόσιο κτίριο). Στο χώρο βρέθηκαν αξιόλογα ευρήματα (νομίσματα, κεραμικά, προσωπείο γενειοφόρου θεού από χαλκό, κ.α.).

Πρόκειται για έναν από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους της Θεσπρωτίας. Η ακρόπολη της Βέλλιανης βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Κορίλα, ανατολικά από το σημερινό χωριό Χρυσαυγή (παλιά Βέλλιανη) της Παραμυθιάς. Εδώ υπάρχουν ερείπια αρχαίου κάστρου και ερείπια της Ελέας.

Το τείχος της με περίμετρο 1.550 μέτρα, ήταν εξαιρετικής κατασκευής με ύψος 6-7 μέτρα και πάχος 3,5 μ. Σώζονται μόνο μερικά τμήματα από το τείχος της πύλης στην ανατολική πλευρά.

Στο εσωτερικό της ακροπόλεως βλέπουμε λείψανα από κτίρια, από την αρχαία αγορά, και λίθινο θέατρο 3.000 – 4.000 θέσεων, που αποδεικνύουν πως ήταν πολιτικό κέντρο κατά τον 4ο π.χ. αιώνα στη μεγάλη της ακμή, όταν ήταν έδρα του ομοσπονδιακού κράτους «Κοινό των Θεσπρωτών», μέχρι το 330 π.χ.

Μετά το 330 π.χ. το πολιτιστικό κέντρο μεταφέρθηκε στην Τιτάνη. Έγιναν ανασκαφές το 1985 και βρέθηκαν προϊστορικά ίχνη κατοίκησης. Η αρχαία Ελέα είχε στη δικαιοδοσία της το Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Είχε ως επίνειο το λιμάνι της Αμμούδας (Σπλάντζα).

Στην περιοχή του χωριού Αγ. Μηνάς Ζαγορίου, κοντά στην έξοδο του ποταμού Βοϊδομάτη προς τον κάμπο της Κόνιτσας, υπάρχει μια βραχοσκεπή, 11 μέτρα ψηλότερα από τη σημερινή κοίτη του ποταμού. Σε ανασκαφές που έγιναν στη σπηλιά, βρέθηκαν παλαιολιθικά εργαλεία από πυριτόλιθο, κατάλοιπα πανίδας, καθώς και λείψανα από φωτιές σε έκταση 80 τ.μ.

Οι στρωματικές επιχώσεις ανάγονται στην παλαιολιθική εποχή και είναι ηλικίας 10.000 – 16.000 ετών. Οι ανασκαφές άρχισαν το 1993 και συνεχίζονται περιοδικά. Φαίνεται ότι τη σπηλιά αυτή χρησιμοποιούσαν οι κυνηγοί που έστηναν καρτέρι στα ζώα της χαράδρας που έβγαιναν στον κάμπο της Κόνιτσας.

Το Βουχέτιο χτίστηκε τον 8ο αιώνα π.Χ. στο Λούρο ποταμό που ήταν πλωτός και έδινε διέξοδο προς τη θάλασσα. Χτίστηκε στη θέση Ρωγοί που βρίσκεται μεταξύ Πέτρας και Νέας Κερασούντας Πρεβέζης. Ήταν αποικία των Ηλείων. Παλαιότερα υπήρχε στη θέση του προiστορικός οικισμός. Το Βουχέτιο πήρε το όνομά του από τον Βουχετό, γιο του βασιλιά Εχέτου, ή κατά τη μυθολογία γιατί κατέφυγε εκεί η θεά Θέμις κατά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, πάνω στη ράχη βοδιού.

Ο περίβολος στην κορυφή του λόφου είχε τείχος παλιό με επάλξεις και πύργους. Τα ευρήματα ανάγονται στην περίοδο του 6 π.Χ. αιώνα μέχρι τη ρωμαiκή εποχή. Τα αρχαία τείχη καταστράφηκαν από τους Ρωμαίους το 167 π.Χ. γιατί οι Κασσωπαίοι ήταν σύμμαχοι των Μολοσσών.

Κοντά στο σημερινό χωριό Ριζοβούνι του νομού Πρεβέζης υπήρχε η αρχαία πόλη Βατίες που ήταν αποικία των Ηλείων. Χτίστηκε πάνω σε λόφο και περικλειόταν από πολυγωνικό τείχος που σώζονται ακόμη μέρη του. Διακρίνονται 3 πύλες και 2 θύρες. Είχε και εσωτερικά τείχη. Υπάρχουν στα τείχη και λεπτότερες ρωμαiκές προσθήκες.

Από αναφορές στη Δωδώνη των: Αισχύλου, Σοφοκλή, Πλάτωνα, Πινδάρου, Ομήρου, Ησιόδου και άλλων, καθώς και από θρύλους της παράδοσης, ξεκίνησε το ενδιαφέρον να βρεθεί η θαμμένη Δωδώνη. Από το 1875 χτύπησε η σκαπάνη στο χώρο ανάμεσα από Μανωλιάσα και Ολύτσικα (Τόμαρο), 22 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά των Ιωαννίνων.

Η έρευνα έγινε με επίβλεψη του Κ. Καραπάνου και βρέθηκε το ιερό του Δία (η ιερά οικία) με ευρήματα μέχρι και της εποχής του χαλκού. Αγγεία προϊστορικά, όπλα, πόρπες, νομίσματα, περιδέραια, επιγραφές, ψηφίσματα, αγάλματα, κ.λ.π. είναι τα πρώτα ευρήματα που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Ακολουθούν ανασκαφές μετά το 1913 από τον Γ. Σωτηριάδη και τον Ευαγγελίδη 1925 – 1935.

Στη δεκαετία του 1950 γίνεται συστηματική έρευνα (Ευαγγελίδης – Δάκαρης και Δάκαρης – Μουσελίμης) που φέρνει στο φως το θέατρο και ευρήματα (αγγεία, αγάλματα, νομίσματα) που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων. Η αρχαιολογική εταιρεία και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων αναστηλώνουν τους χώρους του θεάτρου και του σταδίου.

Τα έπη του Ομήρου είναι η παλαιότερη μαρτυρία για τη Δωδώνη, όπου αρχικά λατρευόταν η θεά Γη (3.000 π.Χ.) στην οποία θυσίαζαν τον ιερό ταύρο που γονιμοποιούσε τη γη. Οι Σελλοί (θεσπρωτική φυλή) που κατοικούσαν στην Ελλοπία εισήγαγαν τη λατρεία του Δία και της Δρυός (1900 – 1400 π.Χ.).

Λέβητες πάνω σε τρίποδες γύρω από την ιερή Δρυ (ΦΗΓΟΣ), ιερείς και ιέρειες (προφήτες, μάντεις) που κατοικούν σε καλύβες, κοιμούνται στο έδαφος για να ταυτίζονται με τη Γέα (γυμνόποδες, ανυπτόποδες, λερόποδες), είναι η εικόνα του αρχικού μαντείου.

Αυτοί δίνουν χρησμούς με βάση το θρόισμα των φύλλων της βελανιδιάς, τον ήχο των λεβήτων, το κελάηδημα των περιστεριών που κατοικούν στο ιερό δέντρο και το κελάρυσμα του νερού της ιερής ναίου πηγής.

Οι μάντεις πίστευαν ότι η μία από τις δύο ιέρειες των Θηβών της Αιγύπτου που είχαν αρπάξει οι Φοίνικες, ήλθε σαν περιστέρι στα κλαδιά της ΦΗΓΟΥ και ζήτησε με ανθρώπινη φωνή να γίνει μαντείο. Πίστευαν ακόμη πως ο Δίας και η θεά Γη (που έγινε Διώνη), ζούσαν στα κλαδιά του ιερού δένδρου.

Κτίσματα άρχισαν να κτίζονται από τον 4ο π.Χ. αιώνα, ο ναός του Δία (με συμπληρωματικά κτίρια μέχρι τον 2ο π.Χ. αιώνα). Το θέατρο από τα μεγαλύτερα της Ελλάδος, χωρητικότητας 18.000 θέσεων, έγινε τον 3ο αιώνα π.Χ. επί βασιλείας Πύρρου. Το βουλευτήριο τον 3ο – 4ο π.Χ. αιώνα. Το πρυτανείο είναι το αρχαιότερο κτίσμα μετά την ιερή οικία και έμεναν οι ιερείς του Δία ή οι ηγεμόνες του «κοινού των Μολοσσών».

Η ακρόπολη του οικισμού με πολυγωνικό τείχος η οποία βρίσκεται στην κορυφή του λόφου είναι του 4ου π.Χ. αιώνα. Το τείχος και οι ναοί του Ηρακλή και της Διώνης έγιναν επί Πύρρου. Μετά το 300 π.Χ. ο βασιλιάς Πύρρος εφαρμόζει τη λατρεία των Μολοσσών (τους Ολύμπιους θεούς), χτίζει το θέατρο και καθιερώνει τα νάϊα και γυμναστικούς αγώνες ανά τετραετία (θυσίες, γυμνικοί αγώνες, τρέξιμο, πήδημα).

Όλα αυτά τα κτίσματα έπαθαν αλλεπάλληλες καταστροφές: Από τους Αιτωλούς το 219 π.Χ. και ξαναχτίζονται από το Φίλιππο τον Β’ βασιλιά της Μακεδονίας. Το 167 π.Χ. γίνεται νέα καταστροφή από τον Αιμίλιο Παύλο της Ρώμης (ξαναχτίζει ο Αύγουστος και χρησιμοποιεί το θέατρο ως αρένα).

Επί Θεοδοσίου του Μεγάλου το 391 μ.χ. κόπηκε το ιερό δένδρο, παύει να λειτουργεί το μαντείο και χτίζονται δύο χριστιανικές βασιλικές. Ακολουθούν νέες καταστροφές και οι κάτοικοι εγκαταλείπουν το χώρο της Δωδώνης.

Σήμερα, κάθε καλοκαίρι, ξαναζωντανεύει ο χώρος με παραστάσεις αρχαίου δράματος και κωμωδίες που δίδονται με μεγάλη επιτυχία.

Το 625 π.Χ. οι Κορίνθιοι αποίκησαν την Αμβρακία, όπου υπήρχε οικισμός Δρυόπων. Η θέση της ήταν εκεί που βρίσκεται η σημερινή πόλη της Άρτας. Στη συνέχεια οι Κορίνθιοι έδιωξαν τους ντόπιους Δρύοπες και τείχισαν την Αμβρακία. Η πόλη είχε οχυρωμένο λιμάνι τον Άμβρακο, για διέξοδο προς τον Αμβρακικό κόλπο.

Για το όνομα της πόλης υπάρχουν αρκετές εκδοχές. Η πιθανότερη είναι ότι προέρχεται από το όνομα της θυγατέρας του βασιλιά των Δρυόπων Μελανέα, που λεγόταν Αμβρακία. Η Αμβρακία ήταν η μεγαλύτερη Ηπειρωτική πόλη, με 100.000 κατοίκους και έλαβε μέρος στη ναυμαχία της Σαλαμίνας κατά των Περσών καθώς επίσης και στη μάχη των Πλαταιών.

Η δύναμη της πόλης κλονίστηκε όταν νικήθηκε από τους Ακαρνάνες και τους Αθηναίους στις Όλπες της Αμφιλοχίας, το 426 π.Χ. Το 338 π.Χ. την κατέλαβαν οι Μακεδόνες που τελικά την παραχωρούν στον Πύρρο τον βασιλιά των Μολοσσών. Ο Πύρρος το 295 π.Χ. μετέφερε εδώ την πρωτεύουσα του κράτους του και την στόλισε με αξιόλογα κτίρια (βασιλικό ανάκτορο, 2 θέατρα, ναοί, ηρώο Αινεία, βουλευτήριο, αγορά, ωδείο, αγάλματα 9 μουσών, κ.λ.π.).

Το έτος 187 π.Χ. καταλαμβάνεται από τους Ρωμαίους οι οποίοι αργότερα την λεηλάτησαν (167 π.Χ.) και το 31 π.Χ. μετέφεραν υποχρεωτικά τους κατοίκους της στην νεοϊδρυθείσα πόλη τους Νικόπολη. Μετά από 1000 χρόνια, στη θέση της αρχαίας Αμβρακίας χτίστηκε η σημερινή πόλη της Άρτας. Σώζονται σήμερα στην παλαιά πόλη της Άρτας τμήματα του κάστρου και ερείπια της αρχαίας Αμβρακίας.

Επίσης σώζεται το αρχαίο θέατρο της Αμβρακίας το οποίο βρίσκεται κοντά στην εκκλησία του Αγ. Κωνσταντίνου, στο κέντρο της αρχαίας Αμβρακίας. Πρόκειται για μικρό θέατρο που χτίστηκε τον 4-3 π.Χ. αιώνα. Διακρίνεται ο χώρος της ορχήστρας και 4 σειρές κερκίδων. Ο χώρος της ορχήστρας είναι τέλειος κύκλος διαμέτρου 6,70 μέτρων. Σε διαδοχικές ανασκαφές ήρθαν στο φως πολλά ευρήματα που στεγάζονται στα αρχαιολογικά μουσεία Άρτας, Ιωαννίνων, Αθηνών και Λονδίνου. Τα ευρήματα περιλαμβάνουν κοσμήματα, τεφροδόχους, αγγεία, νομίσματα, τάφους διαφόρων τύπων, οχυρώσεις, κ.λ.π.

Κατά τις ανασκαφές αποκαλύφθηκε και η Ιερή Οδός της Αμβρακίας, μέσα στην πόλη της Άρτας, με πλάτος 12 μέτρα. Στο χώρο αυτό βρέθηκε και επιτύμβια πλάκα με σπάνια αρχαϊκή επιγραφή του 6ου αιώνα π.Χ. με ονόματα πεσόντων και το όνομα Αμβρακία, στη Δωρική διάλεκτο.

Ο χώρος της αρχαίας Αμβρακίας είναι πάντα ανοικτός και η είσοδος είναι ελεύθερη.

Στην περιοχή της Άρτας στο δρόμο προς Γραμενίτσα στη θέση Μαράτι, βρίσκεται το μεγαλόπρεπο οθωμανικό μνημείο «Τζαμί του Φαϊκ Πασά». Το τζαμί αυτό το έχτισε στο τέλος του 15ου αιώνα ο Φαϊκ Πασάς, πρώτος Τούρκος διοικητής της Άρτας. Από τα αρκετά οθωμανικά τεμένη της περιοχής της Άρτας είναι το καλύτερα διατηρούμενο σήμερα.

Είχε χτιστεί πάνω στα θεμέλια του Ναού του Τιμίου Προδρόμου. Χρησιμοποιήθηκαν υλικά που πάρθηκαν από μνημεία της Άρτας και της Νικοπόλεως. Η εξωτερική του διακόσμηση περιλαμβάνει οδοντωτές ταινίες. Εδώ ο Φαϊκ Πασάς διετέλεσε επί 40 χρόνια ιμάμης του τζαμιού και τάφηκε στον αυλόγυρο. Το τζαμί ανακατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα. Σήμερα λειτουργεί στο τζαμί χριστιανικός Ναός του Αγ. Ιωάννη του Ρώσου. Παρά την ερήμωση του το τζαμί διατηρεί την εξωτερική του μεγαλοπρέπεια. Η ονομασία της περιοχής (Μαράτι), οφείλεται στο ότι κοντά στο τζαμί λειτουργούσε ορφανοτροφείο που τουρκικά λεγόταν «ιμαρέτ».

Στα χωριά Παλαιόπυργος, Ωραιόκαστρο, Δολιανά και Καλπάκι, του Πωγωνίου υπάρχουν παραδοσιακοί νερόμυλοι και νεροτριβές που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία.

Έχουν αποκατασταθεί και είναι επισκέψιμα, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να δει ένα ζωντανό κομμάτι από την καθημερινότητα των Πωγωνισίων.

Ο νερόμυλος και η νεροτριβή στο χωριό Άγιος Κοσμάς έχουν επίσης χαρακτηριστεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία.

Το μουσείο στεγάζεται στο μεγαλόπρεπο ανοικοδομημένο αρχοντικό του Γ. Αβέρωφ – Τοσίτσα. Έχει πλούσια συλλογή από υφαντά, αργαλειούς, τοπικές ενδυμασίες, παλαιές εικόνες, όπλα, αγροτικά σκεύη και πολλά άλλα που απεικονίζουν τη ζωή του Μετσόβου του προηγούμενου αιώνα, που με ιερή ευλάβεια διατηρείται και σήμερα.

Τηλ.: 26560 41084

Κοντά στο σημερινό Δημοτικό Μουσείο χτίστηκε ο μεντρεσές του Βελή Τζαμιού (λεγόταν και Tσικούρ – τζαμί) που ήταν το ιεροδιδασκαλείο των Οθωμανών σπουδαστών για θεολογική και φιλοσοφική μόρφωση. Ήταν μικρότερος από το μεντρεσέ του Ασλάν Τζαμιού, αλλά στην ίδια τεχνοτροπία. Σήμερα στους χώρους του στεγάζεται το μουσείο Φ. Ραπακούση.