Πωγωνιανή και χωριά της γύρω περιοχής
Το χωριό Πωγωνιανή βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της περιοχής Πωγωνίου σε υψόμετρο 750 μέτρων, κοντά στο Δελβινάκι. Κατά την Τουρκοκρατία υπήρξε διοικητική έδρα του τμήματος Αυλώνας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έδρα επισκοπής ως το 1863.
Η Πωγωνιανή υπήρξε σημαντικό εμπορικό κέντρο κατά το παρελθόν γεγονός που μαρτυρούν και τα παλιά κτίρια στο κέντρο της κοινότητας, που άλλοτε ήταν μια σημαντική αγορά με πάνω από 60 καταστήματα. Στην Πωγωνιανή στεγάζονται σήμερα οικοτροφεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα για τους ομογενείς από την Βόρεια Ήπειρο, που χτίστηκαν με δωρεές.
Στην Πωγωνιανή αξίζει κανείς να επισκεφτεί:
- Το πολύ ενδιαφέρον Λαογραφικό Μουσείο Πωγωνίου – Δερόπολης
- Τη μεγάλων διαστάσεων εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1873) με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της
- Τα πυκνά δάση της γύρω περιοχής, τα οποία προσελκύουν πολλούς κυνηγούς, αλλά και φυσιολάτρες.
Άλλα χωριά της περιοχής:
Το Δολό είναι ένα παραδοσιακό χωριό του Πωγωνίου. Κοντά στο χωριό βρίσκεται η γνωστή χαράδρα του Κουβαρά την οποία διαρρέει το ομώνυμο ποτάμι, την οποία μπορεί κανείς να διασχίσει ακολουθώντας το διαμορφωμένο μονοπάτι.
Στην αρχή της χαράδρας, στη θέση Ξυλογέφυρο, υπάρχει νερόμυλος και μικρό πέτρινο μονότοξο γεφύρι, γνωστό ως «γεφύρι της Νονούλως».
Αξιόλογος είναι ο ναός του Αγ. Νικολάου που βρίσκεται μέσα στο χωριό. Έχει μεγάλο χαγιάτι και ενσωματωμένο δίζωνο καμπαναριό στη νότια πλευρά του. Οι παλαιότερες αγιογραφίες του ναού είναι έργο του Δολιώτη ζωγράφου Κούρου.
Το χωριό Κακκόλακος βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού Νεμέρτσικα στο βόρειο τμήμα της περιοχής του Πωγωνίου. Υπήρξε πρωτεύουσα του Πωγωνίου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Εδώ επίσης ήταν το κέντρο διοίκησης του Σουλιώτη οπλαρχηγού Μάρκου Μπότσαρη από το 1814 ως το 1820. Η οικογένεια Μπότσαρη χρηματοδότησε την κατασκευή του ξυλόγλυπτου τέμπλου του ναού του Αγ. Δημητρίου.
